1000 Words
De kop is een verwijzing naar het ingezonden stukje van Tino over de rol van dissidenten op 17 maart jl. [https://is.gd/mAFNSu](https://is.gd/mAFNSu) Iedereen kan en mag een eigen mening hebben en na het lezen kwamen er vragen op waarom personen c.q. de dissidenten zo graag in zichzelf geloven.
Het is vrij hardcore om de ladder van macht te willen bestrijden wetende dat de wetten worden overtreden en als je dat dan ook bij de mensen hoog in de ladder probeert dan is dat vragen om problemen. Is dat dan stoer of dom? Naar mijn mening is het wel stoer, maar niet slim. Laat daarom de tijd haar werk doen.
Tijd heeft ervoor gezorgd dat er vele buitenlandse invloeden het land in konden stromen, tijd heeft ervoor gezorgd dat iedere Thai informatie kan halen over alles en nog wat overal ter wereld. Thai zijn daarom niet onderontwikkeld qua informatievoorziening en door de globalisering krijg je een internationalere mix in het land van wat als “gewenst” gezien wordt met ruimte voor de nationale identiteit. Tijd heeft er ook voor gezorgd dat de bevolking in TH sinds de jaren 90 een stuk welvarender is geworden. Tijd heelt wonden en nog belangrijker is dat tijd de tijd heeft.
Als inkomstenbelastingbetaler in TH zonder stemrecht kan ik drie dingen doen. Blij zijn dat ik mag bijdragen, integreren op Thaise wijze en de soft power politiek aanhangen zodat de soep nooit zo heet gegeten wordt als opgediend, of mijn kont keren en het land bekritiseren wat er allemaal fout gaat, of op dit blog een stukje schrijven.
Reageerder Wim op het stukje van Tino is een man naar mijn hart. Je kunt aan de machtsladder schudden, maar is het niet veel interessanter om jezelf en naasten te ondersteunen en helpen zodat anderen ervan kunnen leren?
Wij sponsoren privé een voetbalclubje zodat 20 kinderen wekelijks betaalbaar kunnen sporten en hebben onlangs via de zaak met een Nederlands bedrijf een 2-daags volwassenen voetbaltoernooi met 16 teams (10 pax) georganiseerd. Op zo’n manier heb je een bereik naar meer dan 1000 mensen die zien dat Thainess zich kan verenigen met een ander volk. Nogmaals de Soft Power kaart i.c.m. de tijd die zal laten zien dat de buitenlanders niet allemaal klootzakken zijn. De verandering moet van onderen komen en dat kan van alles zijn. De genoemde toeristen, de mensen die zich hier gaan vestigen en de activiteiten die door de nieuwelingen i.s.m. de Thai ontplooid worden. Allemaal een kwestie van tijd en als je het gevoel als dissident hebt dat de tijd te kort is dan vraag ik mij af of het besef er is wie of wat belangrijker is. Uiteindelijk zijn we allemaal maar een passant in de tijd en zal de massa wel bepalen waar het heen gaat. Ieder de eigen keuze en in sommige gevallen zonde van de tijd.
Zoals Chris al opmerkte in het stuk “kom als criticus ook met (in de tijdgeest) werkbare ideeën.”
Beste Johnny B,
Vandaag staat op het blog mijn vertaling van een kort verhaal van de dissident Wat Wanlayangkun. Lees ook het bij de bronnen genoemde hoofdartikel uit de Bangkok Post:
https://www.bangkokpost.com/opinion/opinion/2285530/dissidents-are-thai-too
Ik probeer steeds over Thailand te schrijven vanuit het gezichtspunt van de Thais zelf. Ik vertel de geschiedenis van Thaise dissidenten, als Pridi Phanomyong, Jit Phumisak en anderen, over hun leven, hun ideeën en hun inzet. Ik probeer zo veel mogelijk mijn eigen mening daarover niet weer te geven maar dat lukt niet altijd. Ik vind het belangrijk en goed dat de lezers meer weten over wat er in Siam/Thailand gebeurde en nog gebeurt. Ik vind niet dat ik me dan “bemoei” met Thailand. De wreedheid waarmee dissidenten in verleden en heden te maken kregen en nog krijgen maakt me verdrietig. Waarom vind je dat ik daar beter niet over kan schrijven? Ik heb overigens geenszins de illusie dat ik met mijn verhalen Thailand “ten goede verander”.
