Lieve, lieve-stoute woordjes en een paar scheldwoorden

Dit is een korte gids om je relatie met je geliefden te verbeteren door lieve woordjes te leren gebruiken en je relatie met vervelende mensen te verbreken met scheldwoorden.

Ik kwam op dit idee omdat ik vaak een buitenlander zijn Thaise geliefde hoorde aanspreken met ‘phǒm’ (‘ik’, ผม) en ‘khoen’ (‘U’, คุณ). Dat komt vreemd over. Het is al lang geleden dat echtgenoten elkaar in Nederland aanspraken met ‘U’, meneer en mevrouw. Leer dus de volgende woordjes en zinnetjes. In het begin zullen je geliefde, goede vrienden en naaste familieleden er vreemd van opkijken maar uiteindelijk zullen ze het waarderen. Het komt je relatie ten goede. Ga maar samen oefenen. De meesten vinden het echt niet zo’n probleem als je ook scheldwoorden oefent. Even doorzetten. Voor de velen onder ons die in Isaan wonen: dat moet je zelf vragen, ik ken geen Isaans.

Thais is een tonen taal. Elke lettergreep heeft een toon en als je die niet goed hebt, begrijpt niemand je of ze begrijpen je verkeerd.

De fonetiek

De fonetische weergave van de klanken die ik gebruik is als volgt: a midden toon; à lage toon; á hoge toon; â dalende toon; ǎ stijgende toon. Een dubbele punt achter een klinker betekent een lange klinker.

Hoe klinken die tonen dan concreet? Nou bijvoorbeeld ‘ja’ normaal uitgesproken heeft een midden toon. Een geïrriteerd “ja!!” is een dalende toon. Een vragend “ja??” is stijgend. Een “ja” met bastoon is laag en spreek je juist op een constante toon hoog uit dan heb hoge toon te pakken.

Lieve woordjes

In het gebruik van persoonlijke voornaamwoorden wordt jouw relatie met de ander duidelijk vastgelegd. Dat geldt voor ‘U’ en ‘jij’ in Nederland en in nog veel sterkere mate voor Thailand. Het is een subtiele kwestie. Ik pleit ervoor je soms te vergissen in de richting van een te grote gemoedelijkheid in plaats van altijd het deftige ‘phǒm’ en ‘khoen’ te gebruiken. Deze twee woorden scheppen afstand. Overigens is het een eigenschap van het Thais dat je vaak het persoonlijk voornaamwoord kunt weglaten; misschien dat een Thai ook niet steeds vastgepind wil worden in een bepaalde relatie. ‘Khoen pai nǎi’(คุณไปไหน) is bijna steeds ‘pai nǎi’ (‘Waar ga je naar toe?’).

Ik

Mannen kunnen heel goed het woord ‘chán’ (ฉัน) gebruiken, wat altijd door vrouwen wordt gebruikt. Klinkt soms wat mietjes-achtig maar komt voor in alle liefdesgedichtjes-en muziek. Misschien beter niet voor gewone vrienden of oudere familieleden maar juist wel voor je geliefde en goede vrienden. Kinderen vinden ‘loeng’ (oom, ลุง) of ‘pòe’ (opa, ปู่ ) leuk. ‘Pòe: khròot ná’(ปู่โกรธนะ) ofwel ‘Opa is boos,hè!’ De kinderen zullen lachen. ‘Phîe: (oudere broer/zus, พี่) is een heel goeie als je zelf wat ouder bent en tegen een jonger iemand praat. ‘Phîe: pai láew ná’ (พี่ไปแล้วนะ), ‘Ik ga, hoor!’ en ‘Phîe: mai chôb ná’ (พี่ไม่ชอบนะ), ‘Dat vind ik niet leuk!’ Klinkt ook minder streng.

Als je tegen een ouder, eerbiedwaardig iemand spreekt, opa bijvoorbeeld, zeg dan ‘nóng’ (jongere broer/zus, น้อง). AOW-ers mogen zichzelf ‘loeng’ oom noemen. Dat is gemoedelijk en dwingt tegelijkertijd eerbied af. Als je erg boos bent zeg dan, vooral tegen pubers, het onbeleefde en beledigende ‘koe:’ (กู). Dat doen ze in de Thaise soaps ook en dan mogen wij het ook doen. Maar onder vrienden en vooral pubers heel gewoon.

