Isaanse vrouwen, de rauwe werkelijkheid (slot)

We gaan weer verder met nog meer voorbeelden van Isaanse vrouwen. Het zesde voorbeeld is de oudste dochter van mijn oudste zwager. Ze is 53 jaar oud, getrouwd, heeft twee leuke dochters en woont in de stad Ubon.

Die dochters zijn naar de beste scholen in Ubon gegaan en ze kregen ook nog eens bijles. Dat heeft er o.a. in geresulteerd dat ze uitstekend Engels spreken en ook in staat zijn een gesproken tekst – mits niet te moeilijk – foutloos op papier te zetten. Beide dochters studeren voor arts in Chiang Mai en Chiang Rai. Ik heb aan de jongste gevraagd waarom ze die studie gekozen heeft, want financieel levert zo’n studie meestal niet veel op. Ze zei dat de dood van haar oma de doorslag heeft gegeven. Een idealistische inslag dus. En zo zijn er gelukkig meer artsen in Thailand. Hoe heeft mijn nicht dat klaargespeeld om dat allemaal te bekostigen?

Het antwoord is duidelijk: met heel hard werken. Momenteel is ze hoofd van de administratie van een redelijk groot bedrijf. Maar daarnaast heeft ze nog een eigen administratiekantoortje. Ook ontplooit ze nog wat andere activiteiten zoals verkoop van belegde en verpakte broodjes onder eigen naam aan studenten en heeft ze ook nog een eetstalletje bij de Makro. Haar echtgenoot is wat minder succesvol in zaken, maar helpt haar gelukkig met haar zaakjes. Al dat werk eist natuurlijk wel z’n tol want als ze hier op bezoek komt – één of twee keer per jaar – valt ze na het eten prompt in slaap. Chronisch slaapgebrek. Maar dat alles wel om haar dochters een goede start in het leven te geven.

Een heel ander verhaal is mijn zevende voorbeeld. Het betreft een boerin van begin 40, getrouwd en met een getrouwde dochter. Naast haar rijstvelden heeft ze ook nog een handeltje in groente waarmee ze de plaatselijke markten op haar afgeladen brommertje afgaat. Het bijzondere van die vrouw is dat ze openlijk contact legt met diverse andere (vaak getrouwde) mannen en daardoor soms laat thuis komt. Als haar man daar wat van zeg, dan geeft ze als antwoord dat dat haar zaken zijn (dat heb ik natuurlijk van horen zeggen, dus hoort het thuis in de categorie roddels). Het vreemde in mijn ogen is dat de mannen waar ze het mee aanlegt vaak aantrekkelijker vrouwen hebben. Want zo aantrekkelijk is ze zelf helemaal niet. Wordt het door de dorpsgemeenschap als normaal gezien? Nee natuurlijk, maar voorlopig komt ze ermee weg. In dat kader kan ik nog wel een ander voorbeeld geven. Namelijk van twee echtparen die al 20 jaar wekelijks bij elkaar over de vloer kwamen. Toen uitkwam dat één van de mannen een buitenechtelijke relatie had was de vriendschap over. Het werd niet geaccepteerd.

Er zijn natuurlijk ook andere relaties, zoals in mijn achtste voorbeeld. Het betreft twee leuke dames van begin 30 die mogelijk een lesbische relatie hebben (ik herken zoiets alleen als het overduidelijk is). Alles wijst er althans op: ze hebben op dezelfde universiteit gestudeerd en werken nu allebei op het Ubon Ratchathani Rice Research Center en huren samen op het terrein van het research center een huisje. Ook hebben ze samen een auto en hebben ze samen een stukje grond gekocht waar ze een huis op willen zetten. Waar je ze ook tegenkomt, ze zijn altijd samen. Bij ons komen ze ook wel eens en dan natuurlijk ook samen. Maar misschien zijn ze niet lesbisch, maar hebben ze alleen geen geschikte mannelijke partner kunnen vinden. Want in Thailand wordt er nog steeds veel binnen dezelfde sociale klasse getrouwd. Dat levert soms huwelijken op die niet op liefde gebaseerd zijn en waarbij met name de man toch op zoek gaat naar een tweede relatie die wel op liefde is gebaseerd. Vrouwelijke academici hebben het daarom moeilijk om een geschikte partner te vinden, want ik ga er eigenlijk vanuit dat er meer vrouwelijk academici zijn dan mannelijke (bevestigd door http://www.pkfthailand.asia/news/news/the-gender-gap-in-thailand-still-much-work-to-be-done/: Thailand’s higher education institutions have more female than male students, which is an impressive achievement in itself for a society.). Laat of niet trouwen komt steeds vaker voor, ook volgens de Bangkok Post.