Ik vroeg mijn 24-jarige Thais-Nederlandse zoon of hij er bezwaar tegen zou hebben als ik mee zou lopen met politieke protesten in Thailand. Hij zou dat prima vinden, en vele van zijn Thaise vrienden ook, zoals ik ooit aan hen vroeg. Maar ik weet dat velen, Thais en Nederlanders, dat zouden afkeuren. Ik heb dat nooit gedaan en zal dat ook nooit doen.
In de 20 jaar dat ik in Thailand woonde deed ik veel vrijwilligerswerk, zowel voor buitenlanders die in de problemen kwamen als bijvoorbeeld Engels les geven op Thaise scholen.
Al die activiteiten zijn nuttig, vrijwilligerswerk en schrijven over wat Thais nu en in het verleden belangrijk vinden en vonden. Wat is nuttiger, zoals jij je afvroeg? Ik heb geen idee. Waarom verzet je je tegen mijn verhalen over Thaise dissidenten? Wil je ze liever niet horen? Ik vind hun stem belangrijk, zoals ook in het verleden in Nederland, het Duitse Derde Rijk en meer. Zelfs als ze niets hebben bereikt. Misschien juist als ze niets hebben bereikt. Ik krijg nog steeds tranen in mijn ogen als ik lees over de verzetsgroep “Die Weisse Rose” in Nazi-Duitsland in 1943-1944.
Het is volstrekt normaal en gebeurt vaak dat buitenlanders schrijven over dissidenten en verzetsgroepen in andere landen. Ik heb nog nooit iemand horen zeggen dat Nederlanders beter niet over Navalny kunnen schrijven. Helpt niet.
Ik ben het met beiden eens. Het is niet de taak van de al dan niet in Thailand wonende farang zich actief met de Thaise politiek te bemoeien maar wat Johnny BG propageert, ‘hou je waffel, doe goed maar kijk de andere kant op’ is je kop in het zand steken en daar doe ik niet aan mee. Ik heb een mening en die ventileer ik, en binnen de kaders van de toepasselijke wetgeving.
In het artikel van JGB proef ik dezelfde angst die ik ook bij veel Thaise mensen aantref. Of ze me er uit zullen gooien, mijn kind niet naar school mag, berufsverbot kan ook nog (zoals de ijzervreter Rienthong Nana herhaaldelijk propageert), en een land met angst kan niet bloeien. Kijk naar het land van die Oen…
En dan die dooddoener ‘Tijd heelt wonden’! Kom nou toch, JBG! Wil jij dit de weduwe van Somchai gaan vertellen? Ze lacht je vierkant uit en zet je buiten.
Zoek de gulden middenweg maar verraad jezelf niet. Al is dat moeilijk, besef ik terdege.
Het is net zoals eten. Wat iemand proeft kan haaks staan op wat een ander vindt en is slechts een eigen gevoel. Leven in angst is gegeven aan een paar mensen en als je buiten de lijntjes wilt kleuren dan moet de weduwe niet gaan treuren. Daar hadden ze het over kunnen hebben als dat al niet gedaan is en het is niet aan dhr. Erik om namens zijn vrouw te spreken.
De zin ” Zoek de gulden middenweg maar verraad jezelf niet” vind ik zelf meer in een tijd passen die in NL ruim 70 jaar geleden plaats vond en waar mijn opa de basis voor mij legde over de onbetrouwbaarheid van de overheid en een bepaalde groep in de samenleving. Ook toen gold harken boven redelijkheid bij de overheid en is er na zoveel jaar niet veel veranderd. Hoezo leren uit het verleden?
Maar wat is verraden in de Thaise context? Is verraden dat je in een egoistische samenleving socialustisch moet worden waar gratis geld de norm wordt en luie mensen de vergrijzing niet gaan betalen?
Ik geloof zo maar dat een hele oudere jongere een gewenst beeld voor zich ziet maar de nieuwe werkelijkheid is anders en dat is maar goed ook. Iedere generatie krijgt het voor de kiezen en laat het gaan. Loslaten is geen kunst, kwestie van doen en dan als beloning de rust.
Johnny BG, jouw kleur is me ineens duidelijk. ‘Als je buiten de lijntjes wilt kleuren dan moet de weduwe niet gaan treuren’. Dus niet zeuren als iemand in het niets verdwijnt en hoogstwaarschijnlijk vermoord is.
