“Boeren zijn de ruggengraat van de natie”, de sociaaleconomische status van de landelijke bevolking in Thailand

“Boeren zijn de ruggengraat van de natie” is een aloud gezegde in Thailand waarmee de boeren worden geprezen, nog tot op de dag van vandaag. Dat beeld wordt vooral versterkt door een nieuwe visie op de economie, die vooral toegeschreven is aan wijlen koning Bhumibol: “de economie van het genoeg” (sufficieny economy). 

Laten we eens een korte schets geven van het sociaaleconomisch bestaan van de boeren in Thailand. Hoewel ik dat meestal niet doe, zal ik hier en daar een vergelijking maken met Nederlandse boeren. De ‘saaie’ statistieken staan aan het eind van dit verhaal, maar is wel belangrijk om ze even door te nemen.

Een kort verhaal over boer Udom

Boer Udom is 55 jaar oud. Het gaat nu redelijk goed met hem, en met zijn vrouw Fon en dochter Phloy, maar hij ziet er naar uit om over een jaar of vijf met pensioen te gaan.

Dertig jaar geleden begon Udom te werken als boer op een 35 rai rijstveld (5,6 hectare), welke hij van zijn vader had geërfd toen die na een lang ziekbed overleed aan leverkanker. Het dorp waar hij altijd heeft gewoond ligt zo’n 30 kilometer van het stadje Nakorn Klai in het noorden van de Isaan. De weg ernaar toe is nog steeds niet verhard en moeilijk begaanbaar in de regentijd.

De afgelopen dertig jaren waren heel zwaar. De rijstbouw bracht jaarlijks nooit meer op dan 100.000 baht, en in de vele jaren van droogte of overstromingen nog minder. Irrigatie was er niet in zijn dorp en de grond was niet echt vruchtbaar. De landerijen lagen verspreid, soms een paar kilometer van elkaar. Hij experimenteerde wel met nieuwe rijstsoorten die beter bestand waren tegen droogte en meer opbrachten, maar dat was toch niet genoeg om voor zijn gezin te zorgen. Hij probeerde ook knoflook te planten, wat een aantal jaren wat opleverde maar een jaar met overstromingen en een ingezakte prijs maakte dat hij daarmee stopte. Hij denkt erover nu sojabonen te gaan planten. Zijn vrouw Fon exploiteert een klein winkeltje, die echter nooit meer dan 3.000 baht winst per maand opleverde.

Voor meer inkomen werkte hij 6 tot 8 maanden per jaar als bouwvakker, eerst in Bangkok en later ook in Nakorn Klai. Dat bracht toch jaarlijks het mooie aanvullende bedrag van 80.000 baht in het laatje.

Zijn grootste probleem waren zijn schulden. Hij moest bijna ieder jaar 10-20.000 baht lenen voor zaden en chemicaliën als kunstmest en pesticiden. Tien jaar geleden liep de schuld op tot wel 250.000 baht. Dat was vooral omdat hij twaalf jaar geleden flink voor de studie van zijn dochter Fon tot onderwijzeres moest bijdragen. Zijn schulden zijn nu gedaald tot 100.000 baht omdat hij tien jaar geleden een deel van zijn land verkocht, tegen een prijs die hem wel teleurstelde. Hij profiteerde verder van een kleine overheidssubsidie. Hij pacht nu 10 rai. Zijn dochter heeft nu een baan en steunt haar ouders met 4.000 baht per maand, zodat hij niet meer zoveel maanden buiten het dorp hoeft te werken.

Hij ziet de toekomst met redelijk vertrouwen tegemoet. Over vijf jaar wil hij de laatste 20 rai van zijn land verkopen, land waar zijn dochter geen enkele belangstelling voor heeft. Hij heeft dan geen schulden meer en houdt misschien wat geld over. Hij zal zijn vrouw Fon helpen in het winkeltje en misschien verdienen ze daarmee wat meer. Met de bijdrage van zijn dochter en wat overheidspensioen denkt hij het samen met zijn vrouw wel te redden, als er maar geen andere vervelende dingen gebeuren.

