De langste dagen?
Op school klonk het allemaal heel logisch vroeger. Op 21 juni staat de zon boven de kreeftskeerkring, op haar meest noordelijke punt. Dat is het dichtste bij Nederland, waar het dan dus de langste dag is.
Excuses aan iedereen die dit blog leest om te zien hoe het ons hier vergaat. Ik maak vandaag even een uitstapje naar een kwestie die niet erg belangrijk is, maar me al wel een tijdje bezig houdt. Wat dat betreft past mijn verhaal van vandaag bij nader inzien toch wel hier.
Sinds ik me realiseerde dat ik op iets meer dan 18 graden noorderbreedte woon, terwijl de kreeftskeerkring op 23,5 graad ligt, laat de vraag me niet meer los of er hier dan sprake is van twee langste dagen. Op weg van evenaar naar keerkring komt de zon immers over ons hoofd, maar op de terugweg naar de evenaar moet dat nog een keer gebeuren. Als bovendien de hoogte van de zon de belangrijkste factor is die bepaalt hoe warm het wordt, zouden we hier “dus” twee zomerpieken moeten hebben.
Het valt nog niet mee om de exacte informatie te vinden, althans, in voor mij begrijpelijke taal. Dat de zon hier inderdaad twee keer per jaar in het zenith, ofwel loodrecht boven ons staat, kan met wat googlen snel worden bevestigd. Waarom we dan niet twee keer een langste dag hebben is lastiger te vinden. Uiteindelijk denk ik het wel zo’n beetje begrepen te hebben. De doorsnede van de aarde die haaks op de aardas staat is bij de evenaar het grootste. Komt de zon noordelijk van de evenaar, dan komt ie boven plekken waar die doorsnede kleiner is. Daardoor is hij langer te zien, althans, op het noordelijk halfrond. Ook hier in Nang Lae is de langste dag dus 21 juni, als de zon boven de kleinste doorsnede staat. Astronomisch zal het wel prietpraat wezen, maar zo krijg ik er in ieder geval wel een plaatje van voor me.
De verschillen in daglengte zijn overigens wel veel kleiner naarmate je dichter bij de evenaar komt. Hier is het rond de 21e juni ruim 13 uur dag. Rond 21 december is dat ruim 11 uur. Ter vergelijking: op 21 juni is het in Amsterdam bijna 17 uur dag en op 21 december nog geen 8 uur. Op de evenaar zelf duurt een dag altijd 12 uur.
Dat we hier geen twee zomers hebben heeft andere oorzaken. April en mei zijn de heetste maanden, mede doordat ze ook (meestal) heel droog zijn. Bij de tweede keer dat de zon in het zenith staat, eind juli, is het regenseizoen al een tijdje aan de gang en is het wel benauwd, maar zijn de temperaturen minder hoog.
Wat me ook al een tijdje bezig hield was de vraag wanneer de zon hier in Nang Lae nou precies in het zenith staat. Ook die vraag was niet zo makkelijk te beantwoorden, maar uiteindelijk vond ik het toch nét op tijd. Dat blijkt namelijk morgen het geval te zijn, om precies te zijn om 12:18 uur. Als het goed is (en ik het niet vergeet) moet ik dus morgen een foto kunnen maken waarop mijn schaduw loodrecht onder me valt. Overmorgen weten we of dat gelukt is.
Gelukt. Met hoed op en de armen gespreid.
– Deze blog is op 12 mei 2017 geschreven –
Een 200 noordelijker wonend dan jij, vroeg ik me al enige tijd hetzelfde af. Dank voor de antwoorden!
Stel er is helemaal geen Schaduw ( bewolkt ) even en jaartje wachten .?
Nee, eind juli is er een herkansing. Goed lezen :-). En anders…. inderdaad bijna een jaar wachten. Geduld is een nuttige eigenschap in Thailand.
En hoe zit dat hier in het uiterste zuiden, tegen de Maleisische grens? Zal wel minuten verschillen met Chiang Rai toch?
Klopt. Hoe zuidelijker je zit, hoe dichter bij 21 juni de zon in het zenith staat. En hoe korter het verschil tussen de langste en de kortste dag.
Voor het noordelijk halfrond geldt tussen de keerkring en de poolcirkel inderdaad grofweg dat de langste dag samenvalt met de dag dat de zon het hoogste punt aan de hemel bereikt.
De zon staat daar (en dus ook in Nederland) wanneer ze het hoogste punt van de dag bereikt altijd in het zuiden, in Nederland max op een hoogte van zo’n 67 (90-23) graden.
Als je op het noordelijk halfrond precies tussen de keerkring en de evenaar woont, en het is ‘zomer’, dan staat de zon rond het middaguur in het noorden! De grens van zuid naar noord is al bij een betrekkelijk lage stand overschreden, en van noord naar zuid gaat de zon pas weer als hij wat gezakt is.
De enige kans om hem boven je hoofd te hebben is als ie precies op de grens van noord en zuid staat, precies op het middaguur. Dat is, inderdaad, twee keer per jaar.
De zon raakt dan net de noord/zuid grens en gaat meteen weer terug. Je mist dan als het ware het stukje dat hij in het noorden doorbrengt. Dat extra stukje in het noorden telt natuurlijk wel mee voor de lengte van de dag, zodat de langste dag daar niet samenvalt met de dagen dat de zon de grootste hoogte bereikt.
Sorry, zon komt in Nederland niet hoger dan 61 graden: 90 (theoretisch maximum) – 52 (ligging Nederland in graden noorderbreedte) + 23 (shuine stand aardas) = 61.
Steek een rechte lat of een buis loodrecht in de grond (gebruik een waterpas)dat is het gemakkelijkst Ik gebruik een driepoot camera statief, daar stat als het een goed ik een rond waterpasje op of een gewoon en dan het statief 90° draaien om het loodrecht te zetten. Interessant om de juiste zonnestanden te kennen en om satellieten af te stellen toch de antennes . .Er zijn goede computerprogramma’s te vinden om experimenten te doen in verband met tijd en plaats bepalingen
Daniel