Kennis is macht; maar bevordert macht kennis?

Hoewel dit onderwerp op het eerste oog niets te maken heeft met mijn eerdere artikelen over netwerken, patronage en corruptie (in het overheidsapparaat) zal ik proberen uit te leggen dat het huidige onderwijssysteem een aantal (mijns inziens broodnodige) veranderingen in Thailand in de weg staat. Kort door de bocht zou ik willen stellen dat het huidige onderwijssysteem de positie van de rijken en de armen eerder bevestigt dan ter discussie stelt, de kloof tussen arm en rijk geenszins kleiner maakt en de kwaliteit van en het draagvlak voor het toekomstig leiderschap in dit land niet verhoogt.

Kennis is macht

Thailand besteedt 4,1 procent van het GDP (Gross Domestic Product) aan onderwijs en dat is alleszins acceptabel te noemen. Ter vergelijking: Nederland en Vietnam besteden 5,3 procent, Maleisie net als Thailand ook 4,1 en andere AEC landen minder (Brunei: 3,7 procent, Singapore: 3 procent, Indonesie: 2,8 procent, evenals de Filippijnen).

Gelet op de resultaten van studenten op verschillende niveaus is de effectiviteit van de bestede gelden echter bedroevend laag. Op het gebied van wiskunde en Engelse taal behoren de Thai tot de slechtste leerlingen in Zuid-Oost Azië. Onlangs slaagde slechts 47 van de 2782 kandidaten voor het examen onderwijsassistent nadat met het vorige examen was geknoeid. Op het onderdeel wiskunde slaagde niemand.

Vernieuwingen in het onderwijs, met name onder het bewind van premier Thaksin, hebben niet het beoogde effect gehad. Als redenen worden daarvoor genoemd: politiek gekissebis (met als achterliggende reden dat de bestaande elite die het parlement beheerst niet staat te springen dat meer Thai dan zij kennis verwerven; je kunt in Thailand alleen in het parlement gekozen worden als je tenminste een bachelor diploma hebt) , discussie over de onafhankelijkheid van universiteiten (met als angst dat private universiteiten de betere leraren wegkopen en/of gaan samenwerken met een goede, buitenlandse universiteit en daardoor het falen van het Thai systeem blootleggen), administratieve missers en een gebrek aan aansluiting van middelbare school op universiteit (met name door het veelvuldig wijzigen van regels, procedures, leerplannen en kwaliteitscriteria). Dit leidt er toe dat een Thai bachelor diploma qua niveau kan worden vergeleken met een diploma voor de middelbare school in een westers land.

Kwaliteit

Het onderwijssysteem in Thailand is op alle niveaus, tot aan de universiteit toe, verouderd. De impliciete veronderstelling is dat de student het meest leert door zich zoveel mogelijk te herinneren van wat de leraar vertelt. Zelfs de oude Chinezen wisten al beter.

Kinderen worden niet aangemoedigd om zelfstandig te denken, vragen te stellen en in discussie te gaan met de leraar. Op een (door een rijke particulier betaalde) basisschool in Isan waar dit wel gebeurde, moest elk jaar zowat de hele onderwijsstaf worden vervangen omdat de Thai leraren niet om konden gaan met dit gegeven en hun meer coachende rol.

Ook de opleiding tot onderwijzer is ouderwets qua inhoud. Dit levert leraren op die als een soort van militair les geven, geen tegenspraak dulden van kinderen en gericht zijn op het aanleren van gehoorzaamheid en ‘in de pas lopen’.

Op mijn universiteit is in de afgelopen vier jaar meer discussietijd (op leraren- en managementniveau) besteed aan het handhaven c.q. afdwingen van de kledingcode (tot aan foto’s in de gangen over de gewenste en ongewenste kleur van het hoofdhaar en de nagels van de vrouwelijke studenten) dan aan enig ander onderwerp.

Om diverse redenen is een groot aantal studenten niet gemotiveerd om te leren. Daarbij moet men beseffen dat een meerderheid van de studenten op de middelbare school, maar zeker op de universiteiten, uit de gegoede klassen komen. Hun toekomstige baan hangt niet of nauwelijks af van hun prestaties op school maar van het netwerk van hun ouders.

