Groeten uit Isaan (deel 4)

Et is een jonge veertiger, gehuwd en vader van drie kinderen. En was een jaar lang een belangrijk man in het dorp. Er waren destijds plaatselijke verkiezingen, heel lokaal, enkel voor het gehucht waar wij wonen.

Poa Saam, het vorige dorpsopperhoofd, had de gezegende leeftijd van drieënzestig jaar bereikt en ging met pensioen. Maandelijks een armtierig bedrag, hij en zijn vrouw moeten nog steeds de kost verdienen via hun rijstvelden en een kudde kwaai’s, maar omdat het hier een officiële overheidsfunctie betreft was hij niet langer gerechtigd om aan te blijven.

Kwam er een soort verkiezingsperiode op gang, er waren meerdere kandidaten want het is een lucratieve job, redelijk inkomen naar Isaanse normen en bovendien vast benoemd – tot men drieënzestig wordt. In werkelijkheid waren er van de vijf gegadigden slechts twee serieuze kanshebbers. Iemand uit een rijkere familie die de job eerder als prestige zag en Et, meer een volksfiguur. Regelmatig bezochten beiden en hun aanhang alle dorpelingen en zo kwamen ze ook regelmatig naar de shop van het lief. Want daar zitten vaak meerdere mensen samen, ofwel mannen die bij een glas sterke verhalen ophangen, ofwel vrouwen die graag wat roddelen.

En zoals overal ter wereld zouden zij het leven beter gaan maken, alhoewel ze er eigenlijk helemaal niet de nodige machtigingen en financiële middelen ter beschikking voor krijgen.
Ze zijn enkel verantwoordelijk voor de publieke eigendommen:
Onderhoud van de wegen en bermen, waar ze ofwel de verantwoordelijke diensten moeten voor aanspreken op de gemeente of provincie en het opvolgen ervan, ofwel het zelf organiseren.
De twee grote waterreservoirs onderhouden, dit wil zeggen, regelmatig gaan snoeien en reinigen van de gronden er rond. Onderhoud en eventuele aanleg van de bevloeiingskanalen, onderhoud en bediening van de lokale watertoren en de leidingen. Het praktisch regelen van alle tambuns die de monniken organiseren: opstellen, inrichten, kookplaatsen organiseren. En meestal helpen ze ook bij de praktische zaken van overlijdens of huwelijken omdat ze verantwoordelijk zijn voor de <kodan>, het magazijn waar alle gemeenschappelijk materiaal staat of ligt zoals tentzeilen en palen, tafels en stoelen, potten en pannen, kookvuren, … .

Dit doen ze uiteraard niet alleen. Een groot deel van hun job is vrijwilligers oproepen, ze organiseren alles in gemeenschapswerk. Wat betekent dat ze een goed uitgebouwd netwerk van vrienden en kennissen nodig hebben. Doch het prestige zit vooral in het financiële: zij beschikken over een budget, weliswaar klein en enkel voor noodgevallen. Maar ze zijn ook de grote organisator van de financiën – de dorpsleningen en al de daaraan verbonden zaken zoals alles met de banken regelen. En niet te vergeten: hier in het dorp ben je meteen de man achter de microfoon van de vele speakers.

Het was een harde verkiezingsstrijd, en daar heb je geld voor nodig. Je moet jezelf populair maken en dat kan niet anders dan voor eten en drank te zorgen. Dus lenen ze er geld voor, kleine bedragen in onze ogen, eerst bij familie en directe aanhang, daarna moeten ze op zoek naar andere bronnen. De ‘rijke’ kandidaat was in al die jaren nog nooit in onze winkel geweest, ook niemand van zijn gezin of familie. En zie, plots was hij daar. De Inquisiteur houdt zich verre van de Thaise politiek, ook de plaatselijke, maar ziet wel dat liefje-lief de man niet moet. Bovendien doet hij veel te familiaal – alsof hij dagelijks op de winkel en onder de mensen komt. Dat doorziet iedereen snel natuurlijk, ondanks het feit hij gul met bier en lao kao is, hij hoeft er niet voor te lenen. Hij herhaalt dat bezoek nog een keer of twee maar merkt zelf ook wel dat hij hier, aan de buitenrand van het dorp, weinig aanhang heeft.

