Een verloren generatie?
Ik woon nu sinds November 2021 op het Thaise platteland, in een klein dorpje in UdonThanimet circa 700 inwoners. Als ik zo om me heen kijk als ik door het dorp loop, fiets of rijd, zieik voornamelijk oudjes, Thais van middelbare leeftijd (40-50) met de kinderen uit huis enheel weinig jongeren en kinderen. En ik hoor gemiddeld twee keer per maand het geknal van vuurwerk dat wordt afgestoken tijdens een crematie in de tempel. Alweer een (ziek) oudjeoverleden. Het dorp wordt alleen maar kleiner want een baby heb ik nog niet gezien. De basisschool heeft 3 leerkrachten en 23 kinderen en is ten dode opgeschreven.
De (jonge) kinderen worden meestal opgevoed door de grootouders. De moeder (soms is erook een vader in beeld; soms is de moeder weggelopen) woont en werkt elders, hetzij in de grote stad, hetzij in het buitenland (meestal gaan ze om veiligheidsredenen in groepjes). Dezegeneratie kinderen wordt in verschillende artikelen en door verschillende experts al bestempeld als ‘verloren’of ‘achtergelaten”. Als u nu denkt dat het om een kleine groep gaat, heeft u het mis. Meer dan de helft van de Thaise kinderen wordt niet opgevoed door een of meerdere van zijn/haar eigen ouders. Dat staat in schril contrast met de omliggende landenLaos, Vietnam en Cambodja waar dat percentage onder de 10 ligt. In deze posting zal ikproberen aan te geven dat dit niet alleen een onwenselijke situatie is maar dat het ook eensociale tijdbom is in dit land.
De Thaise context is de volgende:
1. Er zijn nog steeds, min of meer gearrangeerde huwelijken waar man en vrouw niet echtvan elkaar houden. Modernere ouders geven hun kinderen meer vrijheid om hun eigenlevenspartner te kiezen, meer traditioneel denkende (groot)ouders hebben daar moeite mee;
2. Kinderen zijn niet gepland maar ongelukjes. Het aantal tiener-moeders in Thailand spreektboekdelen, waarschijnlijk door het gebrek aan sexuele voorlichting (van ouders, grootoudersen school) om taboe redenen;
3. Kinderen komen er al snel op (herhaalde) aandrang van de grootouders, niet zozeer omdatjong-gehuwden dat willen;
4. Huwelijken zijn niet officieel geregistreerd dus scheidingen zijn in elk geval financieeleenvoudig. Er is een groot aantal scheidingen en 1-ouder gezinnen.
Zowel in sociale, emotionele als economische zin is het ‘normaal’ dat kinderen opgroeien bijhun ouders (of tenminste een van hen):
Als Thaise grootouders de rol van de ontbrekende ouder(s) moeten overnemen ,pakt dat, uitzonderingen daargelaten, eigenlijk nergens goed uit. Dat blijkt uit meerdere, longitudinaleonderzoeken. De redenen zijn evident:
Ook de gevolgen voor het kleinkind blijken niet onverdeeld gunstig. De kleinkinderen zijnminder gezond door minder gezonde voeding en hebben leerachterstanden. In de puberteitzorgt het achterwege blijven van ouderlijk toezicht niet zelden tot blijvend afwijkend gedrag(alcohol, drugs, sex). Grootouders zijn niet voldoende in staat de ouders te vervangen enstress is het gevolg.
Ik ken uit eigen ervaring enige goede voorbeelden maar veel meer slechte voorbeelden. Somslijkt de rol van ouders en grootouders omgekeerd. Het kind gaat in de vakantie naar zijnouders in de grote stad en wordt daar in de watten gelegd. Thuis (veelal in de Isan) vervultgrootmoeder de rol van arme moeder die moeite heeft de eindjes aan elkaar te knopen. En de ouders hebben geen idee wat zij hun (schoon)moeder aandoen en ook niet dat het kind in mening opzicht veel beter af zou zijn als het bij zij ouders zou opgroeien.