De sociaaleconomische filosofie van “de economie van het genoeg”

Wijlen koning Bhumibol begon in 1994 met het onthullen van een model voor zelfredzaamheid voor met name het boerenbedrijf, een visie die met nog meer kracht werd uitgedragen na de financiële crisis in 1997. Boeren zouden in kleine gemeenschappen vrijwel geheel zelfvoorzienend moeten zijn, waarbij zij onderling wel arbeid en producten konden uitwisselen, maar niet of nauwelijks met de buitenwereld. Ze zouden daardoor meer immuun zijn voor economische schokken. Een ideaal boerenbedrijf bestaat in die visie uit 20 tot 30 rai grond, met een indeling in vier stukken: 30 procent voor een vijver met water voor eventuele irrigatie en het kweken van vis, 30 procent voor rijst genoeg voor een jaar consumptie per gezin, 30 procent voor andere gewassen als fruit en groenten, en tenslotte 10 procent voor huisvesting, veehouderij en andere activiteiten.

Zowel in de Grondwet van 2007 als in die van 2017 staat dat de staat de filosofie van de ‘economie van het genoeg’ moet volgen:

Grondwet 2017, hoofdstuk 75

De staat moet een economisch systeem organiseren dat de mensen kansen biedt om allemaal samen op een alomvattende, eerlijke en duurzame manier te profiteren van de economische groei en   om zelfredzaam te zijn in overeenstemming met de filosofie van een toereikende economie (‘self-sufficiency economy’), moet oneerlijke economische monopolies elimineren en moet het economische concurrentievermogen van de mensen en het land ontwikkelen.

Ik noem slechts een paar punten van veelvoorkomende kritiek op deze filosofie: Wat moeten de boeren doen met de 19.000 kubieke meter grond bij het uitgraven van de vijver? Veel boeren geven aan dat ze nu al niet ‘genoeg’ hebben. Onlangs maakte de bekende stand-up comedian Note Udom grappen over deze ‘self-sufficiency economy’. Er werd tegen hem een aanklacht ingediend wegens majesteitsschennis (zie: Bangkok Post – Comic in crosshairs after Netflix show ). Een ander punt van kritiek is dat er zo geen geld is voor andere uitgaven, zoals onderhoud van het huis, onderwijs voor de kinderen en zaken als een vervoermiddel. 

De werkelijkheid van het sociaaleconomische leven in de dorpen

Ik ga bij deze beschrijving uit van de hieronder genoemde bron (Royal Sufficienty) die vertelt over het boerenleven in het dorp Baan Tiam met 126 huishoudens (400 personen), een honderd kilometer ten noorden van Chiang Mai. Het artikel geeft aan dat de situatie daar niet zo veel verschilt van die in andere dorpen in Thailand.

In Baan Tiam geven 34 procent van de huishoudens aan dat de eigen productie van marktgewassen hun voornaamste bron van inkomsten is. Daarnaast noemen 30 procent van de huishoudens hun werk als landarbeiders als belangrijkste bron van inkomsten. Van de overige inwoners heeft 35 procent een overheidsbaan (overheidsprojecten, onderwijzers, parkmedewerkers, ziekenhuis), 8 procent heeft inkomen uit een winkel en 18 procent uit andere bedrijfjes. Daarnaast is er werk in de bouw en infrastructuur.

Rijst is het voornaamste landbouwproduct. Veel daarvan wordt door de boeren zelf geconsumeerd. Een ander deel wordt verkocht of vaak ook weggegeven aan de dorpsbewoners. Er wordt best veel gezocht naar de mogelijkheden om andere landbouwproducten te exploiteren: knoflook en sojabonen werd het meest geplant, maar ook diverse groenten en vruchten. Weersomstandigheden en prijsfluctuaties maken het vaak moeilijk.

Heel veel oorspronkelijke inwoners zijn naar elders vertrokken om een beter betaalde baan te vinden. De meesten maken geld over naar hun verwanten in Baan Tiam.

(Redactionele bronvermelding: pmvfoto / Shutterstock.com)

De cijfertjes, een vergelijking tussen Thaise en Nederlandse boeren

Hoeveel boeren zijn er in Thailand?

Zo’n 30 procent huishoudens in Thailand (6.7 miljoen) geven aan dat landbouw hun voornaamste werkgelegenheid en bron van inkomsten is. De gemiddelde leeftijd van boeren in Thailand is de laatste 20 jaar flink opgelopen: van 45 naar 55 jaar. Jongeren zien het niet zitten als boer aan het werk te gaan.