Anders is het met Et. Als eerder gezegd, een volksman, iemand van tussen de mensen. Alleen, hij heeft niet het nodige geld om regelmatig boven te komen met een verfrissing zoals hij dat noemt. Hij moet op zoek naar geld, en tegen het einde van de campagne is zijn potentieel van donoren uitgeput. Of het lief mogelijk wat kan voorschieten? Gelukkig is die slim genoeg en vertelt hem dat ze wel wil, maar het beter niet doet. Iedereen is hier klant, ook mensen die de andere kandidaten steunen nietwaar?

De dag van de verkiezing heerst er opwinding. Niet al te zeer voor de uitslag, wel over de te verwachten braspartij die de overwinnaar zonder enige twijfel zal geven. En dat is Et. Vanaf het moment dat de uitslag bekend is zie je niemand meer van de andere aanhang, gezichtsverlies weet-je-wel. De rest zet zich ten huize Et, die woont centraal in het dorp. Lap! Een nieuwe leen-ronde is nodig. Ook liefje-lief ging er naartoe en ze nam een karton bier als geschenk mee. De Inquisiteur bleef liever weg, hij wil geen enkele voorkeur laten blijken voor wie dan ook. Lekker gezellig thuis op zijn terras, muziekje op, biertje erbij, heerlijk rustig. Dat duurde exact een uur, dan komen twee vrolijke feestvierders hem domweg ontvoeren, en of hij meteen, in opdracht van eega, nog enkele kartons bier en wat flessen lao kao kan mee brengen? Et heeft geld gevonden … .

Et is een harde werker, steeds diegene die het meeste arbeid verzet wanneer er gemeenschapswerk is. Neemt ook initiatief, zo gaat hij bij veel huizen het versleten houten en bamboe hekwerk vernieuwen. Vreemd vind De Inquisiteur, maar dan hoort hij dat dit een soort terugbetaling is van diverse kleine leningen die hij aanging voor de verkiezingen, hij heeft de nodige cash niet en doet het dan maar op die manier. Dat hij daarvoor vrijwilligers mee laat opdraaien is enkel in de ogen van De Inquisiteur nogal raar, de rest zit er niet mee, die gaan dapper hout en bamboe kappen in de bossen.

Vervolgens krijgt Et voor het eerst in zijn leven met grote financiën te maken. Op gezette vaste tijden gaat men na wie in het dorp geld nodig heeft en waarom. Dat kan gaan van kleinere bedragen, bijvoorbeeld vijftienduizend baht voor aankoop mest komend rijstseizoen, tot vijftigduizend baht of meer wanneer er zware herstelwerken aan have en goed moet uitgevoerd worden, als het maar een verantwoorde en noodzakelijke investering is. Iedereen uit het dorp kan daar beroep op doen, op die manier verzeild niemand echt in de problemen of zware armoede is de theorie erachter, bovendien kent iedereen elkaar zodat er geen vreemde zaken gebeuren.

Vervolgens gaat men dat geld lenen bij een echte plattelandsbank die zulke leningen verplicht moet verstrekken op voorschrift van de overheden in Bangkok. De bank eist wel het nodige papierwerk: paspoorten, handtekeningen van de betrokkenen en de reden waarvoor wat het geld gevraagd wordt, maar laat de praktische afwikkeling over aan het dorpshoofd. Nu ja, hij is meteen de secretaris of wat dan ook van een soort stichting waar enkele gefortuneerden garant bij staan, de bank is niet gek natuurlijk.

Mensen moeten het geleende bedrag terugbetalen aan een rente van 3 procent per drie maanden aan de dorpsgemeenschap, de bank moet terugbetaald worden door de dorpsgemeenschap aan drie procent per jaar. Die hoge rente aan de gemeenschap is ingesteld om de mensen aan te zetten tot snelle terugbetaling, dat mag in schijven van duizend baht zelfs, maar een dag voor de vervaldag bij de bank moet alles terugbetaald zijn. Een hele administratie natuurlijk.

Dat dit om problemen vraagt hoeft niet gezegd. Van de honderd personen die lenen blijven er gemiddeld dertig in gebreke. Niet of te weinig terugbetaald. En toch moet aan de bank voldaan worden. Dus gaat Et in naam van de gemeenschap onderhandelen, want zoals altijd wordt er onmiddellijk na afbetaling direct een nieuwe lening afgesloten doch die krijgt hij niet zolang de vorige nog loopt.
Of hij niet meer kan lenen en een deel gebruiken om de vorige dan af te betalen? Na lang onderhandelen krijgt Et de toestemming, maar wel als voorwaarde dat het extra geleend bedrag binnen de maand moet worden afbetaald.