Bronnen:
https://www.globalhealthnow.org/2017-11/thailands-left-behind-children
https://thesmartlocal.com/thailand/raised-by-thai-grandparents/
https://www.researchgate.net/publication/233027694_Grandparents’_Relationships_with_Grandchildren_in_Thailand
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29804635/
https://academic.oup.com/gerontologist/article/56/Suppl_3/43/2575114
https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/0192513X19868836
https://epc2016.princeton.edu/papers/160512
https://aseannow.com/topic/1240348-poll-more-grandparents-than-parents-are-bringing-up-thai-children/
Children of a lost generation. Story by Nattha Keenapan/ Photos by AphiluckPuangkaew (The story is published in the Nation newspaper on July 19, 2014)
Beste Chris,
Dit is een belangrijk probleem en het is goed dat je het onder onze aandacht brengt. Ik kan voor een groot deel met je meegaan, en ook de literatuur die je noemt bevestigd dat. Toch wil ik het wat nuanceren.
1 grootouders die zorgen voor hun kleinkinderen zijn niet altijd oud en zwak. De meeste zullen vallen in de leeftijd van 45 tot 55 jaar
2 Ik denk dat de emotionele band tussen grootouders en de kleinkinderen die ze opvoeden vaak even sterk is als die tussen ouders en hun kinderen. Soms denk ik: waren de kinderen maar opgevoed door hun grootouders. Als ouders hun kinderen weer komen opeisen willen ze soms niet bij hun grootouders vandaan. Zie jouw link, en ik denk dat het geen uitzondering is:
https://thesmartlocal.com/thailand/raised-by-thai-grandparents/
Citaat:
‘Seeing my grandparents as my parents’
3 In de literatuur worden cijfers genoemd van 20 tot 50 procent van afwezige ouders. Dat zal per provincie verschillen.
4 Dat het ‘eigenlijk nergens goed uitpakt’ ben ik niet met je eens. Ja, er zijn psychische en fysieke achterstanden maar die zijn niet altijd en overal aanwezig of even groot.
En dan wil het over de oorzaak hebben, en dus eveneens over een doelgerichte oplossing van dit probleem, want dat is het wel.
Ik heb het gevoel, en ik weet niet of het waar is, dat jij de voornaamste oorzaak zoekt in opvattingen en gedrag, zeg maar culturele uitingen.
Ik zoek de oorzaak in sociaaleconomische verschillen tussen Bangkok enerzijds en de Noordelijke en Noordoostelijke provincies anderzijds, en de grote verschillen in inkomen en bezit ook binnen die provincies. Bangkok en omgeving is 3 tot 4 keer zo rijk als het Noorden en Noordoosten en de inkomsten zijn navenant.
Het terechte probleem dat jij aansnijdt kan alleen worden opgelost door de welvaartsverschillen tussen de regio’s te verminderen. Dat is mijn mening.
Dit vond ik de beste studie die ik ooit zag over deze zaak. Ik moet het nog een keer lezen en dan kom ik er op terug.
The Impact of Internal Migration on
Early Childhood Well-Being and Development
Baseline results of quantitative and qualitative surveys
https://www.unicef.org/thailand/media/386/file/The%20Impact%20of%20Internal%20Migration%20on%20Early%20Childhood%20Well-Being%20and%20Development.pdf
Enige conclusies uit het onderzoek The Impact of Internal Migration on Early
Childhood Well-Being and Development dat ik eerder plaatste
Child development – Children with both parents absent at the time of the survey had the highest
percentage of suspected delayed development (at 25 per cent), based on the Denver II assessment,
while children with both parents present had the smallest proportion (at 17 per cent) (p-value <0.05).
However, only language development showed a significant difference by parental migrant status.
Children with both parents absent had the largest proportion showing delay in language development
(at 15 per cent).
Verder geeft dit onderzoek een aantal persoonlijke meningen van ouders en grootouders over dot probleem.
En een andere conclusie over economische factoren:
Households with both parents present were the wealthiest in the sample, at 17 per cent in the top economic quintile.
Households with both parents absent were the poorest, at 33 per cent in either the poorest or the
second-lowest category. The difference was statistically significant, at p-value<0.001. The implication
of this finding is that parents, and especially mothers, only leave their young children when there is a
need for cash income in the household.