Jij legitimeert het regime dat zoiets toelaat. Dat staat je vrij maar weet dat ik zo’n houding veracht.
Beste Erik,
Er is niets mis met spreekwoordelijke taal.
Wie zijn billen brandt, moet op de blaren zitten, was ook goed geweest.
Iedereen begrijpt dat.
Hij legitimeert niets.
Waarom zulke negatieve persoonlijke reacties?
Een goed verstaander heeft maar een half woord nodig!
Soms krijg ik het gevoel dat een aantal Nederlanders hier wel even zullen vertellen hoe men zich hier in Thailandt land zou op kunnen stellen.
Ik ben het wel met JBG eens en ik denk dat je hiermee saamhorigheid creeërt en elkaar beter kunt leren kennen.
Politiek is wereldwijd een heel vies en smerig spel, óók in Nederland.
Ik heb zelf in mijn jongere jaren een poosje meegedraaid en heb de deur met een klap achter mij dicht geslagen.
Ik heb mijn principes en politiek heeft ook, mijns inziens, met een oprecht hart en geweten te maken.
Daar is in de politiek bijna geen sprake meer van.
Tino neigt er soms naar meningen te moeten lospeuteren. Een verhaal kan veel vertellen, mits de lezer begrijpt waar het nou precies over gaat en of je tussen de regels moet lezen.
Politiek heeft zijn eigen taal en handelen.
Het moge toch duidelijk zijn dat wij hier “gasten” zijn.
Moeten wij als medebewoners ons gaan gedragen zoals sommige vluchtelingen dat doen in bv de EU.
Wij weten allemaal wat het resultaat dan is.
Als ik nu nog in Nederland zou wonen zou ik mij druk maken om mijn eigen land, mijn thuis, mijn veiligheid en samen er voor staan om Nederland weer een echt hart te geven, ipv dat het nu verkwanseld wordt en steeds meer neigt naar een voormalig Oost Europees land.
Beste Tino als je echt wat wilt veranderen hier in Thailand probeer dan Thai te worden.
KhunTak,
Ik heb 20 jaar in Thailand gewoond, getrouwd met een Thaise vrouw, we hadden samen een zoon, ik leerde de Thaise taal, verdiepte me in de Thaise geschiedenis, het boeddhisme en in de gewoonten en gebruiken. Ik deed vrijwilligerswerk. Ik voelde me nooit een “gast” in Thailand maar was een onderdeel van de Thaise samenleving. Ik heb nooit het idee gehad dat ik Thailand moest “veranderen”, dat moeten de Thais zelf doen. Natuurlijk hoopte ik wel vaak dat sommige dingen beter zouden gaan. Mijn enige inzet op dit blog is op een aantal manieren meer over Thailand te vertellen, Thailand beter te leren begrijpen, de goede en de slechte dingen. Ik doe dat meestal aan de hand van Thaise schrijvers en andere persoonlijkheden.
Genoeg “ik”,
Khun Tino
Laat ik beginnen met de mededeling het absoluut niet eens te zijn met de strekkingen in het betoog van Johnny BG. En dat komt doordat hij dissidenten neerzet als personen die graag in zichzelf geloven, en wier handelingen hij niet slim vindt. (Het woordje dom wordt gebezigd, maar kennelijk te veel van het goede geacht. Niettemin een kwalijke uitspraak.) Maar laat duidelijk zijn dat de mensheid, de wereld niet zonder dissidenten kan. Dissidenten hebben het over rechtsstaat en mensenrechten. Wereldwijd is er een tekort aan. https://ap.lc/QBYVw Ook in Thailand.
Johnny BG haalt een zekere Wim aan die reageerde op het artikel van Tino Kuis. Maar deze Wim meldde al dat (ik citeer:) “er is veel mis in Thailand. De afloop van de mei 2023 verkiezingen, nu weer een brief van de EC aan het CC om MFP op te heffen, de terugkeer van Thaksin, de enorme particuliere schuldenberg, de langdurige jaarlijks terugkerende pollution.” En deze Wim voegt eraan toe dat hij nog niet eens die thema’s benoemt die Tino Kuis vaak belicht: de strijd om rechtvaardigheid van Thaise mensen door de vele decennia heen. Johnny doet er goed aan wat historisch besef op te doen.