Et gaat nu op pad. Als eerste naar de achterstalligen, die worden onder druk gezet. Enkelen gaan lenen bij familie en vrienden, maar op het einde heeft Et nog steeds tweehonderdduizend baht te kort. Dat gaat hij dan maar eigenhandig lenen bij meer gefortuneerden in de omgeving. Hij probeert ook De Inquisiteur mee te krijgen maar die hapt niet, ondanks de beloofde hoge rente van drie procent – per maand. Maar Et slaagt erin, krijgt het bedrag bij elkaar via een twintigtal mensen en hij kan de bank tevreden stellen en nu denkt hij tijd te hebben om uit te zoeken wie nog hoeveel moet betalen.

Maar Et heeft fouten gemaakt door al dat eigenhandig handelen, hij liet de dorpsgemeenschap in het ongewisse waar hij allemaal mee bezig was. Van diegenen die dan uiteindelijk ook geheel of gedeeltelijk terugbetaalden noteerde hij de namen niet, noch hoeveel ze betaalden … . Hij weet niet wie er nog geld schuldig is en hoeveel, hij moet rekenen op de goodwill van de mensen. Bovendien heeft hij geen administratie bijgehouden van diegenen die het geld voorschoten, ook hier weer moet hij gissen en raden. Et wordt natuurlijk zwaar onder druk gezet. Door de mensen die hem het tekort voorschoten maar ook door de personen die garant staan in die dorpsvereniging. Wanneer hij plots dan toch de tweehonderdduizend baht tevoorschijn tovert duurt het niet lang of men komt te weten hoe: hij heeft een persoonlijke lening aangegaan bij de bank, die krijgt hij nu want hij heeft een vast inkomen.
Dat zorgt nog eens voor extra problemen, bij hem thuis, zijn echtgenote is helemaal niet akkoord, have en goed zijn in garantie gezet. Ook in het dorp is men ongerust. Iemand die zulke belangrijke zaken moet beheren en vervolgens zo in de fout gaat is niet te betrouwen. Et is vast benoemd, daar is geen weg terug meer, maar er wordt over gesproken om een volgende lening te gaan superviseren, een comité waar Et verantwoording zal moeten aan afleggen, waar hij met zal moeten samenwerken zodat hij niet meer alleen kan handelen. Buiten het feit dat Et nu persoonlijk voor een gigantische afbetaling staat heeft hij erg veel gezichtsverlies.

Vanaf dan is Et een andere persoonlijkheid geworden.
Het gemeenschapswerk zit in het slop, enkel het echt noodzakelijke wordt gedaan. In de <kodan>, het dorpsmagazijn, ontbreken gaspitten en een tent, dat ontdekte men bij de laatste grote dorpstambun. Et weet niet waar die zijn. Er zijn ook problemen met het watervoorziening in het dorp via de lokale watertoren, stilaan zijn daar meer en meer gezinnen op aangesloten. Enkel ’s avonds vanaf zes uur tot ’s ochtends zeven uur is er water. Overdag niets. Problemen met de grote elektrische pomp, maar zijn klein budget dat hij onder andere daarvoor tot beschikking heeft is al op … .

Hij heeft plotseling ook een <kik>, een minnares, iedereen in het dorp, inclusief zijn echtgenote, weet het. Daar, in het naburige gehucht, strooit hij met geld, koopt zelfs een auto – hij heeft een vast en officieel inkomen en krijgt dat nu voor elkaar bij de bank heeft hij geleerd. Je ziet hem ook niet veel meer, voorheen was hij een vrolijk man, steeds bereid tot een praatje en een grap, nu zie je de zorgen op zijn gezicht ondanks de vreugden die hij bij zijn minnares ontvangt. Zijn echtgenote is al eens even naar familie in Bangkok getrokken en pas na een maand terug gekomen na lang aandringen van Et, er is de zorg voor de twee jongere kinderen die Et niet aankan.

Hoe De Inquisiteur dat allemaal weet? De echtgenote van poa Saam, het oude opperhoofd, werd samen met mei Soong ter hulp geroepen om die financiële problemen op te lossen. Zij worden onvoorwaardelijk betrouwd door alle dorpelingen. En beide moesten natuurlijk weten hoe dat allemaal zo gekomen was alvorens ze de knoop mee konden ontwarren. Bovendien zijn liefje-lief en de <mei’s> twee handen op een buik. Dus het lief weet er alles van, en zo komt De Inquisiteur het te weten. Op voorwaarde dat hij hier in het dorp er discreet over blijft.

Isaan en geld, het blijft een vreemd verhaal.

Wordt vervolgd….