Maar ook:
But there are many economic factors at play – remittances
from absent parents, for instance, may raise the status of the household and both-parent-present
households may be better off economically by having a male earner present. Thus, cause-and-effect
conclusions cannot be made from these figures.
beste Tino,
Denk je nu echt dat de welvaartsverschillen tussen regio’s het probleem gaat oplossen? Ik denk dat:
– de verschillen in de afgelopen decennia kleiner zijn geworden (zie de economische groei in Phuket, Chiang Mai, UdonThani, Rayong)
– het aantal kinderen dat bij grootouders opgroeit alleen maar stijgt
– de kosten en prijzen in deze betere economische regio’s alleen maar omhoog gaan zodat het op laten groeien van kinderen daar ook alleen maar duurder wordt
– de verschillen in Laos en Cambodja wel kleiner zijn dan in Thailand terwijl ouders daar blijkbaar wel voor hun eigen kinderen zorgen.
Ik ken toch wel jonge gezinnen die een redelijk inkomen hebben maar hun kinderen laten opgroeien in Surin of Sisaket. Het is veel minder een welvaartsprobleem dan wij denken. De ouders hebben een goed en vrij leven zonder de kinderen. Wellicht speelt een rol dat de kinderen niet alijd ‘gewenst’ waren, geen bewuste keuze om een gezin te stichten en dat menige Thaise vrouw samenleeft met een man die niet de vader van de kinderen is (en geen zin heeft om hen emotioneel en financieel te steunen).
Ja, ik ken ook kinderen die graag weer terugwillen naar grootmoeder als ze in Bangkok zijn geweest. Ze worden dan wel verwend,niet elke dag trouwens, maar ze missen hun vriendjes in het dorp om mee te voetballen en te ravotten. Die vrindjes ontbreken in Bangkok omdat ze er ook niet naar school gaan. Als dat wel zo zijn, zouden ze denk ik graag bij hun ouders leven.(die gezinnen kan ik ook) En ze beseffen niet dat ze in het dorp leerachterstanden oplopen die wellicht hun hele leven niet meer worden ingehaald. (Taal, rekenen, Engels).
Natuurlijk zijn er meerdere reden waarom ouders hun kinderen bij grootouders laten om elders te gaan werken. Maar ik blijf erbij dat sociaaleconomische motieven het belangrijkste zijn, dat is ook wat de ouders zeggen. In de studie van Unicef en de Mahidol Universiteit die ik aanhaalde staat dat duidelijk:
The main motivation for parents to migrate, as expressed in the qualitative interviews, was the need to earn money for the family. The motivations reflect the lack of opportunity in the rural home village, which in turn makes migration seem inevitable. Migration was perceived as a positive choice for their child, even if it meant being separated from the parents, because it would provide a better life.
Een opmerking daaruit:
“My mother asked, ‘With a bachelor’s degree and you want your husband to grow vegetables?
Don’t you feel sorry for [wasting] the bachelor’s degree knowledge?’ I told her, ‘Ok, we won’t
return then.’” (Migrant mother #11)
Wil je dit probleem oplossen dan moet je
1 betere economische mogelijkheden in de armere regio’s realiseren
2 betere sociale voorzieningen tot stand brengen, zoals een ouderdomspensioen, kinderbijslag, beter onderwijs en meer. Dat kan in een hoger-middeninkomen land als Thailand
3 en natuurlijk een nationale campagne op de media en elders om een verandering in de mentaliteit te weeg te brengen
En dan een laatste opmerking die je niet al te serieus moet nemen. De rijke adellijke elite stuurde hun kinderen (zonen natuurlijk) al op jonge leeftijd (tussen 6 en 12 jaar) naar Japan, Australië en Engeland om in kostscholen aldaar verder te worden opgevoed. Misschien dat daarom ouders, ondanks het verdriet van hun kinderen gescheiden te worden, het toch maar doen?
beste Tino,
ik denk dat de spreiding van de welvaart in Thailand de late decennia is toegenomen, mede door de opkomst van het toerisme en de economische groei BUITEN Bangkok. Maar het kan altijd beter. Maar net zoals in Nederland, is een bewuste spreiding van de werkgelegenheid naar de armere gebieden geen sinecure. De rijksdiensten en de Postbank naar het noorden? De mariniers naar Vlissingen? Geen succes.
Mijn vader en moeder zijn verschillende keren verhuisd vanwege de bewuste pogingen van mijn vader om promotie te maken. Maar zij namen hun kinderen wel altijd meer en lieten ze niet bij opa en oma achter.
