De Kalama Sutta, een boeddhistische oproep tot zelfstandig denken
Een sutta is een uitspraak of toespraak van de Boeddha. Ze zijn samengebracht in de Suttapitaka, het eerste boek van de drie boeken van het Theravada-Boeddhisme. De Kalama Sutta is een van de meest bekende en geciteerde. Hierin roept de Boeddha op tot zelfstandig nadenken en niet alleen af te gaan op geruchten, traditie, heilige geschriften, deskundigen en zelfs niet op wat een monnik verkondigt.
Denk na over wat je hoort en leest. Blijf ver van intolerantie, fanatisme, dogmatisme en dweepzucht. Toets altijd of wat je hoort en leest, bijdraagt aan het verminderen van haatgevoelens, hebzucht, waanideeën en zelfbedrog.
Aan het eind staan nog vier ‘vertroostingen’. Daaruit zou je kunnen afleiden dat het geloof in reïncarnatie geen noodzakelijk onderdeel is van het boeddhisme. Het zou mooi zijn als deze tekst in alle tempels, scholen en regeringsgebouwen zou worden opgehangen, te beginnen met het parlement.
Ik vertaalde deze sutta uit het Engels met een Nederlandse tekst als hulpmiddel. De tekst is vol barok taalgebruik en herhalingen, zoals dat past bij een duizendjarige mondelinge overlevering. Ik heb het ingekort, maar hoop dat de essentie is behouden.
De twijfels van de Kalamas
‘Op een dag loopt de Boeddha, samen met een schare van zijn leerlingen, het stadje Kesaputta van het Kalama volk binnen. Vele dorpelingen kwamen hem opzoeken.
Zij vertelden dat vele monniken en Brahmanen het dorp bezochten om hun leer uit te leggen waarbij ze de leer van anderen belachelijk maakten, verfoeiden en aan stukken reten. ‘Eeerbiedwaardige Boeddha, welke van deze monniken en Brahmanen spreekt nu de waarheid en welke spreken onwaarheid?’
De Boeddha antwoordde als volgt: ‘Het is goed, Kalamas, dat jullie onzeker zijn en twijfelen. ‘
Door eigen kennis slechte dingen verlaten
‘Ik zeg jullie dat jullie niet moeten afgaan op wat je vaak hoort, noch op traditie noch op geruchten noch op heilige geschriften. Hoed je voor vermoedens of axioma’s, mooi klinkende argumenten of een vooroordeel. Let niet alleen op deskundigheid of ga niet alleen af op de notie ‘de monnik is onze leraar’. Kalamas, wanneer jullie zelf weten dat zekere dingen slecht zijn, verwijtbaar, veroordeeld door de wijzen en leidend naar kwaad en kwaal, laat ze dan los.’
‘Kalamas, wanneer jullie zelf weten dat deze zaken geen kwaad kunnen, dat zij worden geprezen en in acht worden genomen door de wijzen, aanvaard ze en blijf er trouw aan.’
Afwezigheid van hebzucht, haat en waanvoorstellingen
‘Wat denken jullie, Kalamas. Zal iemand die zich niet overgeeft aan hebzucht, die niet doodt, die niet steelt, die geen overspel pleegt en niet liegt en die anderen aanspoort hetzelfde te doen, zal die niet bijdragen aan zijn voorspoed en geluk?’ ‘Zeker, heer.’
‘Wat denken jullie, Kalamas? Zal de afwezigheid van haat niet bijdragen aan iemands voorspoed en geluk?’ ‘Zeker, heer.’
‘Wat denken jullie, Kalamas? Zal de afwezigheid van verkeerde voorstellingen niet bijdragen aan iemands voorspoed en geluk?’ ‘Zeker, heer.’
‘En zo, Kalamas, leeft een edel mens zonder verlangen, zonder boosheid, zonder verwarring, altijd oplettend en aandachtig. Met een geest vol liefdevolle vriendelijkheid, verheven en uitgestrekt over de hele wereld. Met een geest vol mededogen en gelijkmoedigheid, de gehele wereld omvattend.’
