Het ‘Groot Dictee der Nederlandse Taal’
Dit is een wedstrijd in het correct spellen van de Nederlandse taal die jaarlijks in december wordt uitgezonden. Het dictee vindt plaats in het gebouw van de Eerste Kamer in den Haag en wordt uitgezonden door de Nederlandse en Vlaamse publieke omroepen.
Dit keer kreeg ik de schrik van mijn leven. Was ik al zolang uit Nederland dat deze woorden mij totaal onbekend overkwamen? Of zat ik naar een buitenlandse zender te luisteren?
Mogelijk was de schrijver van het groot dictee zo trots op zijn woordenschat en gedeeltelijke kennis van de medische wetenschap, dat hij dit graag wilde etaleren. Deze gedachte stelde mij enigszins gerust en na een verrukkelijke Chardonnay voelde ik mij weer senang (je moet toch meedoen, nietwaar?).
Zie hieronder een stukje van het Groot Dictee der Nederlandse Taal met de kakafonie van woorden en een eenvoudige vrije vertaling daaronder.
Geen kladderadatsch, maar wat een gebakkelei over het Engels als academische voertaal en de virulente impact daarvan op de landstaal. Hier faalt elke conciliatie middels getoost met krambamboeli. Complicerende factor: de impardonnabele dociliteit van de Taalunie, toch gesubsidieerd om het Nederlands te protegeren, niet te abhorreren.
Vrij vertaald:
Geen teloorgang, maar wat een gekibbel (gezeur) over het Engels als academische voertaal en de heftige impact daarvan op de landstaal. Hier faalt elke vreedzame oplossing waarbij getoost kan worden met een drankje .( krambamboeli= rode brandewijn) .Complicerende factor: de onvergeeflijke meegaandheid van de Taalunie, toch gesubsidieerd om het Nederlands te beschermen en niet te verwaarlozen.
In de beginjaren van het Nationaal Dictee ging ik er ook voor zitten, Marcel van Dam was de eerste presentator. Natuurlijk maakte ik ook vele fouten vanwege woorden, die ik niet kende. In de loop der jaren ben ik afgehaakt, omdat ik vond, dat er woorden gebruikt werden, die men nooit en te nimmer in gewone mensentaal gebruikt. Ook dit jaar weer een flink aantal woorden, waarvan ik nog nooit gehoord heb.
Op https://onzetaal.nl/nieuws-en-dossiers/weblog/groot-dictee-2016 kunt u de tekst van dit jaar met de uitleg van een aantal woorden vinden. Onder de uitleg dan een aantal reactie’s, waarvan ik er één citeer (aanhaal):
“Jammer dat het Nationaal Dictee de laatste jaren verworden is tot een kunstmatig bedenksel van een groot aantal volstrekt ongebruikelijke en veelal onbekende woorden. Dit heeft in mijn ogen absoluut niets meer met een dictee te maken. Het geeft de gemiddelde Nederlander het idee dat foutloos schrijven een onmogelijkheid is. Daarmee wordt een volstrekt verkeerd signaal afgegeven”
Een volkomen juiste vaststelling naar mijn idee. Ik zou als schrijver en lezer van Thailandblog.nl al blij zijn als men de meest elementaire regels van de Nederlandse taal beheerst. Ja, het gaat dan inderdaad om de d’s en de t’s , wel of niet een hoofdletter, goed opgebouwde zinsconstructies, enz. Je hoeft geen hogere opleiding te hebben gehad om goed te schrijven, want alles is terug te vinden op Internet. Als ik een verhaal voor Thailandblog.nl schrijf en ik wil een woord gebruiken, waarvan ik niet zeker weet of ik de spelling correct heb, dan zoek ik het even op. Het is tegenwoordig zo gemakkelijk! .
Als docent Nederlands erger ik me al jaren aan de inhoud van de dictees! U moet deze dictees eerder zien als een spel dan dat het een Nederlands dictee is, waar woorden gespeld moeten worden, die in Nederland en Vlaanderen veel gebruikt worden. De titel “Groot Dictee der Nederlandse Taal” suggereert dat dit “Nederlands” is. Ik verzeker u, dat als je met deze woorden spreekt, je op zijn minst heel vreemd zult worden aangekeken!