Wat ik bij enkele jonge gezinnen zie (en daar erger ik me kapot aan) dat zij het economisch beter kregen in Bangkok (beiden een baan) maar dat zij er absoluut niet over nadachten om hun kind nu zelf op te voeden. Een min of meer luxe leven trok hen veel meer en zij gedroegen zich als een gezin zonder kinderen. Ik hoef hopelijk niet uit te leggen wat dat was. Het overmaken van het geld naar opa en oma was een vorm van afkoop en dat bedrag ging niet omhoog omdat zij het beter kregen.
In het verleden was dit allemaal niet zo zichtbaar: vrouwen hadden gemiddeld 4 tot 5 kinderen, maar nu 1,2. En een deel van deze generatie (wellicht zelfs 50%) gaat in het leven niet slagen met een slechte opleiding en kan dit land ook geen diensten bewijzen. Zij en het land zijn de verliezers.
Chris, het aantal mensen in Thailand dat onder de armoedegrens van 3.500 bath per maand moet leven is de afgelopen 10 jaar toegenomen van 7.2 naar 9.8 procent. In Bangkok was er geen toename, daar leeft 2 procent onder de armoedegrens. Die toename was vooral in het zuiden (nu 12 procent) en in noordoosten (nu 14 procent). De verschillen in welvaart tussen de regio’s in Thailand en tussen stad en land zijn wel degelijk toegenomen.
Tino,
Is in je bewering ook meegenomen dat men in de stad vaak huurt en buiten de stad grond in bezit heeft wat ook een waarde vertegenwoordigt?
Op papier vallen mijn schoonouders ook onder de officiele armoedegrens maar van de kinderen krijgen ze een paar duizend baht en zijn ze lekker bezig met een handel in het opkweken van runderen. Al met al vangen ze per maand meer dan een schoonmaker in Chiang Mai en zijn ze in staat om kippen, eenden en groenten op eigen land te kweken en het wilde paddestoelen te zoeken. Zelfvoorzienend zijn tegen minimale kosten is gewoon een gegeven en dat zou niet misbruikt moeten worden alsof 14 % aan de geeuwhonger zit.
Je hebt lang genoeg in Thailand gewoond en moet je weten wat de werkelijkheid is.
Beste Chris,
Dank voor je artikel ‘Een verloren generatie?’ en jouw reactie op het schrijven van Tino. Ze verwoorden op een treffende manier de werkelijkheid. Niet dat Tino ongelijk heeft. Laat ons maar zeggen dat ieder zijn waarheid heeft.
Zelf kom ik bijna 40 jaar in het landelijke (Isaan) Thailand en woon er nu al 5 jaar permanent. Zoals jij het beschrijft zie ik het al jaren dagelijks voor mij. Ook in de familie trouwens. Ik zou hierover al een heel dik boek kunnen schrijven. Maar dat zullen andere ‘farangs’ ook kunnen.
Ik kan er gewoon niet bij hoe kinderen van broers, neven en nichten, schijnbaar zonder probleem (en soms zonder voorafgaande afspraak) ‘geloosd’ worden bij oude(re) familieleden die het zelf al niet breed hebben. En soms zelf probleemkinderen hebben. Die neven en neefjes zijn dikwijls de ergste, maken zich onmiddellijk baas in hun nieuwe onderkomen. Wat vaak tot conflicten leidt.
Begrijp mij niet verkeerd, er zijn hier in het dorp ook onbesproken, hardwerkende families die het beste voorhebben met hun kinderen en kleinkinderen waarvoor ze zorg dragen.
En nee, ik heb echt geen studies van Unicef of andere organisaties nodig om te lezen wat ik hier dagelijks rondom mij zie. Het zou mij trouwens verbazen mochten de ‘care takers’ in de dorpjes deze studies lezen of er überhaupt in geïnteresseerd zijn. Die hebben wel andere zorgen.
Ook ik denk dat de sociaal-economische toestand de voornaamste oorzaak zijn. Bangkok steekt ruim uit boven met name het noorden en noordoost van het land. Met een mooi diploma op zak is het toch aantrekkelijker om voor enige tijd in Bangkok te gaan werken. Zie het als een soort van expats maar in plaats van een aantal jaren in het buitenland te gaan werken, werk je in Bangkok. De kinderen en andere familie blijven in het dorp of de provinciale stad, de ouders huren een klein appartement en hopen goed te verdienen in BKK. Ga je groter wonen, met plek voor de kinderen dan maak je meteen meer kosten, om aan zaken zoals school, opvang, entertainment enzo nog maar te zwijgen. Dus als die enige tijd doorde grootouders of andere familie kunnen worden opgevangen, in hun vertrouwde omgeving (school, vriendjes etc) is dat mooi meegenomen.