Over de noodzaak van dissidenten en het weten dat de vrije westerse wereld hieruit is voorgekomen; lees: https://www.amnesty.nl/encyclopedie/dissidenten
Johnny BG gaat verder in zijn betoog door te menen dat tijd wel voor ommekeer zorgt. Maar is dat wel het geval? Thailand’s moderne geschiedenis sedert 1932 toont toch anders, en blijven we in huidige eeuw dan zien we 2 staatsgrepen, meerdere bemoeienissen van het leger met politieke en maatschappelijke ontwikkelingen, zich uitend in een militair bewind van 2014 tot 2023, en over hoe de eerste democratische en vrije verkiezingen nadien zijn afgehandeld behoeft toch verder geen toelichting.
Natuurlijk is Thailand welvarender geworden, Thaise mensen werken hard, maar de schuldenberg is des te hoger, de lonen laag, en uiteraard doet Thailand een duit in het zakje (van de bovenbouw) als het gaat om globalisering, digitalisering en modernisering. Maar het democratisch proces laat te wensen over. Tijd heelt geen wonden. Dat moeten mensen doen. Tijd schrijdt slechts voort. In Thailand blijkt door de tijd heen op wonden slechts pleisters geplakt.
De Dikke van Dale zegt dat het zich bemoeien betekent je ergens mee inlaten waar je niets mee te maken hebt. Johnny BG, en KhunTak valt hem hierin bij, betoogt dat je beter goed kunt doen. Maar het een sluit het ander zeer zeker niet uit. De bemoeienissen van farang op Thaise politieke en maatschappelijke gebeurtenissen is volledig miniem te noemen. Daar zorgen de condities van het non-o-immigratie systeem wel voor. Wat blijft is dan meningsuiting. En laat dit nu precies het issue zijn waar het Thailand’s dissidenten om te doen is. Er is een gebrek aan en verbod op meningsuiting. Dat wat de vrije wereld groot maakt, dient in Thailand achterwege te blijven.
Johnny BG vindt dat zij die in Thailand lang verblijven geen commentaar ergo kritiek mogen spuien. Mond houden. Tja, het ultimo van integratie. Na zovele jaren van verblijf en ondernemen kent Johnny BG Thailand als geen ander.
Meer en meer Thai willen veranderingen, zeker de jongeren die gestudeerd hebben, maar veranderingen worden tot nu toe steeds de kop ingedrukt, en over heel de wereld hebben dissidenten voor veranderingen gezorgd en meestal ten goede….Er zijn ook al veel dissidenten overal te r wereld gedood en spoorloos verdwenen ook in Thailand. Maar gelukkig zijn ze er die hun kop riskeren voor de anderen… Als ze er niet zouden zijn zouden we nog in de middeleeuwen leven…
Ik weet dat sommige tenen lang zijn maar van Tino had ik niet verwacht dat ie als een door wesp gestoken reactie zou geven…of eigenlijk wel want soms wordt er niet goed begrijpend gelezen 😉
Er staat in het stuk nul kritiek over wat of welke stukjes te plaatsen alleen de opmerking cq vraagstelling welke ik als een kip en ei verhaal zie( mag dat?), namelijk brengen de dissidenten een land welk dan ook, vooruit of is het de tijd, tijdsgeest, vanwege globalisering en vandaar uit bv. de VN, ASEAN, EU e.d.? Achteraf had ik ook voor globalisering i.p.v. tijd kunnen kiezen.
En dan hebben we Marnix…
Over de noodzaak van dissidenten en het weten dat de vrije westerse wereld hieruit is voorgekomen; lees: https://www.amnesty.nl/encyclopedie/dissidenten
Mag ik de vraag stellen of de Westerse vrije wereld de gewenste wereld in TH is, of mag het ook een onsje minder en meer in lijn met wat de bevolking zelf denkt en dus via verkiezingen laat weten? Je kan heus wel je zegje doen, je kan heus wel de wet overtreden, je kan eigenlijk heel veel, maar dan moet je wel rekening houden met de mores van het land en soms is het dan iets minder dom (mag dat?) om op andere manieren te werk te gaan.