Aan een dictee op 1e klas MAVO niveau is weinig uitdaging maar vooral entertainment te halen. En u dacht toch niet, dat dit georganiseerd werd om de laagst geletterden bezig te houden ?
al die mensjes die het schrijven willen elkaar overtreffen in ijdelheid.
“Kijk eens hoe ik dingen aan elkaar kan lullen en dat t dan ook nog
iets betekent,”al weet niemand meer wat.
ik heb ook gekeken en doe altijd op mijn manier mee.
Deze keer onbegrijpelijke woorden.
Ik kwam deze keer niet ver en ben maar snel opgehouden.
Hopelijk volgend jaar beter en begrijpelijker
Ik ga er prat op vijf talen te spreken, waarvan drie (Engels, Nederlands en Frans) erg goed, Spaans (eigenlijk Castiliaans) en Duits helemaal niet slecht, maar het schrijven ervan (vooral Duits) gaat helemaal niet zonder fouten in spelling en grammatica. Ik woonde van 1963 tot 1967, ik was toen tussen de 14 en 18 jaar oud, in de Verenigde Staten en heb daar helemaal geen Nederlands meer geleerd, al gauw spraken wij, de kinderen, thuis Engels (van de Amerikaanse soort) Toen ik dan ineens terug in België zat, sprak ik het Nederlands van een … pre-puber!
Als ik dan dat fameus dictee der Nederlandse taal zie: ik spel er zelfs de woorden van Engelse of Franse origine verkeerd! In de Franse taal heb ik dat probleem niet: die is een toonbeeld van taalstabiliteit, met een conservatieve “Académie” die jaloers waakt over the maagdelijkheid van de taal. In het Engels is het omgekeerd: iedere dag komen er nieuwe woorden bij, Oxford Engels, Amerikaans Engels, Australisch, Indisch, the sky’s the limit! Maar een echt probleem wordt niet echt ervaren: geen muggenzifterij.
De spelling en regels van de Nederlandse taal zijn tijdens mijn levensloop (die nog niet over is) dermate veranderd, hoe wreed nietwaar, dat ik al lang de moeite niet doe om dat allemaal tot op de letter te volgen. Ik doe nochtans moeite om juist te schrijven, om mij elegant (of ten minste adequaat) uit te drukken, maar die elitaire poespas kan enkel tot doel hebben een meerderheid een inferioriteitskompleks (hèhè) aan te meten!
Ik weet niet of het past op deze site met een beetje chauvinisme, de echte Nederlandse taal is de Vlaamse taal.
De taalstrijd voert u maar lekker in uw eigen land. 🙂
.
Al decennia lang bestaat er een hecht samenwerkingsverband tussen Nederland en (een deel van) België op taalgebied, met de Taalunie als overkoepelend orgaan.
Zo werd de voltooiing van het WNT (Woordenboek der Nederlandsche Taal) bekostigd door beide landen, en waren er aldaar op het INL (Instituut voor Nederlandse Lexicologie te Leiden) net zoveel Vlamingen als Nederlanders werkzaam. Eén en ander heeft geresulteerd in het grootste woordenboek ter wereld waar we wat mij betreft samen trots op mogen zijn.
Dat neemt niet weg dat we er onder het genot van een (Belgisch?) biertje best op borreltafelniveau over kunnen strijden welke taal het echter is, aangenomen dat Vlaams überhaupt al een taal is, om maar vast een knuppel in het hoenderhok te gooien.
Heel vroeger deed ik ook mee. De klad is erin gekomen met het przewalskipaard. En toen kregen we de nieuwe spelling, met onder meer de tussen-n die ik uit stil protest ook altijd schrijf waar hij niet thuishoort. Na geneuzel over woorden als ‘ge-sms’t’ werd het mij zwaar te moede en laafde ik mij liever in de zonnenschijn aan een Enfantterriple met een hoog platogetal van onze zuiderburen, zonder dat ik de hoogte van de btw bevroedde. Nochtans droeg dit niet significant bij aan een adequate cognitieve representatie van het tweespletenexperiment en aanverwante verre van intuïtieve beginselen uit de zo vermaledijde kwantumchromodynamica.
Fransamsterdam je boodschap is kristalhelder en wat graag wil ik er aan toevoegen dat het zgn. academische Engels of Amerikaans als je dat een taal mag noemen een slappe ballon is.