Zou de economie en daarmee de sociaal-economische verschillen gelijkmatiger verdeeld zijn dan zou Bangkok minder lonken. Immers waarom zou je in BKK wonen als in een grote stad in de provincie je een vergelijkbare baan en ditto inkomen zou kunnen bekomen? Natuurlijk centreren sommige banen zich “van nature” in Bangkok vanwege wat de stad te bieden heeft door haar ligging (havens, luchthavens, hoofdkantoren van grote bedrijven etc), dus ongelijkheid zal uiteraard altijd blijven bestaan. Maar een tandje minder en dan zou ook de tijdelijke vlucht naar BKK met achterlating van kinderen wat minder zijn.
De buurlanden kennen een cultuur die echt niet totaal anders zal zijn dan die van Thailand. Als men kinderen daar niet in grote aantallen achterlaat en parkeert bij de grootouders, dan lijkt het mij niet dat dit “simpelweg de Thaise/oosterse manier van doen” is. Ik ken de buurlanden alleen in hoofdlijnen dus helaas kan ik zelf niet zo zeggen wat die landen anders doen dan Thailand. Die economieën draaien anders dan die van Thailand, dat weet ik wel. Dus wellicht kan de regio een en ander van elkaar leren?
Dit probleem speelt niet alleen in Thailand. Kijk eens naar deel 1 van https://www.npostart.nl/grensland/VPWON_1246433
Je zou ook kunnen stellen dat iedere generatie altijd al bezorgd naar de nieuwe keek en de enige reden die ik kan verzinnen is dat het nieuwe nu niet begrepen werd. De toekomst is altijd voor de jongeren en niet voor de oudjes met al hun kennis en daardoor zorgen die niet meer relevant zijn voor de jongeren. Ooit heb ik op een Indonesische vulkaan staat dansen op de flexibele plaat die zich gevormd had. Dat was letterlijk dansen op de vulkaan ingegeven door De Dijk https://m.youtube.com/watch?v=zlfQ-89sYYs
Luister naar het nummer met de vele twijfels over de toekomst en daarna is het in NL sky high gegaan.
Ook niet vergeten dat op het platteland de (oudere) mensen niet zelden alcohol verslaafd zijn. Ik zie het alle dagen in ons dorpje. Er wordt Thai Whisky gedronken alsof het water is en dit van vroeg in de ochtend. Ik denk niet dat dit een goed voorbeeld is voor de kinderen.
tjonge, dat zal best een heel verschil zijn met het wonen in Udon Thani op het platteland in plaats van de grote stad als Bangkok.
Veel westers mensen in Thailand zouden die stap niet gauw zetten als je een grote stad gewend bent.
Maak je nu ook deel uit van het leven op het platteland met wat fruitbomen en rijstveld op eigen land of aanschouw je het leven op het platteland vanuit een schommelstoel in de schaduw?
Heel leuk om af en toe het leven te lezen van Chris in Udon Thani.
groetjes van Danny
Dit verschijnsel is volgens mij beslist niet van vandaag.
Mijn vrouw Oy ( geb. 1960 ) vertelde de eerste tien jaar van haar leven grootgebracht te zijn door een oom en tante. Haar vader was al met de noorderzon vertrokken voor ze uberhaupt geboren was, en heeft ze nooit gekend.
Haar moeder kon mede daardoor nauwelijks de touwtjes aan elkaar kon knopen met nog drie kinderen, en moest in de huishouding gaan werken in Bangkok.
Ze zag haar moeder dan ook zeer sporadisch, want even overkomen naar Korat was er niet bij.
De lagere school mocht ze niet afmaken als oudste dochter, maar moest mee naar Bangkok, en op straat gebakken kip verkopen. Dit om het schamele inkomen van moeders aan te vullen.
Dat het latere inburgeren in Nederland niet van een leien dakje ging was dan ook geen verrassing, want zelfs lezen en schrijven in het Thais is voor haar een opgave.
Een jeugd die ik me al ‘verwende ‘westerling nauwelijks voor kon stellen.
Kortom, die verloren generatie was er zoveel jaar geleden ook al, en is zeker niets nieuws.
