‘Mensen, ongeacht hun culturele verschillen, neigen naar dezelfde fundamentele ideeën wanneer het gaat over spreekwoorden en gezegdes.’
Dit is een citaat uit het voorwoord van een boekje getiteld ‘Have fun with Thai proverbs’ samengesteld door Duang Somnapan Surintatip en uitgegeven door R 3 K Company Limited, 1999. Het boekwerkje kreeg ik cadeau. Het bevat 95 spreekwoorden, in Thais en in fonetisch schrift, een letterlijke Engelse vertaling en een bijbehorend Engels spreekwoord, verlucht met mooie tekeningen.
Ik koos in plaats van het Engelse spreekwoord het Nederlandse equivalent, maar was niet altijd zeker van mijn zaak. Misschien dat de lezers een beter equivalent kennen. Meer Thaise spreekwoorden zijn ook zeer welkom. Om de leesbaarheid te vergroten staan er spaties tussen de Thaise woorden, wat normaal niet het geval is.
| Thaise tekst
Fonetische weergave |
letterlijke vertaling | Nederlands spreekwoord |
| รำ ไม่ ดี โทษ ปี่ โทษ กลอง
ram mâi die thoôt pie thôot klong |
als je niet goed danst wijt het aan de fluit en de drum | Een mislukte klus aan de instrumenten verwijten. |
| สิบ เบี้ย ใกล้ มือ ยื่สื่บยังไกลมืนัก
sièp biêa klai meu jie siep jang klai muu nak |
tien schelpen dichtbij de hand beter dan twintig schelpen nog ver van de hand | Beter één vogel in de hand dan tien in de lucht. |
| หมา เห่า ไม่ กัด
maǎ hàw mâi kat |
honden die blaffen bijten niet | Blaffende honden bijten niet. |
| แมว ไม่ อยู่ หนู ระเริง
maew mâi jòe noě ráreung |
De kat is er niet, de muizen maken pret | Als de kat van huis is dansen de muizen. |
| จับ ได้ คา หนัง คา เขา
chap dâi khaa nǎng khaa khǎw |
iemand betrappen met de huid en de horens in de hand | Iemand op heterdaad betrappen |
| ปิด ทอง หลง พระ
pit thong lǎng phrá |
het bladgoud achter op het Boeddhabeeld aanbrengen | Laat uw linkerhand niet weten wat uw rechterhand doet. |
| คน งาม เพราะ แต่ง
khon ngaam phró tàeng |
mooi door de kleding | Kleren maken de man. |
| หนี เสือ ปะ จระเข้
nǐe sěua pa chorákhêe |
vlucht voor de tijger ontmoet de krokodil | Van de regen in de drup. |
| หนาม เหลม ไม่ มี ใคร เสี้ยม
nǎam lâem mâi mie khrai sîeam |
een doorn is puntig zonder geslepen te zijn | Genieën worden geboren en niet gemaakt. |
| ข้างนอก สุกใส ข้างใน เป็น โพรง
khâang nôk sòeksǎi khâang nai pen phroong |
de buitenkant glinstert de binnenkant is hol | Het is niet al goud wat blinkt. |
| ปาก หวาน ก้น เปรี้ยว
paak wǎan kôn prîeaw |
zoete mond zure kont | Mooie praatjes maar met een mes in de gordel. |
| โลภ มาก ลา หาย
lôop mâak laa hǎai |
grote hebzucht doet de prooi verdwijnen | Hebzucht komt voor de val. |
| ยิง ที เดียว ได้ นก สอง ตัว
jing thie diew dâi nok sǒng toea |
één keer schieten en je krijgt twee vogels | Twee vliegen in één klap. |
| ดู นาง ให้ ดู แม่
doe naang hâi doe mâe |
wil je het meisje zien kijk naar de moeder | Zo moeder, zo dochter. |
| งม เข็ม ใน มหาสมุทร
ngom ngěm nai mahǎasàmòet |
een naald zoeken in de oceaan | Een naald in een hooiberg zoeken. |
| ได้ อย่าง เสีย อย่า
dâi jàang sǐea jàang |
om iets te krijgen moet je iets verliezen | Je kunt geen omelet maken zonder eieren te breken. |
| กิริยา บอก ตระกูล
kiríjaa bòg trakoen |
manieren laten je afkomst zien | Aan zijn manieren herkent men de gentleman. |
| ปลา ตัว เดียว เน่า เหม็น หมด ทั้ง ข้อง
plaa toea dieaw nâuw měn thâng không |
èèn rotte vis laat de hele mand stinken | Eén rotte appel in de mand maakt al het gave fruit te schand. |
| สีซอ ให้ ควาย ฟัง
sǐso hâi khwaai fang |
viool spelen voor een buffel | Parels voor de zwijnen werpen. |
| อย่า ผลัด วัน ประกัน พรุ่ง
jà phlàk wan prakan phrôeng |
stel de dag niet uit met de belofte van morgen | Stel niet uit tot morgen wat je vandaag doen kunt. |
| เข้า เมือง ตา หลิ่ว ให้ หลิ่ว ตา ตาม
khâw meuang taa lìw hâi taa lìw taam |
kom je in een land waar de mensen knipogen, knipoog dan ook | Doe in Rome als de Romeinen.