Mijn negende voorbeeld betreft mijn alleraardigste kapster van eind 50. Een paar keer per jaar wordt er door de dorpsgemeenschap een kappersdag georganiseerd waarbij iedereen – maar met name natuurlijk de mensen die zich financieel geen kappersbeurt kunnen veroorloven – gratis geknipt kan worden. Daar doet zij natuurlijk ook aan mee. Zelf heeft ze een bovengemiddeld inkomen als gediplomeerd kapster al werkt ze zo’n 20 km buiten de stad en bovendien is haar man hoofd van de financiële afdeling van het Ubon Ratchathani Rice Research Center. Ze hebben hun zoon en dochter – beiden begin 30 – een goede opleiding aan uitstekende universiteiten kunnen geven en dat heeft geresulteerd in twee goed betaalde banen. De zoon heeft al jaren een relatie met een vrouw die ook al een goede baan heeft op het stadhuis, van echte liefde lijkt geen sprake (al is dat natuurlijk lastig te beoordelen voor een buitenstaander) en de zoon stelt een mogelijk huwelijk steeds uit. De dochter – geen schoonheid maar een vlotte meid en daardoor in mijn ogen een aantrekkelijke partner – heeft nog geen relatie en mogelijk uit schuldgevoel geeft zij een deel van haar salaris aan haar ouders. Die ouders hebben o.a. daardoor als oudedagvoorziening al diverse stukken land kunnen aankopen.

De dochter heeft een aantal jaren in Bangkok gewerkt in een overheidsfunctie en mocht ook diverse keren op dienstreis naar het buitenland. Ik heb haar een keer gevraagd of zij zich als Isaanse gediscrimineerd voelde in Bangkok, ze was uiterst verbaasd over de vraag. Volgens haar wordt iedereen in Bangkok beoordeeld op wat hij of zij waard is en speelt afkomst geen belangrijke rol (alleen in Thaise soaps blijkbaar). Overigens heeft ze twee jaar geleden een hogere functie ergens in de Isaan geaccepteerd, maar wel 200-300 km van het ouderlijk huis. Ze komt dus alleen met de feestdagen haar ouders opzoeken. Is ze mogelijk lesbisch? Nee, het zou mij althans hogelijk verbazen.

Voorbeeld 10: Een aantrekkelijke boerendochter van 22 jaar die ruim 4 jaar geleden zwanger werd van een meisje en daardoor moest trouwen. De besprekingen tussen de ouders van het meisje en die van de jongen verliepen niet naar wens waardoor er maar een minimaal huwelijksfeest werd gehouden. En door die moeizame besprekingen trok de dochter ook niet in bij haar ouders, bij haar schoonouders. Ze heeft dus haar zin doorgezet en is min of meer tegen de wil van haar ouders toch getrouwd met de man waar ze van hield. Het dochtertje is nu 4 jaar en het huwelijk heeft gelukkig stand gehouden. De man heeft een vaste baan en de jonge moeder heeft nu een eetstalletje langs een doorgaande weg opgezet. Ze zal vast wel een vaste baan kunnen vinden in Ubon, dat zal niet veel meer dan het minimumloon opleveren en daar moeten dan nog de reiskosten vanaf. Nu verdient ze waarschijnlijk minder dan het minimumloon, als haar dochtertje om 4 uur uit school komt kan ze die tenminste opvangen. De concurrentie is echter groot en daardoor de omzet laag en de marges gering. Zo gaat dat nu eenmaal. Voor een ice coffee vraagt ze bijvoorbeeld maar 10 baht. Ze heeft soms ook nog wat hulp van haar schoonmoeder en in het weekend van haar man. Ze redt het wel.

Mijn elfde voorbeeld is een leuke vrouw van eind 40. Ze is directrice bij de Bangkok Bank en spreekt goed Engels. Getrouwd natuurlijk met iemand die ook een goede baan heeft. Geen kinderen echter want naar eigen zeggen heeft ze het daar veel te druk voor. Bovendien moet ze om de paar jaar naar een ander filiaal verhuizen en soms is dat uren reizen. Ook dat is een trend: weinig of geen kinderen krijgen. En dan baseer ik mij ook op wat ik in de Bangkok Post heb gelezen.

