Thaise namen zijn welluidend en vaak erg lang

Heeft u zich wel eens afgevraagd wat al die moeilijke namen van de Thais betekenen? Bhumibol Adulyadej? Of Thaksin Shinawatra? Wandee Phornsirichaiwatana, mijn huisbazin? Ze zijn zeker welluidend en betekenisvol, soms kenmerkend voor de persoon en … vaak erg lang!

Inleiding

Alle Thais hebben een officiële voor- en achternaam en een bijnaam. De meeste mensen kennen, zelfs van hun beste vrienden en naaste familieleden, meestal alleen de bijnaam. De oude Thaise bijnamen (je treft steeds meer Engelse aan, een ontwikkeling die de minister van Cultuur vruchteloos probeert tegen te houden) zijn vaak grappig, kleinerend of duidend op bijzondere eigenschappen: Vogeltje, Muisje, Varkentje, Dikkertje, Vreemd, Kleintje, Krab (Poe: Yingluck!). Zo worden de geesten op een dwaalspoor gebracht. ‘Ga je mee naar bed, Muisje?’ ‘Ik houd van je, Varkentje!’ De bijnaam van de koning is (Ong) Lek, ofwel ‘Kleine (Heer)’.

De officiële namen zijn een stuk deftiger en langer en geven altijd prettig positieve eigenschappen weer, zoals ook in Nederland. (‘dapper, krachtig’ is een favoriet bij mannen). Anders dan in de Oost-Aziatische traditie komt de gegeven naam eerst en dan de familienaam. Voornamen worden nogal eens door monniken gegeven. Als iemand gelooft dat zijn naam tegenspoed brengt, dan kan die naam heel eenvoudig op de amphoe (het gemeentehuis) worden veranderd. Op de ambassade zie je regelmatig vrouwen met wel drie tot vijf naamsverandering documenten. Voornamen gaan zelden van generatie op generatie over. De meeste achternamen zijn erg uniek, er zijn er heel veel van en het is zelfs verboden een nieuwe achternaam aan te nemen die al bestaat. Mensen met dezelfde achternaam zijn bijna altijd familie van elkaar. De beleefde manier om een Thai (in het bijzonder een persoon van hogere of officiële status) aan te spreken is het noemen van zijn voornaam voorafgegaan door khun (spreek uit: khoen) wat zowel meneer als mevrouw betekent. In het dagelijks verkeer zal een Thai  zich echter meestal voorstellen met zijn/haar bijnaam die daarna gebruikt kan worden. Dat geeft een gevoel van vertrouwelijkheid.

Het was koning Rama VI, die in 1913 voorschreef dat iedere Thai een achternaam moest hebben, dat was in Europa immers ook het geval. Deftige lui hadden al een achternaam, hoe meer lettergrepen hoe deftiger. In sommige dorpen leidde dat tot een lichte paniek die door de phujaibaan (het dorpshoofd) werd opgelost door iedereen dezelfde achternaam te geven. In het dorp waar ik vroeger woonde, heet bijna iedereen (incl. mijn ex) Homnaan (‘Lang Geurig’), de rest is import.

Vóór 1900 gingen namen meestal over via de vrouwelijke lijn (behalve in adelijke kringen) maar Rama VI, die in Engeland had gestudeerd,  vond het beschaafder als achternamen via de mannelijke lijn werden doorgegeven. Europa was beschaving,  Azië was achterlijk. Ik weet het niet helemaal zeker, maar volgens miij kan het nu ook met de achternaam van de moeder.

Chinezen en andere vreemdelingen, die de Thaise nationaliteit wilden aannemen, kozen over het algemeen een nieuwe, Thaise, achternaam, wat mijns inziens de integratie van deze groep sterk bevorderde. Mensen, die er meer verstand van hebben dan ik, kunnen dikwijls aan een achternaam zien of de persoon van Chinese oorsprong is. Zou het een goed idee zijn om ook in ons kikkerlandje Hassan Hussein te verplichten bijvoorbeeld de naam Jan Janssen aan te nemen?

Betekenis van een aantal bekende namen

Ik noteer eerst de naam zoals die hier meestal geschreven wordt, dan de uitspraak tussen haakjes. De uitspraak van de tonen wordt als volgt weergegeven a midden; á hoog; à laag; ǎ stijgend; â dalend. Een dubbele punt : achter een klinker betekent een lange klinker. Daarna komt de betekenis.

Woorden die vaak in namen voorkomen: Phorn ‘zegen, gezegend’; Kaew ‘kostbaar, dierbaar’; Thong of Soewan ‘goud’; Phoem ‘land, wereld’; Chan ‘de maan’; Soeri ‘de zon’; Boen ‘verdienste’; Thana ‘rijkdom, welvaart (thanakaan is ‘bank’); Phon ‘leider’; Wong en Kul ‘afkomst, familie, geslacht’; Soe ‘goed’, Sri  ‘glorie, eer, pracht’; Siri ‘gunstig, voorspoed, geluk’ (Siriraj ziekenhuis ‘voorspoed van het volk’)

Bhumibol Adulyadej (uitspraak: Phoe:míphon Àdoenjádèet) Phoe:m betekent ‘land, wereld’ en Phon ‘leider’, Bhumibol dus: ‘Leider(ook wel ‘Kracht’) van het Land’. Adulyadej is “Onvergelijkbare Macht’.