Zij zitten eigenlijk vier jaar op de universiteit uit. Vier jaar en niet meer omdat er in het hele onderwijssysteem een cultuur bestaat van altijd iedereen over laten gaan of laten slagen (ter voorkoming van gezichtsverlies). In het rooster zijn nooit herkansingsmomenten opgenomen!! Ik laat geregeld studenten zakken voor mijn vak, maar moet dit altijd in een persoonlijk gesprek met mijn meerdere onderbouwen. Soms controleert men mijn beoordeling.

Wensen van de arbeidsmarkt

Hoewel vele studies op de universiteit stages hebben opgenomen in hun curriculum is het verbazingwekkend hoe weinig het management van de opleiding gericht is op de wensen van de arbeidsmarkt. Er is nauwelijks een structurele invloed van de afnemers (de toekomstige werkgevers van de studenten) op het curriculum en voor de kwaliteitsbeoordeling van de opleiding telt contact met het werkveld nauwelijks mee (in tegenstelling tot het meten van de kwaliteit van opleidingen in het westen).

Hier speelt mee dat bij het aanstellen van het management (dankzij netwerken en patronage) de relatie met het werkveld nauwelijks in de benoeming wordt betrokken. Ik ben niet verbaasd (meer) dat het complete managementteam van mijn instituut (gericht op hotel en toerisme management) geheel bestaat uit voormalige docenten van de faculteit farmacie (waar ook de vorige directeur vandaan kwam!).

Voor de Thai universiteiten leidt dit tot het volgende (mijns inziens desastreuze) beeld. In de ranking van de 500 beste universiteiten ter wereld (situatie 2012) is Thailand (met 65 miljoen inwoners en circa 2,5 miljoen studenten) niet vertegenwoordigd. Nederland (met 15 miljoen inwoners en circa 300.000 studenten) staat in de top 500 met 12 universiteiten. Geef de rijke Thai eens ongelijk die hun kinderen bij voorkeur naar het buitenland sturen om te gaan studeren.

Cultuur

De belangrijkste initiatiefnemer voor onderwijs in het verleden was de koning. Hij vond dat zijn kinderen een goede opleiding nodig hadden en in hun kielzog de kinderen van zijn topambtenaren. Ruim 150 jaar geleden waren er daarom al Engelse lessen op deze elite-scholen. Kinderen van de lagere sociale klassen waren aangewezen op onderwijs door monnikken, met name om te leren lezen en schrijven.

In de recente Thai geschiedenis, met name in de perioden waarin Thailand geregeerd werd door dictatoren, is het belang van goed onderwijs voor iedereen op de achtergrond geraakt. Een aantal van deze leiders was autoritair en sterk gericht op de authentieke Thai cultuur (respect voor meerderen) en zij moesten niet veel hebben van mondige burgers en buitenlandse invloeden.

In essentie bouwt de huidige onderwijsfilosofie nog steeds voort op de traditionele waarden van het boeddhisme, respect voor de koning, voor docenten en voor familie. Onderwijsvernieuwing op zichzelf is al geen gemakkelijke zaak en het duurt vele jaren voordat de resultaten zichtbaar zijn. Denk maar eens aan de Mammoetwet in Nederland en de invoering van het studiehuis.

Oud-premier Thaksin zei eens in een speech over onderwijsvernieuwing: “Teachers must radically change their way of thinking, but I am not sure they can do this.” En het gaat niet alleen om de leraren. Ook het management van onderwijsinstellingen, de onderwijsfilosofie, de leerlingen, de gebouwen, de leermiddelen en het onderwijsbudget moeten veranderen.

Naast het boeddhisme speelden overigens ook christelijke missiescholen in het noorden en noordoosten van Thailand een grote rol in het onderwijs, zeker bij het onderwijs aan meisjes. Sommige van deze scholen (voor meisjes maar ook voor jongens) bestaan nog steeds in Bangkok en behoren tot de middelbare scholen die hoog in aanzien staan bij de boeddhistische Thai.