Ons Nederlands is onze taal en zijn we trots op. Al die bekakte verwijzingen naar het Engels is slechts een hype net zoals vroeger het Frans dat was. Als je toen vroeger ontwikkeld en een man van de wereld wou zijn dan sprak en schreef je Frans, deed je dat niet dan was je een boer. Hetzelfde nu met het Engels, enkel en alleen omdat de Amerikanen met hun dikke leuter even de wil van hun overconsumptie aan de onwetenden willen opleggen. Maar daar komt gelukkig verandering in want in het zuiden van de VS is het Spaans nu DE spreektaal. Spreek dus trots en als het even kan correct je moerstaal ja.
Engels is toch wel de taal om wat te bereiken. In Nederland wordt de helft van de colleges op universiteiten in het Engels gegeven, heb ik begrepen. (Of dat het begrip van de gemiddelde student ten goede komt is een ander verhaal, je moet ze eigenlijk eerst Engels leren). Als ik over een willekeurig wetenschappelijk relevant onderwerp op YouTube zoek, krijg ik colleges uit India, Japan, China, Brazilië, Duitsland, Zwitserland, allemaal in het Engels. Nederland blijft wat dat betreft nog wat achter, in ieder geval op de nieuwe media. Het is nu eenmaal zo. Esperanto was een mooi streven, maar heeft het niet gehaald. We mogen blij zijn dat Engels voor ons heel eenvoudig is om te leren.
Wat we zien is dat het IQ, wat daar van ook moge zijn, en de schoolprestaties in wiskunde en natuurkunde, in Aziatische landen waar behoorlijk Engels wordt onderwezen, vér voorlopen op de cijfers in Nederland. En ook op die in Thailand, dat heel ver achterblijft. Aziaten zijn zeker in de exacte vakken behoorlijk getalenteerd, maar er moet wel een omgeving zijn om het talent met rendement te investeren. Dat ontbreekt in Thailand ten enen male. Dat de Thaise taal zelf zo lastig is kan geen excuus zijn, dat geldt ook voor bijvoorbeeld China en Japan.
Wat mijns inziens ook funest is, is dat iedereen een zo hoog mogelijk diploma moet halen, ongeacht de capaciteiten. We lazen eerder deze week op dit blog een artikel over de laureaten die in vol ornaat afstuderen en vervolgens voor het minimumloon aan de slag mogen.
In Nederland zijn dit jaar 199.000 mensen 18 jaar geworden, en tegelijkertijd zijn er in hetzelfde jaar 137.000 als eerstejaars aan een HBO-instelling of universiteit ingeschreven. Hier moet toch iets niet kloppen???
Hebben wij straks nog ‘simpele’ technici? ‘Eenvoudige’ zorgverleners? Iemand die de tuin doet, of schildert? Of is iedere Wegenwacht minstens een PHd?
Wat had Wim Kan een vooruitziende blik in zijn oudejaars conferences: 9 academici en 1 loodgieter, waar moet dat heen.
Oplossing van het Simplistisch Verbond: “Geef de loodgieter het salaris van een academici!”
Als je je nederlandse woordkennis op peil wil houden, kun je best Wordfeud spelen. Leuk spel ook.
Oei men is vergeten te melden dat de Belgen weeral een beste waren Dat is dan weer Rechtgezet !
Och… Het is een spelletje, maar zo zuur als de OP het voorstelt is het nu ook weer niet. Alle woorden waren mij bekend, behalve krambambouli – daar had ik nou nog nooit van gehoord.
Mooie aansporing om eens wat meer te gaan lezen, of je er bij neer te leggen dat je een taalkundig onderlegd of zeer geinterresseerde leek moet zijn om dit dictee zo goed als foutloos te maken.
Krambambuli (niet …boeli) is brandewijn met suiker. Het is (was) een studentendrank. een oud studentenlied was: Krambambuli das ist der Titel, des Tranks dersich bei uns bewahrt (met Umlaut, maardat kan ik niet typen. Sorry)
Het Van Dale Etymologisch Woordenboek hanteert toch de spelling krambamboeli.
.
krambamboeli [kersenbrandewijn] {1847} < hoogduits Krambambuli [de in Danzig gestookte brandewijn], van kranewit [jeneverboom], oudhoogduits kranawitu [kraanvogelhout], omdat de vogels voorkeur hebben voor de jeneverbes (vgl. kramsvogel).
Verbaast me dat er “middels” in staat. Dacht dat dat niet hoorde. Moet zijn door middel van…