Thaise limericks
Wie liever direct naar de limericks wil, scroll een stuk door!
Schrijvers van limericks kun je verdelen in ‘rekkelijken’ en ‘preciezen’, net zoals dat vroeger in de kerk was, en soms nog steeds is.
De wat ouderen onder ons kennen nog de ‘poplimericks’ die in het radioprogramma de Avondspits door Frits Spits werden voorgelezen. Luisteraars konden limericks – althans, wat zij als limericks beschouwden – insturen, met popmuziek als onderwerp. De meesten hielden zich aan het bekende rijmschema a-a-b-b-a en daar bleef het dan bij. Spits vond alles best, hij had weer een stukje programmavulling.
Rekkelijken en preciezen
Dat waren dus de rekkelijken. Daarnaast heb je de preciezen. Dan denk je meteen aan zo’n vervelende leraar van vroeger, met een kalende kruin en een stok in zijn hand. Zo iemand van wie niks mocht en alles moest. Dacht je een leuk rijmpje gemaakt te hebben, dan werd dat afgewezen op basis van allerlei futiliteiten. Of… was hij gewoon een liefhebber van een klassieke, loepzuivere limerick?
Een echte limerick, zoals die ooit bedoeld is, dient aan een aantal regels te voldoen en niet alleen het rijmschema a-a-b-b-a. Laten we ze op een rijtje zetten.
- Het rijmschema a-a-b-b-a.
- De eerste regel begint met de persoon over wie het gaat.
- Het laatste woord van die eerste regel is een plaatsnaam of andere geografische aanduiding.
- De tweede regel vertelt nog iets meer over die persoon.
- Regel drie tot en met vijf vertelt het verhaaltje met de clou of het grapje op het eind, dikwijls gerelateerd aan het laatste rijmwoord. Het is leuk als die drie regels een lange zin vormen, maar dat is nu eens geen verplichting.
Lettergrepen en metrum
Zijn we er nu? Nee, we zijn er nog helemaal niet. Waar de super-rekkelijken alleen regel 1 in acht nemen, hanteren de half-rekkelijken / half-preciezen de overige vier regels, maar dan vinden ze het best. Maar daar nemen de super-preciezen geen genoegen mee. Nee, voor hen begint het dan pas. Want:
- Het aantal lettergrepen per regel moet consistent zijn. Meestal heeft de eerste regel negen lettergrepen, maar het kunnen er ook wel acht of tien zijn. Alleen moeten de regels 1, 2 en 5 hetzelfde aantal lettergrepen hebben. Iets soortgelijks speelt bij de regels drie en vier, die meestal vijf, maar soms zes lettergrepen hebben. Kan beide dus, maar ook hier moet het consistent zijn.
Zijn we er nu dan eindelijk eens een keer? Helaas, nee. Het moeilijkste komt nog.
- Het metrum. Denk je een mooie limerick te hebben gemaakt waarbij de rijmwoorden en het aantal lettergrepen lijken te kloppen, dan klinkt het opeens nergens naar als je het hardop voorleest. De klemtonen kloppen niet! Zo rijmt bijvoorbeeld ‘Khon Kaen’ niet op ‘vreemdgaan’.
Het is net als met het schrijven van een liedje. Zit het metrum fout, dan is het liedje feitelijk onzingbaar. André van Duin heeft er wel eens de draak mee gestoken met het liedje ‘De Heidezangers’. Nee, een limerick moet rampetampen!
Trucje om limericks te maken
Al die Spartaanse regels maken het natuurlijk wel wat lastig om een goede limerick te maken, zeker omdat het versje ook nog een beetje leuk moet zijn. Maar oefening baart ook hier kunst.
Een goede limerick schrijf je niet van regel 1 tot en met 5, maar je begint met een plaatsnaam, het liefst met (een) wat buitenissige laatste lettergre(e)p(en). Daar verzin je een verrassend rijmwoord op waar de laatste regel mee eindigt. Met die twee woorden in gedachte bedenk je een verhaaltje dat er tussen past. Het is een puzzeltje waarbij je net zo lang een stukje opschrijft en weer uitgumt, totdat het rijmt en het metrum klopt. Ofschoon het maar vijf regels zijn, kan het best een uur duren voordat het resultaat bevredigend is. Vergelijk het met Sudoku, maar de getalletjes zijn dan lettergrepen.