Ik hoor niemand over de term soft power welke gebezigd wordt, terwijl dit eigenlijk het beste glijmiddel van het functioneren van het land is en nu ook internationaal uitgebuit gaat worden. https://is.gd/t0g22e
Soft power is het beïnvloeden van anderen zonder dwang aldus de voorzitter Paethongtan Shinawatra. Zo kan het ook met 2 grote muziekfestivals in aantocht.
Soft power is ook bouwen aan relaties en vertellen van eigen standpunten en meningen in een samenleving waar niets is wat het lijkt en integreren blijkt dan voor een paar reaguurders ineens een vies woord te zijn. En dat hoeft niet perse in een in rellen eindigend protest. Kan gewoon thuis, of bij vrienden of bij familiebijeenkomsten en weet je wat het mooie is. Er zijn zoveel dingen om te verbeteren en als er perspectief geboden wordt dan is er al de eerste vooruitgang. Laaghangend fruit is ook lekker……
Maar het land, de bevolking van Thailand, echt samen hun eigen koers uit laten stippelen is toch juist waar het spaak loopt? Zelfs op het verloop van de verkiezingen en wat er allemaal gaande is binnen, tussen en met politieke partijen en volksvertegenwoordigers loopt het niet echt lekker. Laat staan de arena buiten de politiek. Juist dat de Thai niet vrij en open, gezamenlijk hun koers uit kunnen zetten is wat sommige van ons raakt. Dat onderstrepen, zulke geluiden van Thaise mensen naar voren schuiven op bijvoorbeeld dit blog, zien sommige dan weer als een vorm van bemoeienis….
Het droppen van een term als “soft power” is nog heel wat anders dan weten waar je het over hebt. De door jou aangehaalde Ing Ing harkte met haar opmerkingen over het inzetten van soft power nogal wat kritiek bij elkaar: lees Bangkok Post van 17 december https://ap.lc/TdAUg en zie de Thai Enquirer d.d. 9 januari jl. https://ap.lc/UKkTU Thailand is nog lang zover niet. Het proberen een paar festivals binnen te halen dekt de lading echt niet.
Wat is eigenlijk soft power? Soft power cq het aanwenden van zachte machtsmiddelen zijn de aantrekkelijke kenmerken van een land – zoals een burgermaatschappij, mensenrechten en mogelijkheden voor individueel succes – die andere landen inspireren dezelfde doelen na te streven.
Met een negenjarig militair bewind tot 2023 en hoe anno 2024 nog steeds gepoogd wordt de politieke problemen via uitsluitingen op te lossen kun je niet spreken dat soft power wordt aangewend.
Het was in 2004 dat de politicoloog Joseph Nye stelde dat de zachte macht van een land afhankelijk is van drie hulpbronnen: cultuur, politieke waarden en buitenlands beleid. Enkele voorbeelden:
1. Zakendoen en handel : Bij dit soort zachte macht draait het om de aantrekkingskracht van het zakelijk inzicht van een land, het succes van zijn economie en het vermogen om te innoveren. Japan beschikt bijvoorbeeld over grote macht in het bedrijfsleven vanwege het hoge investeringsniveau en de vele wereldwijd herkenbare elektronica- en auto-industriebedrijven. Thailand kent geen creatieve industrie.
2. Cultuur : Dit is de macht van een land om anderen te beïnvloeden via zijn culturele rijkdommen, zoals kunst, literatuur, muziek of zelfs popcultuur. Amerikaanse zachte macht omvat populaire media zoals films, muziek en televisie. De Europese Unie trekt bewonderaars met haar kunst, muziek en architectuur. De Koreaanse K-popmuziek trekt fans van over de hele wereld met zijn pakkende deuntjes en charismatische artiesten. In genoemde artikel van de Bangkok Post wordt een vergelijk gemaakt met Zuid-Korea.
3. Onderwijs : Er is sprake van zachte macht op onderwijsgebied wanneer een land een wenselijke bestemming wordt voor internationale studies dankzij hoogwaardige instellingen en wetenschappers. Sommige landen, waaronder Nederland, trekken veel internationale studenten aan. Niet Thailand.
4. Bestuur : Zachte macht in bestuur betekent respect voor vrijheid en democratie voor burgers, resulterend in een civiele samenleving. Dissidenten hebben een absolute plaats en functie in een dergelijke samenleving, zoals ook vrije meningsuiting en journalistiek. Thailand hanteert repressieve wetgeving.