Sociaal

Van belang is te kijken naar de toegankelijkheid van het onderwijs voor iedere Thai. In de laatste decennia heeft Thailand grote vooruitgang geboekt op het gebied van de bestrijding van analfabetisme en groei van het aantal leerlingen op het basisonderwijs. De eerste grote drempel in het doorleren is de overgang naar het middelbaar onderwijs en de tweede drempel is de toelating tot de universiteit.

De eerste drempel is vooral financieel van aard. Kinderen die op de basisschool goed kunnen leren maar wier ouders arm zijn, kunnen de kosten van de middelbare school niet zelf betalen. Hun ouders zijn dan aangewezen op gelden van anderen, bijvoorbeeld het bedrijf waarvoor ze werken of rijke mensen die ze in hun netwerk kennen. Toeval en geluk dus. Vele talentvolle kinderen beginnen echter met werken na de bassischool, zeker als hun ouders een bedrijf(je) hebben.

De tweede drempel nemen is zo mogelijk nog lastiger. Het gaat hier niet alleen om geld (er zijn overigens scholarships en een vorm van studiefinanciering; met name door de terugbetalingsregeling en het sterke korte-termijn denken van de Thai is de studiefinanciering niet zo populair), maar het gaat ook om het slagen voor door universiteiten geïntroduceerde toelatingsexamens en het hebben van de juiste connecties om toegelaten te worden tot de faculteit van je favoriete universiteit. Dit proces is verre van transparant.

En dan blijkt dat jouw favoriete universiteit tot de top 5 van de Thai universiteiten behoort (en op wereldniveau niet of nauwelijks meetelt overigens) en de favoriete universiteit is van vele duizenden Thai jongeren. Alle ingrediënten zijn hier aanwezig voor het maximaal inzetten van de netwerken van je familieclan, patronage en omkoping.

Conclusie

Dit brengt mij tot een aantal conclusies:

• De arme Thai worden op het gebied van basisvoorwaarden als leren lezen en schrijven goed bediend maar onzelfstandig en gedwee gehouden door het onderwijssysteem.
• De niet zo slimme, rijke Thai worden relatief dommer door onverschilligheid en arrogantie, denkend dat meegaande en niet kritische kinderen het ver kunnen schoppen in de (internationaler wordende) Thai samenleving.
• De slimme rijke Thai sturen hun kinderen naar het buitenland maar beseffen nauwelijks (of te laat) dat hun kinderen kritischer, zelfstandiger en ‘westerser’ terugkomen dan zij gegaan zijn.
• De Thai samenleving als geheel maakt minder vooruitgang dan mogelijk is doordat talenten van kinderen van armere ouders worden verspild terwijl tijd en geld wordt besteed aan leerlingen en studenten die minder of andere talenten hebben.
• Het onderwijssysteem in Thailand (inclusief de filosofie erachter) moet volledig op de schop. Dit is vooral cultureel en sociaal een hele klus.
• In tegenstelling tot de ontwikkelingen in westerse samenlevingen zal de emancipatiestrijd voor goed onderwijs voor elke Thai niet beginnen op de universiteiten. De huidige samenstelling van de studentengroep en hun ouders hebben veel te verliezen bij een verandering van de status quo.

De regering Yingluck heeft onlangs de hulp gevraagd van de UNESCO en de OECD om het onderwijs te verbeteren tot het niveau van internationaal erkende standaarden. Op zich juich ik dit toe omdat het aanduidt dat de Thai regering inziet dat hulp van buiten nodig is na zoveel jaar van mislukte onderwijsvernieuwing door de Thai zelf. Laten we hopen dat het geen politieke afleidingsmanoevre is.

Chris de Boer 

Chris de Boer (61) werkte na zijn studie sociologie aan de Landbouw Universiteit van Wageningen als onderzoeker, onder andere bij het Nederlands Research Instituut voor Recreatie en Toerisme (NRIT) in Breda, als zelfstandig consultant en leraar marketing aan (nu) Stenden University Leeuwarden. Sinds 2006 woont en werkt hij in Thailand en sinds 2008 is hij als lector marketing en management verbonden aan Silpakorn universiteit. 

– Herplaatst bericht –