Het moet ook nog leuk zijn
Het ‘leuk zijn’ van een limerick is een kwestie van smaak. Bedenk wel, dat een limerick een voorbeeld van rijmelarij is en niets te maken heeft met poëzie. Het heeft in principe geen zin om er een te maken over een ondergaande zon of iets dergelijks fraais. Een limerick mag een gekkigheidje bevatten, een beetje fout, stout of schuin zijn. Wat je normaal niet kunt zeggen, kan in een dergelijk rijmpje wel, er gelden immers andere regels. Dus: “Ja, hallo zeg.” en “Zo kan ie wel weer.” zijn normale reacties op het lezen van een limerick.
De lezer heeft nu genoeg bagage om mijn recente Thailandgerelateerde limericks te duiden. Of ze leuk zijn, is aan de lezer, technisch kloppen ze wel, op een Spartaanse manier zelfs. De kalende leraar met de stok kan tevreden zijn.Bij ‘Pattaya’ heb ik de klemtoon op de tweede lettergreep gezet, dus PatTAya. Anders rijmt het gewoon niet. Bij Ko Pi Pi is de klemtoon op de eerste Pi gezet, dus Ko PI pi. Zelfde reden.
Welke van de zes is de leukste?
Een dronkenlap uit Chachoengsao,
die pakte een fles lao kao.
Hou op, zei zijn vrouw,
want luister eens nou,
je bent echt de hele dag mao.
Een vadsige Belg uit Nongkhai,
wordt nooit van z’n leven een Thai.
Verslaafd aan de friet,
met mayo of niet,
en eenmaal per week foeyonghai.
Een zielige keeper uit Loei,
zag Feijenoord graag in zijn bloei.
Hij zuchtte steeds meer
en zei keer op keer:
“Ik wórd never nooit Ed de Goeij.”
Een barmeid uit Koh Samui,
bekend in het roddelcircuit,
doet alles wat kan,
op zoek naar een man:
een sponsor en liefst twee of drie.
Een Mädchen op weg naar Koh Pí Pi,
die voelde zich plots heel erg creepy.
Omhoog ging haar rok.
Het kwam op d’r sok.
“Verzeihung, ich musste ein Pipi.”
Een hoerenmadam uit Pattáya,
die wurmde wat met een papaja.
“Ik heb nu geen klant,
maar ben uit de brand:
dit speeltje, al is het niet fraai ja.”
Over deze blogger
- Eric van Dusseldorp (1960) woont in Jomtien en werkt als online daytrader. Daarnaast is hij sinds 1983 dammedewerker bij de Telegraaf Media Groep (vijf dagbladen). Hij vindt het leuk om interessante feiten uit de geschiedenis op te diepen, te onderzoeken en uiteindelijk uit te werken tot prettig leesbare verhalen op bijvoorbeeld de toonaangevende geschiedenissite Historiek. Overige hobby’s: dammen, (kinder)liedjes en limericks maken, genealogie en schrijven op JOOP (opiniesite), Thailandblog en enkele Facebookgroepen.
Lees hier de laatste artikelen
Leven in Thailand6 oktober 2024De avonturen van kleine Emmy
Leven in Thailand9 juli 2024Thaise limericks
Leven in Thailand19 april 2024VanderKarbargenbok (v.h. Emmy)
Leven in Thailand31 maart 2024Uniek in Pattaya, Wolf’s Kauna
Leuk dat je ons op de hoogte brengt van alle regelgeving rond limericks. Ik vind je limericks heel aardig.
Ik neem aan dat de rijm isu gebaseerd op de uitspraak en niet het schrift. Loei spreek je uit met een lange stomme -e- klank als in -de- maar dan langer. Het rijmt absoluut niet op ‘bloei’. Het eiland Samui rijmt wel weer op ‘bloei’ want dat spreek je uit als ‘Samoei’. En het is nongkhaai met een heel lange -aa- en rijmt niet op het hele korte -ai- als in ’thai’. Dus nummer 8. Let op de juiste uitspraak in het Thais, of elke andere taal.
Bedankt voor de reactie, Tino.
