Sanook betekent niet wat u denkt, maar wat dan wel?

Lek en Noi lopen de bioscoop uit. Lek vraagt: ‘Nang nie sanook mai?’ ’Vond je deze film leuk?’ en Noi antwoordt: ‘Mai sanook leuj!’ ’Helemaal niet leuk!’

Lek komt hondsmoe terug van een wandeltocht in de bergen. Noi vraagt glimlachend en geïnteresseerd: ‘Pai thieaw sanook mai?’ ’Was je wandeling leuk?’ en Lek zegt, terwijl hij het zweet van zijn voorhoofd veegt: ‘Sanook maak maak!’ ’Geweldig, een prachtige tocht!’

‘Khao khoei sanook maak.’ ‘Hij is een goeie spreker, ik heb er van genoten.’

Het begrip ‘sanook’ wordt vaak verkeerd begrepen

สนุก (twee lage tonen) ‘sanook’, ook wel ‘sanuk’, wordt in het Engels meestal vertaald als ‘fun’, ‘plezier, pret, lol, vrolijkheid’. Als je reisgidsen en blogs leest of je oor te luisteren legt bij buitenlanders wordt dat vaak uitgelegd als een houding waarbij lol en plezier de voorkeur hebben boven werk en verantwoordelijkheid. Thais zouden, in die betekenis, houden van ‘sanook’.

De nadruk op een ‘sanook’ leven zou duiden op een neiging tot lusteloosheid, luiheid, werkschuwheid en onverantwoordelijkheid. (Dit is in de antropologische literatuur een veel voorkomende beschrijving van iedere agrarische samenleving.) Lol komt op de eerste plaats, je leeft alleen voor vandaag, Carpe Diem, pluk de dag. Eten, drinken en seks. Lol ten koste van alles. Werk is in die visie nooit ‘sanook’ en kan dat ook niet zijn. Er is een absolute scheiding tussen werk en verantwoordelijkheid aan de ene kant en ‘sanook’ aan de andere kant. ‘Sanook’ zou dan niets meer betekenen dan ‘lol maken’.

Wat mag ‘sanook’ dan wel betekenen

Sanuk is ‘the feeling of enjoyment, excitement or pleasure that one has taking part in work, play or any other activities’ Ralph E. Dakin. Vocational Education in Thailand. pag. 51

‘Social aspects of work are important in Thailand because of the cultural value of working together in making the work fun.’ Frederik W. Swierczek PhD, 1988, pag. 74

We moeten het begrip ‘sanook’ plaatsen in het belang dat Thais hechten aan gemoedelijke, prettige, niet-confronterende en niet-emotionele intermenselijke contacten. Dit brengt ook wel eens een zekere oppervlakkigheid met zich mee. Ik noem dit maar de ‘make-up’ van de Thai. Ze prefereren een gladde, wrijvingsloze omgang met anderen, de bekende glimlach en ‘mai pen rai’ zijn daarvoor de ‘glijmiddelen’, vooral in onzekere en onvoorspelbare tijden. Dit uiterlijk vertoon zegt overigens niet alles over het innerlijk, gevoelens en meningen, die zijn zeker ongeveer gelijk aan die van de gemiddelde westerling maar worden uiterst beheerst, of in het geheel niet, gebracht. Ga er maar van uit dat de Thais, in gelijke omstandigheden, dezelfde emoties hebben, of dat nu verdriet of boosheid of ergernis betreft.

Sanook betekent voldoening vinden in werk, studie, spel, vrije tijd

‘Sanook’ past in dit beeld. ‘Sanook’ betekent in de Thaise context voldoening vinden en plezier hebben in alles wat je doet, zij het werk, studie, spel of vrije tijd, in goede en slechte tijden. Wat ‘sanook’ is voor de een is niet ‘sanook’ voor de ander. Persoonlijk vind ik schrijven voor thailandblog erg ‘sanook’ en het lezen van de artikelen en reacties meestal ‘sanook’ en soms ‘niet sanook’. Het betekent dus ook je eigen weg zoeken binnen de grenzen van je eigen mogelijkheden en de eisen van de gemeenschap en de cultuur. Werk, ook hard, zwaar, eentonig en vies werk, kan als ‘sanook’ worden ervaren als daar een prettig contact met collega’s en een behoorlijke beloning tegenover staat. Is het niet meer ‘sanook’, dan kun je een eigen bedrijfje oprichten.

‘Sanook’ is dus eigenlijk ongeveer hetzelfde als ons woord ‘gezellig’ namelijk ‘een genoeglijk samenzijn in een kleine vertrouwde sociale groep’. Misschien zou je kunnen zeggen dat ‘sanook’ en ‘gezelligheid’ universeel nagestreefde wensen zijn, hoewel ‘sanook’ op alle aspecten van de Thaise samenleving betrekking heeft.

Dat Thais niet alleen maar lol op zich nastreven, los van werk en verantwoordelijkheid, wordt bevestigd door een survey gepubliceerd in 1991 waar ‘Plezier’ als belangrijke waarde op de twintigste plaats staat (zie mijn artikel ‘Psychologie of the Thai’).

Een laatste opmerking die niet persoonlijk of beledigend is bedoeld. Als je ‘sanook’ alleen zou zien als ‘lol en plezier maken’ dan weet ik niet of dat woord in die (onjuiste) betekenis meer van toepassing is op de Thais of op de buitenlanders hier.

NB Zie ook ‘Mai pen rai’ betekent niet wat u denkt