‘s Lands wijs, ‘s lands eer. |
| ช้า ช้า ได้ พร้า เล่ม งาม
cháa cháa dâi phráa lêm ngaam |
langzaam langzaam geeft je een mooi mes | Haastige spoed is zelden goed. |
| ไม่ มี ฝอย หมา ไม่ ขี้
mâi mie fǒi mǎa mâi khîe |
een hond poept niet waar geen afval ligt | Geen rook zonder vuur. |
| รัก วัว ให้ ผูก รัก ลูก ให้ ตี
rák woea hâi phòek rák lôeg hâi tie |
houd je van je koe, bind hem vast, houd je van je kind, sla hem | Spaar de roede, verwen het kind. |
| พูด ไป สอง ไพ เบี้ย นิ่ง เสีย ตำลึง ทอง
phôed pai sǒng phai bîea nîng sǐea tamleung thong |
met praten krijg je een beetje geld, met zwijgen verdien je goud | Spreken is zilver, zwijgen is goud. |
| มี สลึง พึง ประจบ ให้ คราบ บาท
mie sàlèung pheung prachop hâi khraap baat |
als je een kwartje hebt spaar het tot je een gulden bezit | Wie het kleine niet eert is het grote niet weerd. |
| อย่า สาว ไส้ ให้ กา กิน
jàa sǎaw sâi hâi kaa kin |
trek niet je darmen naar buiten om de kraaien te voeren | Hang niet je vuile was buiten. |
| เสน่ห์ ปลาย จวัก ผัว รัก จน ตาย
sànèe plaai chàwàk phǒea rak chon taai |
met een charmante,betoverende soeplepel zal je man je liefhebben tot de dood | De liefde van een man gaat door zijn maag. |
| สี่ เท้า ยัง รู้ พลาด
sìe tháw jang róe phálâat |
zelfs een vierbenig beest kan struikelen | Het beste paard struikelt ook wel eens. |
| ทำ ดี ได้ ดี ทำ ชั่ว ได้ ชั่ว
tham die dâi die tham chôea dâi chôea |
doe goed dan krijg je goed, doe kwaad dan krijg je kwaad | Wie goed doet, goed ontmoet. |
Ik vind je vertalingen erg leuk, maar voor degene onder ons die Thai kunnen lezen zou het prettiger zijn om geen spaties te laten in de Thaise tekst. Dan leest het een stuk makkelijker , maar verder niks dan lof
Harry
Zie ook het boekje สำนวนไทย voor vele Thaise spreekworden en gezegdes met uitleg (volledig in de Thaise taal)
Met RAK WUA enz. komen eerder overeen de aanbeveling ‘Wie zijn kind liefheeft, spare de roede niet’ en de oudtestamentische wijsheid ‘Die de roede spaart, haat zijn kind’, Spr.13:24.
In mijn boekje over Thailand met de titel ‘Slangen en vissen’, heb ik NAA NUA CHAI SUA met name bewonderd, ook vanwege de rijkdom van taal – het hoofd van een hert met het hart van een tijger, in het Engels: a hart’s head, a tiger’s heart.
Ik vind jouw equivalente Nederlands spreekwoord ‘Wie de roede….etc.’ veel beter dan de mijne.