Ik ben uitgegaan van de schrijfwijze in het Nederlands en hoe Nederlanders en Belgen het ‘dus’ uitspreken. De limericks zijn dus gericht op Nederlanders en Belgen. Op die manier klopt het dus allemaal wel weer.
Maar wat vreemd dat bijvoorbeeld ‘Loei’ wordt uitgesproken als Lêêêh of zo. Waarom is er in het Westen ooit gekozen voor de schrijfwijze Loei?
De stad Loei wordt in Thailand als: เลย geschreven. De Thaise L (ล) in combinatie met de klinker -euj (เ – ย). Thailand volgt de Engelse fonetiek en dan schrijf je ‘oei’ maar je zegt ‘euj’. Vandaar.
Ik heb echt genoten van je limericks, Erik. Maar ik begrijp nooit waarom buitenlanders die Thaise plaatsnamen niet goed kunnen uitspreken. De fonetiek van Thaise woorden komt helaas uit het Engels. Daar rijmt enough op love, great op made, maar but niet op put en home niet op come. Enne, ‘de’ Nederlander en ‘de’ Vlaming bestaan niet, net als ‘de’ Thai. Hoe moeilijk is het de juiste uitspraak te leren. Vraag het aan een Thai!
Tino, jouw en mijn familienaam met de ‘ui’ klank zijn in het Thais nog wel te produceren zoals de juiste uitspraak van de stad Loei, in Thais เลย, aangeeft. De ‘eu’ kan er ook wel bij. Maar bijna alle andere talen kennen geen eu, ui en ei/ij. Ook de familienaam Böhm, en er wonen er met die achternaam in Thailand, is lastig en die mensen heten daar Boem, in Thais บุม. O, nu vergeet ik iets typisch Nederlands als SCH en SCHR… Thaise vrienden noemen onze taal wel eens een ‘declaration of war…’
Maar het is ook wel eens luiheid om de uitspraak onder de knie te krijgen en er zijn er met taalblindheid die daar niets aan kunnen doen. Kijk eens op facebook en dat soort media; dan krijg je wel eens de indruk dat het Nederlands al is afgeschaft… Wij zijn de laatsten der Mohikanen, Tino, denk ik wel eens.
Erik, mijn achternaam en die van mijn zoon heb ik in het Thais geschreven als กุอิส koe-is. Dat leek mij het dichts te komen bij ‘kuis’.
Tino, ik heb destijds voor de ‘Loei’ variant gekozen.
Wat me opviel is dat mijn voornaam vaak werd uitgesproken als Eriks. Vreemd, want veel Thaise woorden eindigen op een (nauwelijks uitgesproken) k. Thuis heette ik overigens ‘poe’ en toen ik er achter kwam wat dat betekende (‘die ouwe…’) kreeg ik het er niet meer uit maar werd het gelukkig wel ‘khun poe…’
Een dokter die woont in Chang Mai,
die kweekte een mooie bonsai.
Maar die werd veel te groot,
en viel om op zijn poot.
Wat Tino resteerde was “Ai!”.
Leuk! Een heel mooie!
Bedankt Eric, ik heb weer even kunnen lachen .
Ga door
Er was eens een kaasboer uit Gouda, die liep om de tafel zijn vrouw na. Maar zij riep heel vief, alles is relatief. Als ik iets harder loop, zit ik jou na.
(herinnering uit mijn schooljaren)
Een paar kleine dingetjes, alleen voor de perfectionist.
– ‘alles’ bederft het metrum, kan simpel ‘het’ worden.
– het metrum van de laatste regel klopt niet.
– Het rijm ‘Gouda’ op ‘na’ kan er mee door, maar is niet perfect.
– De ‘kaasboer’ komt nergens terug in de rest van het rijm. (Overigens niet strikt verplicht hoor.)
Toch is, na wat puzzelen, alles op te lossen.
Een gast in Hotel Avifauna,
die liep om de tafel zijn vrouw na.
Maar zij riep heel vief,
het is relatief.
Versnel ik mijn loop, zit ik jou na.
Nou een laatste dan, voor deze keer.
Limerick is een plaats in Ierland waar deze dichtkunst naar vernoemd is.
Een lummel die woonde in Limerick,
die noemde zichzelf een slimmerik.
“Welnee” zei zijn vrouw,
en gaf hem een snauw.
“Een ezel ben jij hoor, en nimmer ik.”