Mijn twaalfde voorbeeld is hoofd van de plaatselijke vreemdelingenpolitie. Het betreft een echt mooie vrouw van nog geen dertig en haar twee sterren op elke epaulet heeft ze verdiend omdat het een slimme vrouw betreft die bovendien uitstekend Engels spreekt (hetgeen bij de vreemdelingenpolitie natuurlijk wel handig is). Met wie moet zij nu trouwen? Dat gaat een ondergeschikte worden. Zowel zij als hij zijn geboren in de stad en dat hoeft niemand te verwonderen, omdat het onderwijs op het platteland veelal veel slechter is dan dat in de stad. Goed Engels spreken is helaas voor weinig plattelanders weggelegd.

Voorbeeld dertien is een vrouw van begin 60, een boerin die bij ons in de buurt woont. Waarschijnlijk de beste vriendin van mijn vrouw. Ze is getrouwd en heeft een zoon die in Bangkok woont en werkt en een ongetrouwde dochter die lerares is en ook al ver van het ouderlijk huis – 100 tot 200 km – woont. Van haar zoon heeft ze wel een kleinzoon van dertien jaar die door haar verzorgd wordt. Haar schamele inkomen als boerin vult ze o.a. aan door als oproepkracht te werken in de plaatselijke ziekenpost. Daarvoor krijgt ze 300 baht. Niet per dag maar per maand. Ook haar man verdient natuurlijk wat bij. Het is een kordate vrouw – ze heeft zelfs een keer het leven van mijn vrouw gered – en nog bijzonder levenslustig. Ze heeft ook nog twee hoogbejaarde ouders die bij een andere dochter inwonen. Haar moeder – al dik in de tachtig – kijkt je altijd met priemende ogen aan en op dorpsfeesten is ze zelfs – tegen betaling – bereid om met je te dansen. Nee, heel anders dan die twee oude vrouwtjes – echt vel over been – die ik een keer bij een voetbalvriend binnen in huis zag zitten, terwijl wij – de voetballers – na een voetbaltoernooitje op de binnenplaats gingen barbecueën. Hoewel ik dacht dat die vrouwtjes meer dood dan levend waren kwam er toch één naar buiten met een stoel: een stoel voor de farang. Bij die generatie staat de farang vaak nog in hoog aanzien. Bij de huidige generatie is dat toch al een stuk minder.

De twee laatste voorbeelden betreffen geen vrouwen uit de Isaan, maar uit Bangkok. Ik heb ze toch meegenomen omdat het bijzondere vrouwen zijn en omdat ze vrijwel geen contact hebben met farangs. Dat laatste geldt echter niet meer voor mijn laatste voorbeeld omdat ze tegenwoordig stewardess is bij Thai Airways. In de first class nog wel.

In voorbeeld veertien is de vrouw eind 50. Ze heeft een productiebedrijfje voor sieraden en koopt zelf zilver, goud en (half)edelstenen in. Een paar jaar geleden heeft ze ook nog de productie van verpakte toiletzeep gestart. Ze heeft alles zelf ontwikkeld en ook de fraaie doosjes zelf ontworpen. Eén van die zeepjes bevat koffie-extract en het zeepstukje zelf is in de vorm van een koffieboon. Ze exporteert die zeep naar Laos en binnenkort ook Vietnam en China.

Ze werkt hard. Doet zelf de ontwerpen en maar ook het eenvoudige handwerk schuwt ze niet. Ze werkt soms door tot diep in de nacht. Ze heeft een jaar geleden (daardoor?) een hartoperatie moeten ondergaan. Natuurlijk heeft ze ook een man op een goede positie: hij is namelijk hoofd van de administratie van een Zwitsers bedrijf gevestigd in Bangkok.

Ze komt af en toe naar Ubon omdat ze daar een winkel heeft. Toen haar enige zoon ging verhuizen heeft ze twee medewerksters van mijn vrouw voor een dagje geleend om het huis schoon achter te laten. Als dank daarvoor heeft ze die twee Isaanse vrouwen elke 500 baht gegeven en daarnaast nog eens een ketting ter waarde van 2000 baht. Een zeer ruime beloning dus (terwijl ze zelf niet echt rijk is). Maar ook uit haar gedrag blijkt dat ze respect heeft voor Isaanse vrouwen. Ik geloof die verhalen niet erg dat mensen uit Bangkok neerkijken op Isaaners. Hoogstens op Isaaners die daar aanleiding toe geven.