In Nederland zijn boeren 0,6 procent van de totale werkgelegenheid. Dat zijn nu 54.000 huishoudens, een afname van de 100.000 agrarische huishoudens in 2000. 

Inkomen, schulden en subsidies voor Thaise boeren

Het gemiddelde inkomen per huishouden per jaar voor een boerenfamilie is 220.000 baht. Dat is 60 procent van het gemiddelde inkomen van alle huishoudens in Thailand en behoort zo tot de laagste-inkomensgroep. De helft van dit inkomen komt uit agrarische werkzaamheden in het eigen bedrijf, de rest uit andere werkzaamheden en overgemaakt geld uit andere bronnen (familie e.d.). De schuldenlast voor alle Thaise huishoudens is groot, maar nog eens 10 procent groter voor boeren.

Thaise boeren krijgen 15 miljard baht rijkssubsidie per jaar en dat is 2.500 baht per huishouden per jaar. Zo’n 20 procent van de boeren heeft een inkomen beneden de armoedegrens van 32.000 baht per jaar, 30 procent heeft schulden meer dan het jaarinkomen en 10 procent heeft schulden van meer dan 3 maal het jaarinkomen.

Het inkomen van een agrarisch huishouden in Nederland is 82.000 euro per jaar, terwijl het gemiddelde huishoudinkomen 48.000 bedraagt. Boeren behoren tot de hoogste inkomensgroep in Nederland, 53 procent behoort tot de 20 procent hoogste inkomens. Nederlandse boeren krijgen uit een Europees fonds 836 miljoen euro per jaar, dat is 15.000 euro per boerenhuishouden per jaar.

Landbezit van Thaise boeren

Dat is in de afgelopen 20 jaar drastisch gedaald, van gemiddeld 35 rai per huishouden tot nu 14 rai. Zo’n 40 procent van de boeren heeft geen land en zijn dus pachters of ingehuurde landarbeiders.

     De Nederlandse boeren bezitten 75 procent van het land dat ze bewerken, een 30 hectare (180 rai) per bedrijf met vrij grote regionale verschillen. Zeg dat een hectare ongeveer 70.000 euro waard is dan bezit een boer in Nederland gemiddeld ruim 2 miljoen euro aan land. Van de Nederlandse boeren kan 20 procent als miljonair worden aangemerkt.

Prijzen van landbouwproducten in Thailand

Er zijn in Thailand grote verschillen in wat de boeren ontvangen voor hun producten en wat de koper betaalt op de markt. Voor een kilo ongepelde rijst krijgt een boer ongeveer 6 baht terwijl een kilo gepelde rijst voor een koper op de markt tussen 30 en 36 baht kost. Dat is een factor 5-6 verschil. Lees daarvoor ook het opiniestuk uit de Bangkok Post hieronder genoemd. In Thailand verdienen de tussenhandelaren heel veel geld, ten nadele van de boeren.

In Nederland is het prijsverschil tussen boer en consument veel kleiner. Daar is het een factor 2-3. De boer krijgt voor een liter koemelk 0.5-1 euro en de consument betaalt in de supermarkt 1 tot 2 euro.

Nawoord

En tenslotte ben ik erg benieuwd hoe de lezers denken hoe het lot van de Thaise boeren verbeterd kan worden. Wat kunnen ze zelf doen? Wat moet de overheid doen?  

1 “Boeren zijn de ruggengraat van de natie” in het Thais เกษตรกรเป็นกระดูกสันหลังแห่งชาติ (kà-sèe-tà-kon  pen krà-dòek sǎn lǎng hèng-châat)

2 “De economie van het genoeg” of “sufficiency economy” in het Thais เศรษฐกิจพอเพียง (sèet-thà-kìt phoh phiang).

Voornaamste bronnen

Artikel “Royal Sufficiency and Elite Misreprensentation of Rural Livelihood’ in het boek ‘Saying the Unsayable, Monarchy and Democracy in Thailand, 2010

Een goed opiniestuk in de Bangkok Post: Bangkok Post – Leave no farmer behind

Een lekker lang artikel (60 pagina’s) met alle informatie. De eerste 10 pagina’s geven een duidelijk overzicht van het gehele artikel: World Bank Document