Nog een eentje เสียน้อย เสียยาก เสียมากเสียง่าย siea noi siea jaak siea maak siea ngaai
‘een beetje uitgeven is moeilijk, veel uitgeven is makkelijk’ Penny wise and pound foolish.
Dat is weer iets heel bijzonders Tino. Dank je wel. En ook bedankt voor je tegemoetkoming aan de beginnelingen van de Thaise taal door de woorden met spaties te scheiden. Degenen, die dat niet nodig hebben, omdat zji zo uitstekend Thai kunnen lezen, kunnen dan het boekje zelf kopen. Bestaat er overigens een spreekwoord in the Thais als equivalent van “de beste stuurlui staan aan wal”?
Beste groeten
Maud
Dank je wel. Jazeker, ชาวนาเก่งที่สุดอยู่กรุงเทพฯ chaawnaa keeng thie soet joe krungtheep ofwel ‘De knapste rijstboeren wonen in Bangkok’. Ze zitten vooral op de diverse ministeries.
Geinig. HG.
Het tweede spreekwoord stond helaas niet volledig in het boekje. Achter ’tien schelpen dicht bij de hand’ moet nog komen ยี่สิบยังไกลมือนัก jisib jang klai meu nag ’twintig (schelpen) nog ver van de hand’ .Mijn excuses daarvoor.
Ter boetedoening noem ik nog een spreekwoord die niet in het boekje stond:
โคหายจึ่งล้อมคอก khoo haai cheung lorm khork ‘als de koe verdwenen is sluit men de stal’ ‘Als het kalf verdronken is dempt men de put’. Het deftige Thaise woord ‘khoo’ voor ‘koe’ en het Nederlandse woord ‘koe’ stammen beiden uit het Sanskriet.
Leuk initiatief! Gewoon leuk om de gelijkenissen te zien tussen spreekwoorden.
Ik zou alleen in de zin “als je een kwartje hebt spaar het tot je een gulden bezit” de term gulden voor baht vervangen (of anders euro).
Letterlijk staat er: ‘Als je een saleung (25 sataang, die vervelende kleine koperen muntjes) hebt spaar het tot je een baht bezit’. Het gaat meer over zuinigheid en sparen. Ik denk dat mijn Nederlands equivalent niet erg in de roos is, maar ik wist even geen betere. ‘Zuinigheid met vlijt bouwt huizen als kastelen’, misschien.
Beste Tino
Of misschien
Vele kleintjes maken een grote.
Veel kleine stukjes leveren uiteindelijk ook een geheel op
LOL. Thai en sparen? Die gaan niet samen. Ik heb begrepen dat de Thai uitgeeft wat hij vandaag heeft want morgen kan hij dood zijn en heeft hij er niks meer aan. Derhalve sparen ze niet. Tot dusver klopt dat ook en ken ik er niet een die spaart.
Waarom altijd dit soort uitspraken? Het is gewoon niet waar. 10-20% van al het inkomen in Thailand wordt gespaard, ongetwijfeld het meeste door de hogere inkomens. Maar ook in de dorpen zijn er vele spaarsystemen: voor crematies, levensverzekeringen, andere dorp fondsen. Ik ken velen die sparen. Sommigen hebben zo weinig inkomen dat sparen onmogelijk is.
Ik word soms zo moe van dit soort onwetendheid en neerkijken op de Thai’s.
Hier de cijfers:
https://tradingeconomics.com/thailand/personal-savings
Rond de 10% met een top van 16% en twee dips van 5%.