Sirikit (Sìerìekìet) Sierie betekent ‘gunstig, veelbelovend’ en Kiet ‘roem’, samen dus: ‘Veelbelovende Roem’.

Maha Vajiralongkorn Bodindradebayavarangkun (máhǎa wáchíraalongkohn  bodinthráthêepháyáwárâatkoe:n). De huidige koning, Rama X. Zijn volledige naam is nog drie keer zo lang maar dat wil ik de geachte lezers niet aandoen.  Dit eerste en meest gebruikte gedeelte (in het  nieuws bijvoorbeeld) betekent ‘De Grote Heer van de Bliksem, bij Vlees en Bloed afstammend van de God Indra, Opperheer over alle Engelen’.

Thanathorn Juangroongruangkit  (thánaathorn  tjeungrôengruuangkit) De leider van de nieuwe Future Forward Partij, letterlijk ook wel Nieuwe Toekomst Partij) . Thanaa is ‘rijkdom, welvaart’,  thorn is ‘behouden, ondersteunen’, en de achternaam betekent ‘ voorspoed door werk en plicht’

Abhisit Vejjajiva ( Àbhísìt Vêedjaajiwá) Abhisit: ‘succes, voltooiing’.  Veed is ‘medicijn’ en Jiwa ‘leven’ Vejjajiva dus: ‘Levenselixer’.

Thaksin Shinawatra (Tháksǐn Shináwát) Thaksin betekent ‘Zuiden’ (geboren ten zuiden van China ?),  Shinawatra betekent ‘Weldoener’

Yingluck Shinawatra (Jînglák Shináwát) Jing betekent ‘veel, groot’ en Lak ‘succes, geluk, charme’ Yingluck dus: ‘Zeer Gelukkige (Charmante, Succesvolle)’. Shinawat: zie hierboven.

Prayut Chan-Ocha (Pràjoét Chan-oo-chaa) Prajoet betekent ‘vechten, aanvallen’. Chan is ‘maan’ en Oocha ‘lekker, heerlijk’. Dus: ‘Smakelijk eten onder het maanlicht’ (een bepaald Chinees gebruik).  (Generaal Prayut was de bevelhebber van de landmacht en nu de premier)

Surayuth Chulanont (Sòerájóet Chòelanon) Soerajoet betekent ‘dappere strijder’. Choela is ‘klein’ en Non is ‘geluk, vreugde of zoon’. Deze achternaam werd gegeven door koning Rama VI en betekent zoiets als ‘zoon van Lek (kleintje)’. (Generaal Surayuth was premier na de coup van 2006)

Sukumpol Suwannatat (Sòekamphon Sòewannáthát) Phon is ‘leider’, Soe is een voorvoegsel dat ‘goed, mooi’ betekent en Kam is ‘vuist of leger’. Opgeteld: ‘Goede Leider van het Leger’.  Soewana is ‘goud’ en That is ‘gift’. Soewananathat is ‘ Gouden Gift’. (Maarschalk luchtmacht, minister van Defensie, won onlangs een gevecht met zijn militaire ondergeschikten)

Samak Sundaravej (Sàmák Sǒentháráwêet) Samak is ‘vrijwilliger’, Soentara is ‘aardig, prettig’ en Weej ‘geneesheer’, samen ‘Aardige Dokter’. Achternaam gegeven door Rama VI aan zijn lijfarts. (Samak was een tijdje premier maar werd afgezet omdat hij betaald werd voor een kookshow. Hij overleed aan leverkanker door het eten van te veel rauwe vis)

Wandee Phornsirichaiwatana (Wandie Phornsìríchaiwátáná) Wandie betekent ‘Goed Uiterlijk’ en de achternaam ‘Gunstige Zegening van een Zegevierende Voorspoed’. (Mijn aardige, deftige en behulpzame vroegere huisbazin)

Suwannaphumi (Sòewánnáphoe:m) ‘Het Gouden Land’, een oude benaming van Thailand. (Het vliegveld natuurlijk)

Tino, afgeleid van mijn officiele naam, Valentinus, wat ‘dapper, krachtig’ betekent (als in Engels ‘valiant’)

Anoerak Karel Kuis (Ànóerák) Anoerak betekent ‘behouden, bewaren, verzorgen’. Karel betekent hetzelfde als ‘kerel, volwassen man’ en Kuis, heel kort, ik kom uit een Groningse boerenfamilie.  Mijn zoon.

Suriphorn (Sòeríphorn) ‘Gezegend door de Zon’, een vroegere relatie

Chaliow Homnan, (chàlǐow hǒhmnaan)  Chaliow is ‘intelligent, slim’  en Homnan ‘Langdurig Geurend’ . Mijn ex.

Ga eens in jullie eigen omgeving, bij echtgenoot, vriendin, vriend of familie op zoek naar de betekenis van hun namen. Laat ze hun namen in Thaise schrift noteren. Leraren en monniken kunnen je zo nodig op weg helpen. De betrokkenen vinden dat leuk en interessant want vaak kennen ze de betekenis ook niet.

Ik ben niet aansprakelijk voor gemaakte fouten

Met veel dank aan mijn trouwe en goede leraar Thais, Sommon Khamfuphen (“reincanatie van de Mon’ en ‘Gouden Voorspoed van de Volle Maan’)

– Herplaatst en verbeterde versie –