De vier vertroostingen
‘Kalamas, een edel mens wiens geest zonder boosheid en kwaadwillendheid is, smetteloos en zuiver, heeft vier zekerheden bereikt.’
‘Als er een hiernamaals is dat goede daden beloont en slechte daden bestraft dan kan ik toch na de dood herboren worden in een gelukkige wereld.’
‘Als er geen hiernamaals is en goede daden en slechte daden niet worden bestraft dan kan ik toch in het hier-en-nu gelukkig zijn, zonder boosheid, zonder kwaadwilligheid, heel en gelukkig.’
‘Ook al lijden boosdoeners onder hun slechte daden dan nog wens ik ze geen kwaad toe. Als ik geen kwade dingen doe, hoe kan lijden mij dan treffen?’
‘En als boosdoeners niet lijden onder hun slechte daden dan ben ik zelf toch zuiver en heel.’
Kalamas: ‘Dank u, heer. Deze vertroostingen en zekerheden vinden we, hier-en-nu, bij hen wier geest vrij is van haat, kwaadaardigheid, wier geest zuiver en onbezoedeld is.’
Tot slot volgt dan nog een klassieke boeddhistische formule gelijk aan ons ‘Amen’.
Mijn eigen commentaar geef ik dan maar even op deze plek. Ik denk dat de meesten het met mij eens zijn als ik zeg dat de Thaise Staat in veel van zijn geledingen zich helaas niet houdt aan het advies van de Boeddha.
Ik ben geen gast meer in Thailand en mag dus nu zeggen wat bij me opkomt. Ik zou willen dat alle afbeeldingen van de Boeddha, andere Hoogstaande Personen en woorden op plaatsen als scholen en overheidsgebouwen werden vervangen door de tekst van de Kalama Sutta.
De tijden veranderen en tegenwoordig in hoge snelheid.
Het is inderdaad het allerbeste om af te gaan op je eigen inzichten maar wel na dat je goed hebt nagedacht en de dingen hebt getoetst zoals in de eerste zin in dit verhaaltje wordt verteld. Dit lees ik echter nergens terug in die 4 vertroostingen.
En dan, waar toets je vandaag de dag of het waar is wat je hebt gelezen of gehoord als het nieuws waar jou bron op vertrouwt alleen het aan jou aangepaste nieuws geeft.
Hoe houd je stand tegenover een dokter of professor die genoeg geleerd heeft maar jou verhaal niet in zijn richtlijnen terug ziet?
Ik vraag me vaak af of Boeddha vandaag de dag nog hetzelfde zou verkondigen?
Een prima advies dat, waar helaas soms hen die zo prat gaan op het volgen van Boeddhisme zich zelf niet altijd aan kunnen of willen houden. Sommige dingen zijn lastig los te laten, maar het zou inderdaad geen kwaad kunnen ons allemaal frequent te herinneren aan deze adviezen. Thailand zou er denk behoorlijk anders uit zien als kritisch denken, het niet koesteren van wrok en juist promoten van begrip, liefde, mededogen en voorspoed van de medemens boven aan de het denken en handelen zouden staan.
Uit andere teksten weten we dat de Boeddha tevens persoonlijke vereering van hem als persoon, met beelden obsoluut onnodig achtte. Zou hij vandaag eventjes een kijkje nemen dan zouden hij denk ik snel in aanvaring komen met de autoriteiten (Sangha raad van hoge monniken, de regering enzovoort). Tja…
Inderdaad Rob V.
De Boeddha heeft steeds gezegd dat hij niet belangrijk is en niet vereerd moet worden maar alleen de Dharma, de Leer. Het duurde dan ook bijna duizend jaar voordat de eerste boeddhabeelden verschenen waarschijnlijk door Griekse invloed in wat nu Afghanistan/Noord-Pakistan is.