Beste Tino, ik zie dat je het altijd onmiddelijk opneemt voor de Thai zodra iemand (in jouw ogen) iets negatiefs zegt over de Thai. Dat gaat vaak tegen de overheersende opvattingen in, vaak opvattingen van mensen die ook al jaren of zelfs decennia in Thailand met Thai wonen, werken, leven en getrouwd zijn. Ik twijfel niet aan je goede bedoelingen maar soms gaat je verdediging van het Thaise volk tegen beter weten in door tot in het absurde. Ik heb in zo’n 50 verschillende landen gewerkt, in verschillende landen op 3 continenten gewoond en ik denk dat je best generalisaties kunt en mag maken, die gelden immers nooit voor ieder individu en die hebbben ook niet altijd meteen een waarde oordeel. Het is ontegenzeggelijk zo dat in het algemeen Thai veel meer bij de dag leven dan de gemiddelde Westerling en dat geldt ook voor hoe ze met de financien omgaan. Als je dat niet ziet of kunt zien sluit je er gewoon de ogen voor denk ik. Dat gezegd hebbende, mijn Thaise partner is absoluut geweldig met geld! Niks maar dan ook helemaal niks op aan te merken. Ik voel me dan ook niet aangesproken door iemand die zegt dat ‘Thai en sparen’ een vreemde combinatie is. Ik weet namelijk dat daar een keiharde kern van waarheid inzit, daarnaast kan ik het relativeren omdat ook ik het wel anders heb gezien.
Beste Kees,
Ik reageer op iemand die zegt dat Thais niet sparen en al hun verdiende geld diezelfde dag uitgeven. (‘Ik ken er niet een die spaart’). Dat is niet waar. Generalisaties zijn nodig en nuttig maar doe dat dan niet op zo’n absurde manier. Ik geef van harte toe dat de Thais gemiddeld meer geneigd zijn bij de dag te leven. Maar er wordt ook veel gespaard, dat zeggen de cijfertjes. Misschien moeten mijn reacties wat minder verwijtend klinken, dat is zeker waar.
Zal ik doen.
Het wel of niet sparen hangt naar mijn mening af van het gezelschap waarin je verkeert.
Sommige Thai ( vooral de oudere generatie) geven echt geen cent uit.
Verder helemaal eens met je verhaal.
Ik vermoed dat Tino zich in goed vrouwelijk gezelschap bevindt, mischien wel met iemand met een universitaire opleiding.
Ik ken persoonlijk helaas ook vele andere gevallen.
Een zure LOL. Sparen kun je alleen als je geld overhebt…
Alleen de rijke westerling dus!
Die alleen al van zijn modaal pensioen
de slippen uit zijn hemd kan laten hangen
in Thailand.
คนดีจริงจะไม่อวด
Khon die ching jaa mai oead Letterlijke vertaling. Verkoop je zelf niet
Nederlands spreekwoord. Praat niet over je zelf, dat doen wij wel als je weg bent.
Aldus mijn Eega
De letterlijke vertaling is onjuist. Het is: Een echt goed persoon zal er niet over opscheppen.
Thaise scheldwoordjes (samen met lieve woordjes) staan op deze link:
https://www.thailandblog.nl/taal/lieve-stoute-scheldwoordjes-thais/
Ook hier veel overeenkomsten: net als in Nederland komen in Thaise scheldwoorden veel diersoorten en bepaalde lichaamsdelen voor, maar geen ziektes voor zover ik weet.
Ik kon de schaar niet vinden in de keuken en zeg tegen de maebaan(poetsvrouw):
“Kankrai joe thinai,krab?”(waar is de schaar?), waarop zij antwoord;
“Tsjan mai saab,ka”.(weet ik niet) Waarop ik spontaan en zonder na te denken antwoord:
“Mie Khaa rhuu, krab” (heeft zeker pootjes gekregen!)
Zij barst spontaan in lachen uit waardoor ik meteen begreep dat ik zonder het te weten een thais bestaand spreekwoord had gebruikt.
Kan natuurlijk ook zijn dat dit spreekwoord helemaal niet bestaat in het thais maar dat zij de spontane vertaling begreep.
Schitterend artikel!
Enkele aanvullingen bij de Nederlandse spreekwoorden:
“Schiet niet op de pianist.”
“Mooie praatjes vullen geen gaatjes.”
“Wie zijn kind bemint, spaart de roede niet.”
Er zijn nog meer gelijkluidende spreekwoorden, zoals:
– Wela chuay rak saa phlaae jai (De tijd heelt alle wonden);
– Baan kheuu thee thee hua jai asai yuu (Zoals het klokje thuis tikt, tikt het nergens);
– Phit pen kruu (Al doende leert men uit zijn fouten);
– Chaa pen gaan, naan pen khun (Langzaam maar zeker).
