Gebarentaal in Thailand

Ik wilde iets schrijven over “doofstomme” mensen in Thailand, maar ik kwam er achter, dat dit woord als zodanig niet meer gebruikt mag worden. Het wordt als beledigend ervaren, want mensen, die doof zijn en daardoor niet met de mond kunnen spreken, zijn allerminst stom in de zin van achterlijk of minder intellectueel. Waarom ik over dove mensen wil schrijven? Dat zit zo:

Restaurant

Gisteravond ging ik eten in een (Italiaans) restaurant. Ik ga aan een tafeltje zitten achter een jong stel mensen, een mooie Thaise vrouw en een ook wel goed uitziende blonde Farang, beiden schatte ik tussen de 25 en 30 jaar. Het is niet druk in het restaurant en wachtend op mijn bestelling kijk ik automatisch af en toe naar dat stel. Ik kijk tegen de rug van het meisje aan, zit wel dichtbij, maar kan ze niet horen praten.

De jongen bestelt nog een nagerecht en het viel mij op, dat dat gebeurt zonder woorden, maar ik hoor wel enkele keelklanken. Dan pas zie ik ook, dat die twee niet met elkaar spreken met geluid, maar converseren in gebarentaal. Hè, denk ik, een Thaise en een Farang communiceren in gebarentaal, hoe kan dat nou? Ik kan ze natuurlijk niet persoonlijk om uitleg vragen, dus ik blijf met die vraag zitten.

Doof familielid

Het zit me die avond verder dwars en onwillekeurig denk ik aan een familielid van mijn Thaise vrouw, die ook niet kan spreken. Hij heeft op jonge leeftijd één of andere vloeistof gedronken, die zijn stembanden heeft aangetast, krijg ik als reden voor het feit, dat hij niet kan praten. Daar is nooit wat aan gedaan, want geen geld voor doktersbezoek of sterker nog, een grondig onderzoek in een ziekenhuis. De man is zeker niet stom, maar wel erg beperkt in zijn mogelijkheden. Hij kan niet lezen of schrijven (nooit naar school geweest), maar is echter wel weer erg handig met doehetzelf klussen.

Hij werkt als sjouwer op een rijstfabriek (100 Baht per dag voor 10 uur werk), gaat daar op zijn brommer naar toe – zonder de verkeersregels echt goed te kennen – met een helm op zijn kop dat in dat dorp alleen al een bijzonderheid is. Ik kan goed met hem overweg en met eigen gebaren, lichaamstaal, enz. begrijpen we elkaar vaak wel. Dat denk ik tenminste. We drinken whisky samen en als de drank in de man is, lacht hij en brengt enthousiaste keelklanken ten gehore. Ik heb ooit wel eens aangeboden om dat onderzoek in een ziekenhuis alsnog te laten doen, maar hij is bijna 50 jaar en wil van een dergelijk onderzoek niets weten.

A go go girl

Ook dacht ik aan een voorval een paar jaar geleden tijdens een kroegentocht met enkele vrienden in Walking Street, waar één van de meisjes, die bij ons aan tafel kwam zitten, doof bleek te zijn en niet kon praten. Zij kon wel schrijven, zelfs Engels, en als er iets te zeggen viel, schreef ze dat in een notitieboekje, waarna iemand van ons gezelschap het antwoord eronder schreef. Zij had dus ook geen last van de knalharde muziek, maar het verbaasde mij wel, dat zij ook “gewoon” aan de chroompaal danste. Ik doe dat op gevoel en kijk voor de bewegingen naar de andere meisjes, liet zij weten. Later hebben we die A go go nog eens bezocht, maar het dove meisje was verdwenen. Ons werd verteld, dat het meisje helemaal niet doof was en uitstekend kon horen en praten, maar zij gebruikte “de formule” van het doof zijn met groot succes, totdat zij door de mand viel.

Markt

Hier in Pattaya (en niet alleen hier natuurlijk) lopen ’s avonds vele verkopers van allerlei soorten spullen langs de bierbars, terrassen enz. Een enkele keer zie je dan een verkoper – meestal een jongedame – die allerlei snuisterijen aanbiedt; door middel van een geschreven tekst op een stuk karton laat zij weten, dat zij doof is en niet kan spreken. In Bangkok was het mij al wel eens opgevallen, dat sommige marktverkopers met elkaar in gebarentaal spraken en het blijkt, dat bepaalde gedeeltes van straatmarkten – op Sukhumvit, Silom, Khao San – gereserveerd zijn voor doven, blinden of anders gehandicapten.

Gebarentaal

Terug naar mijn vraag hoe het mogelijk is, dat een Thaise dame en een Farang in gebarentaal met elkaar communiceren. Wikipedia geeft aan: een gebarentaal is een visueel-manuele taal, waarin begrippen en handelingen door middel van gebaren worden weergegeven. Het is een natuurlijke taal met een eigen lexicon en grammatica, die beantwoordt aan de communicatiebehoefte van een groep, in veel gevallen prelinguaal dove, mensen. Veel landen of regio’s kennen hun eigen gebarentaal, die volkomen losstaat van de gesproken taal van de horende mensen. In Nederland wordt het NGT (Nederlandse Gebarentaal) en in Vlaanderen het VGT (Vlaamse Gebarentaal) gebruikt. Een universele gebarentaal bestaat niet, hoewel daar met “Gestuno” wel pogingen daartoe zijn gedaan.

Thaise gebarentaal

De Thaise gebarentaal (TSL) is gerelateerd aan de Amerikaanse gebarentaal (ASL) als gevolg van opleiding aan doven, dat in de jaren vijftig begonnen is door Amerikaans-opgeleide leraren. Vroeger had Bangkok en omstreken een eigen gebarentaal, de “Old Bangkok Sign Language”, maar is net als de “Old Chiang Mai Sign Language” en de “Ban Khor Sign Language” praktisch uitgestorven.

Toch universeel

Op een ander forum las ik een vraag of een Europeaan, die doof is, wel naar Thailand zou moeten komen en contact kan maken met Thaise doven. Er kwamen vele reacties op en het bleek geen enkel probleem op te gaan leveren. In de eerste plaats is het ASL algemeen bekend bij doven en als dat niet zo is, passen doven zich snel aan elkaar aan ondanks de verschillen in de door hen gebruikte gebarentaal.

Ten slotte

Er zijn voor doven meerdere websites op Internet te vinden met waardevolle informatie over doven in Thailand. Er wordt voor de ca. 100.000 dove Thai wel iets gedaan aan opleiding en dergelijke, maar – zoals bij vele andere zaken – is geldgebrek vaak het grote probleem.

Mijn “probleem” over doven is opgelost en ik hoop, dat het dove stel in dat Italiaanse restaurant nog heel lang bij elkaar blijft.