Voorbeeld 15 is een plaatje van een vrouw en nu 37 jaar oud. Ik ken haar echter al 20 jaar. Dat kwam door mijn zoon die toen al met haar correspondeerde via internet. Daar kan de conclusie uit getrokken worden dat ze uit een redelijk gegoede (maar niet echt rijke) familie kwam die in die tijd al gebruikmaakte van computers. Ze heeft op één van de beste universiteiten haar opleiding gevolgd en spreekt o.a. daardoor perfect Engels. Ze is diverse keren bij ons geweest In Nederland – na een vlucht met Thai Airways op Brussel – en toen ik geëmigreerd was ook bij mijn zoon en dochter. En wij moeten altijd bij haar – eigenlijk bij haar ouders want ze heeft geen eigen woning en is ook nog niet getrouwd – blijven slapen als we in Bangkok zijn. Als ze bij ons in Nederland was, draait ze gewoon mee in het huishouden en maakte ook af en toe het eten klaar. En inkopen deed ze ook zelf. Maar als we bij haar zijn mogen we niets betalen en toen ik een keer geld in de auto achterliet toen ze mij naar het vliegveld bracht stuurde ze mij later twee flessen whisky. Echt een schat van een vrouw.

De alerte lezer zal opgemerkt hebben dat ik prostitutie en aanverwante zaken niet genoemd heb. Nu zal ik natuurlijk niet ontkennen dat prostitutie in Ubon voorkomt, maar ik ken niemand hier die daarin werkzaam is. Ook ken ik niemand die bijvoorbeeld naar Pattaya verhuisd is. Nu zullen ze dat niet direct aan mijn neus hangen, er is nog een aanwijzing dat het wel meevalt. Zo is er een directe verbinding met minibusjes tussen mijn dorpje en Bangkok. Dat is bedoeld voor mannen die in Bangkok werken. Zo’n verbinding bestaat er niet tussen mijn dorpje en Pattaya. Het is dus in ieder geval geen grootschalig fenomeen hier.

Ik kan wel een voorbeeld geven wat in de buurt komt. Het betreft een vrouw van even in de dertig die al diverse relaties heeft gehad met farangs, ook bejaarde farangs. En ze deed het duidelijk voor het geld (is daar trouwens veel op tegen?). Ze kwam echter niet echt uit de buurt van de stad Ubon, maar uit een dorpje zo’n 60-70 km erbuiten. Dus waarschijnlijk een dorpje met weinig mogelijkheden om een redelijk bestaan op te bouwen.

Vooruit, nog een tweede voorbeeld: het betreft een buitengewoon aardige vrouw van in de veertig die een paar jaar gedurende de wintermaanden naar Phuket ging om een oude farang te verzorgen. Dat was in een tijd dat haar man in de gevangenis zat (naar verluidt erin geluisd) en er wel kinderen verzorgd moesten worden. Haar man is weer terug en het in Phuket verdiende geld is goed geïnvesteerd. Het gaat nu financieel goed met ze.

Dan nog een voorval dat ik de lezers niet wil onthouden. Mijn vrouw en ik gingen eens met onze drie vakantiewerksters – drie studentes van rond de twintig en alle drie bovengemiddeld mooi – in de stad Ubon wat eten. Na afloop zouden we nog even langsgaan bij de ijssalon Swensen’s. Mijn vrouw ging echter nog even naar het toilet dus ik liep met die drie meisjes alvast naar de ijssalon. Opeens zag ik een farang raar naar mij kijken. Ik wist niet zo gauw waarom, maar toen realiseerde ik me dat het inderdaad niet alledaags is dat een bejaarde de hort op is met drie meisjes, en dan nog wel om een ijsje te eten. De Thai vonden het blijkbaar niet vreemd en lieten in ieder geval niets blijken.

Voor het geval er lezers zijn die denken dat ik iets heb met al die vrouwen, nog een anekdote tot slot:

De anekdote speelt zich af in de stad Ubon, maar dan zo’n 50 jaar geleden. Het was dus in de tijd dat in Thailand de man des huizes nog veel voorrechten had, zoals als eerste eten. Maar dat betekent niet dat de vrouw – ook toen al – alles accepteerde van haar man. De moeder van mijn vrouw was een Isaanse, maar haar man was geboren in Bangkok. Maar dat weerhield haar niet om als haar man later thuis kwam dan verwacht gewapend met een stok haar man te gaan zoeken. Als haar man dat ter ore kwam, maakte hij wel dat hij snel naar huis ging.

En ik ben met haar dochter getrouwd…..