Da’s een mooie, dat spreekwoord natuurlijk, die kende ik nog niet.Even opgezocht สม น้ำ หน้า sǒm nám nâa. Ik houd me aanbevolen voor meer!
Bedankt, Tino.
Dan heb ik er ook een die zeker op dit forum in goede aarde zal vallen:
pen thîi rág khoong chaaj chá raa dii kwàà pen thââd khoong chaaj nùm
= better be the loved one of an old man than be the slave of a boy
(romanisering komt niet geheel goed door)
Leuk die spreekwoorden en gezegdes. Deze is ook heel mooi, RichardJ! Dank.
Nou die romanisering is prima, hoor. Mooi met die toontekens erbij., alleen khoong moet khǒng zijn (=van). In Thais schrift:
เป็นที่รักของชายชราดีกว่าเป็นทาสของชายหนุ่ม
Harstikke leuk bedankt ook namens mijn vriendin
Het leukste compliment vind ik altijd als ook de Thaise partner heeft meegenoten.
Leuk dat dit stukje weer eens geplaatst is. Ik heb er nog één:
ความรักเหมือนโรคา บันดาลตาให้มืดมน
khwaam rák mǔ:en ro:h-khaa ban-daan taa hâai mûut mohn.
Liefde is als een ziekte die het ook zwart (blind) maakt
Liefde maakt blind.
Voor de nieuwsgierige: op Thai Language kun je een hele lijst aan spreekwoorden vinden:
http://thai-language.com/id/589868/
Maar ook bepaalde uitdrukkingen zijn hetzelfde:
เงินใต้โต๊ะ
ngeun tâai tó
Geld onder de tafel (geven)
Mooi.. Een heel kleine correctie haai en taai (beiden met dalende toon) moet met een korte -ai- als in pai gaan. hâi en tâi
Correctie: Liefde is als een ziekte die het OOG zwart (blind) maakt.
Bedankt Tino,
Heel leerzaam en voor alle tijd die je er in gestopt hebt!
Kost een aantal dagen maar ik vind het erg leuk om te doen. Het past in mijn wens Thailand niet weg te zetten als een totaal andere samenleving. We hebben zoveel gemeenschappelijks.
Toch maak ik altijd wel een paar fouten in het Thaise gedeelte maar het is beter dan de Thaise spelling op Facebook……..
Mai pen arai!
1 Maak je er een puinhoop van, geef dan de schuld aan een ander.
2 Beter 1 biertje in je glas, dan 10 in het vat./ Beter 10 vogels in de lucht, dan 1 in je hand.
3 Honden bijten niet op het moment dat ze blaffen, dat doen ze pas even later.
4 Van de regen in de drup, wat een hele vooruitgang is.
5 Hebzucht komt voor de val….. Wie het onderste uit de kan wil, krijgt het lid op zijn neus.
6 Spaar de roede, verwen het kind… Spaar de roede en bederf het kind.
7 Wie het kleine niet eert is het grote niet weerd. Lijkt me niet juist, het lijkt meer een oproep tot spaarzaamheid. Iets als Als je een kwartje hebt laat het dan een gulden worden.
8 Het beste paard struikelt ook wel eens. Iedereen kan fouten maken.
9 Doe goed dan krijg je goed, doe kwaad dan krijg je kwaad – dat lijkt me een Thaise onwaarheid, ik zou zeggen : doe goed en er wordt al snel misbruik van je goedheid gemaakt.
9 Doe goed dan krijg je goed, doe kwaad dan krijg je kwaad – dat lijkt me een Thaise onwaarheid, ik zou zeggen : doe goed en er wordt al snel misbruik van je goedheid gemaakt.
Een waarheid als een koe !!
Woon 35 jaar in Thailand, verder niets dan goeds !!
Ruud.
Leuke rubriek en idd olpvallend die overeenkomsten. Ik mis een van de bekendste spreekwoorden, tenzij ik er overheen gelezen heb. เข้าหูซ้ายทะลุหูขวา ofwel: naar binnen in het rechteroor, naar buiten uit het linkeroor. Vrijwel identiek met het Nederlandse gezegde.
Leuk, dank. Maar in de Thaise tekst staat ‘gaat het linkeroor binnen en vliegt het rechteroor weer uit’. Maar acht, dat is niet echt belangrijk. 🙂