5. Internationale betrekkingen en diplomatie : Publieke diplomatie op het gebied van buitenlandse zaken en bijdragen aan de mondiale ontwikkeling zijn krachtige bronnen van zachte macht. Het is een zachte macht om publieke zaken, zoals internationale conflicten tussen supermachten, met diplomatie af te handelen. Thailand wenst geen deel te zijn.
Uitstekend verwoord, Marnix. Ik bewonder je kennis van zaken.
Een mooi, onderbouwd verhaal, Marnix. Ik ben het er voor 90% mee eens. Gelukkig niet 100%, dat zou een beetje haaks staan op het idee achter de zachte machten.
Maar ondanks dat ik in Thailand woon, ga ik me, om mij moverende redenen, niet actief bemoeien met de Thaise politiek. Terwijl ik dat met de Nederlandse wel doe, aangezien ik redelijk actief ben op een politiek forum.
Dank voor de uiteenzetting, maar als het zo’n verziekt land is waarom blijft het land een populaire bestemming qua toeristen, zakenleven en figuren zoals ik? Heb je daar ook een theorie over?
Moraalridders hebben mooie praatjes, maar hoe kan het toch dat onze muren geen oren hebben zoals in eerdere reacties te lezen viel en is laveren ook al een vies woord?
Een laatste reactie. Niet ik, of andere kritische reageerders zeggen dat Thailand verziekt is. Wel dat er wat aan de hand is. Maar de ernst ervan wordt door jou gebagatelliseerd. En daar verzet ik me tegen. Want daarmee doe je Thailand en haar mensen tekort. Het is immers jouw betoog dat het slechts stoer en niet slim is “de ladder van de macht te bestrijden”. Niet doen, zeg je, want je vraagt enkel om problemen. Je gaf al het (door jou onnodig gevonden) bestaan van “dissidentie” toe, je erkent in ieder geval dat er consequenties tegenover staan. Thailand kent onvrijheid. Niets aan doen, zeg je. Zo laten. Komt goed. Kwestie van tijd.
We hebben het over de mate waarin Thailand ‘democratisering’ doorloopt. Een uitgesproken wens van de Thaise bevolking als uitkomst van de verkiezingen van mei 2023. Voor hen die geïnteresseerd zijn in hoe het daarmee gesteld is: https://freedomhouse.org/country/thailand/freedom-world/2024 Bangkok Post besteedde er op 29 februari jl. aandacht aan: https://www.bangkokpost.com/thailand/general/2750594/thailand-upgraded-in-global-freedom-survey
En in een eerder bericht al over de nasleep van die verkiezingen: https://www.bangkokpost.com/thailand/general/2743780/thailand-falls-8-places-in-democracy-index
Ook Thailandblog publiceerde vele interessante artikelen over de moeite van (de bovenbouw van) Thailand met democratie: https://www.thailandblog.nl/?s=democratie&x=34&y=8
Heb het stukje van Johnny BG meerdere keren gelezen en kan mij niet aan de indruk onttrekken dat een bewoner van dit land zonder de nationaliteit niet veel meer kan doen.
Internationale wetten en afspraken op een veel hoger niveau zullen het ‘echte werk’ moeten doen.
En dan nog want het is niet alleen een kwestie van regeringsniveau ook de Thaise burger heeft een gedachte die vaak verticaal is.
Oftewel zo gauw hun sociale status het toestaat, zal men ‘jou’ wel eens even vertellen hoe de kaarten geschut zijn.
In die zin heeft Johnny BG een goede insteek begin bij buurt burger omgeving.
Vrijheid en democratie is de geest uit de fles halen en dan maar hopen dat……………..de hogere machten daar op in spelen.
In die zin heeft Johnny zijn sponsor project een grote waarde.
Het is geen kwestie van ‘de knop even omzetten’ op niveau ‘burger’, de regering waar vooral marnix het moeilijk mee heeft, lijkt mij, heeft vooral gesteund door achterban in het verleden nu niet echt zijn best gedaan of diegene die dat wel wilde nogal getackeld bij tijd en wijlen met alle gevolgen van dien.
Het democratisering proces gaat langzaam hier, maar nog steeds sneller als diverse ander landen in deze regio denk ik.
In die zin kan je het als positief benaderen.
Denk dat ’tijd’ wel degelijk een factor is, uiteraard vaak helaas voor diegene die, die optie uitsluiten.