Als ik in het dorp om me heen kijk zijn er jongeren met drugsproblemen en niet-geplande zwangerschappen die bij hun ouders wonen, en ook die bij hun grootouders wonen.
Geen sex voor het huwelijk is toch echt verleden tijd, en zwangerschap is meestal de reden voor het huwelijk.
Behalve misschien in hogere kringen.
Een basis school met 23 kinderen en 3 leerkrachten lijkt me beter voor hun opleiding, dan 30+ kinderen bij 1 leerkracht.
Aangenomen dat de leerkrachten goed zijn opgeleid natuurlijk.
Als de leerlingen in het dorp van de lagere school (grote school, veel leerlingen) naar de middelbare school gaan, rekenen ze nog steeds met hun vingers.
Hoofdrekenen hebben ze nooit van gehoord.
Het enige wat ze lijken te hebben geleerd is lezen en schrijven.
De spijker op zijn kop ! Het is niet eens EEN verloren generatie er vallen geen peren onder de applboom dus vul maar in.
Een goede kennis hier in Pattaya heeft een puber zoon als ik zie hoe dit gezin leeft dan zijn zij beter af dan al die jongere op het platteland.
Normen en waarde wordt je geleerd je bent tenslolte altjd een produkt van je opvoeding.
Uiteraard zijn er ook uitzonderingen.
Wat dat betreft is een Islamitische cultuur zo slecht nog niet. In de omgeving waar ik woon, wordt vrijwel elk kind door zijn of haar ouders grootgebracht. Daarnaast wemelt het van de kinderen, zowel in de stad als op het platteland. Ik heb het over de provincie Narathiwat in Zuid-Thailand, die 80 procent Islamitisch is.
Ik denk dat het meer een economisch probleem is ,ik ben opgegroeid met een vader als kostwinner en een moeder als huisvrouw.
Er was altijd aandacht en hulp op elk uur van de dag voor mij en mijn broers en zus.
Tegenwoordig is zelfs 2 banen niet genoeg om een gezin draaiende te houden waardoor de kinderen geen begeleiding krijgen in hun opvoeding.
Dat die kinderen het later niet goed doen als ouders kan toch geen verassing zijn.
Het probleem moet bij de bron worden aangepakt, wat heel moeilijk zal zijn omdat de laagst betaalde baantjes niet veel kans maken om beter betaald te worden.
Bij de hogere inkomens gaat het overigens prima, ik woon hier vlakbij Wesley nationaal school waar de jongens en meisjes voor THB 20.000 per maand een lagere schoolopleiding krijgen, er is zelfs een wachtlijst.
Geert, dit is inderdaad de harde realiteit. Beide ouders moeten nu eenmaal uit werken gaan om financieel rond te komen.
Een kleine opmerking hierbij: zijn we met zijn allen niet een beetje verslaafd aan alle luxe? Vroeger waren we met weinig tevreden. Nu worden de kinderen van jongs af aan verwend en kennen ze niet eens de waarde van het geld. Kijk maar eens naar alle arme Thai die rondlopen met een smartphone van 20000 THB … enkel en alleen op te kunnen pronken.
Ik ben het helemaal met je eens, maar ik denk dat dit ook een politiek probleem is.
Vaders zorgen meestal niet voor kinderen uit hun eerdere huwelijken terwijl dat hun plicht is.
Op het platte land hebben veel mannen geen opleiding, geen echt werk en nooit gehad, dus dan wordt er maar gedronken of drugs gebruikt.
Deels doordat ze nooit gemotiveerd zijn, deels omdat ze te lui zijn.
Om toch wat geld te genereren wordt er dan wat verzonnen, kinderopvang, fruit verkoop, bruidschat o.i.d.
Natuurlijk betalen sommige kinderen aan hun ouders als ze werken in Pattaya of Bangkok
Ik ken veel moeders die hun kinderen en ouders achter gelaten hebben om met iemand anders een nieuw bestaan op te bouwen meestal in de grote stad alleen maar om een beter leven te hebben.
Toen ik les gaf in de Isahn, waren er veel ouders die hun kinderen thuis hielden als er rijst geoogst moest worden.
Je ziet dat de jongste generatie dat niet meer pikt en zoekt naar verbetering van de situatie, ik geloof dat dat alleen maar erger wordt als er niets veranderd.