Je eigen naam gebruiken mag ook: ‘Nói pai tàlàat ná’ (น้อยไปตลาดนะ) ofwel: ‘Ik (Noi) ga naar de markt’ (‘markt’ wordt door de Thais gebruikt als synoniem voor ‘ik ga naar de stad’ of ‘ik ga uit met vrienden’). Een tikkeltje verwijfd misschien (vrouwen doen dat vaker) maar wel erg warm.

Aan het eind van een zin, vooral bij een verzoek, bevel of kritiek, kun je ‘ná’ (นะ) toevoegen, dat verzacht je woorden.

Jij

Het mooiste woordje is ‘theu:’ (เธอ). Zeg: ‘chán rák theu:’(ฉันรักเธอ) , ‘Ik houd van je’, en je geliefde straalt. Ook hier kun je ‘nóng’ gebruiken, als je tegen iemand praat jonger dan jij. ‘Nóng pai nǎi’(น้องไปไหน), ‘Waar ga je naar toe?’ Of je gebruikt haar naam ‘Nói pai nǎi’ (น้อยไปไหน) ‘Waar ga je naar toe, Noi?’ Beide is veel prettiger om aan te horen dan ‘khoen’ ofwel ‘u’.

Tegen een ouder gebruik je weer ‘pĥie:’ (พี่). Tegen je (schoon)ouders zeg je ‘khoen phôh’(คุณพ่อ) en ‘khoen mâe:’ (คุณแม่). Ofwel respectievelijk ‘beste vader’ en ‘beste moeder’, dat is én beleefd én intiem. Tegen een oudere man weer ‘loeng’ (ลุง), oudere oom, en een oudere vrouw ‘pâa’  (ป้า), oudere tante. Je kunt ook nog eens het beleefde ‘khráp’ (ครับ) vervangen door het gemoedelijke ’chá’ (จ๊ะ).

Ook heel mooi is ‘chǎa’(จ๋า ), betekent zoiets als ‘liefje, schatje’, na een naam of verwantschapsterm. Dus: ‘Nói chǎa’ of ‘lôe:k chǎa’(ลูกจ๋า). Respectievelijk ‘Noi, schatje’ en ‘mijn kindje’.

Mung (มึง) hoort bij het hierboven genoemde koe: (กู) . Een scheldwoord bij boosheid maar onder vrienden en pubers heel gewoon. Slingert je partner “Oy! Mung nîa!”  (โอย! มึงเนี่ย!) naar je hoofd, ofwel “Hela, jij…!”, dan ben je duidelijk de grenzen van je relatie aan het opzoeken…

Enige korte zinnetjes

In onderstaande zinnen gebruik ik ‘phǒm’ en ‘khoen’ voor ‘ik’ en ‘U’. Vervang deze twee woorden door een van bovenstaande warme woordjes als bv ‘phîe:’ en ‘nóng’. Bijvoorbeeld: ‘khoen tjai die chàng’ (คุณใจดีจัง) wordt dan het veel mooiere ‘Nóng’ ( of ‘phîe:’ etc.) chai die chàng’, ‘Je bent erg lief’.

Lieve, stoute woordjes

Scheldwoorden

Of je ze gaat gebruiken moet je zelf weten, maar het is wel handig ze te kennen als iemand in je omgeving ze gebruikt. Dat komt vaker voor dan je denkt. Tegen vrouwen gebruikt wordt het scheldwoord vaak voorafgegaan door ‘ie’ (อี) en tegen mannen door ‘âi’ (ไอ้) . ‘Âi Tino’ betekent zoveel als: ‘die verdomde Tino’, door vrienden gebruikt is het grappig en gemoedelijk. In Isaan en in het Noorden hoor je tussen vrienden niet anders dan ‘ie’ dit ‘âi’ dat. Maar o wee, als een buitenlander het gebruikt! De meest voorkomende zijn:

Als je met een hamer op je duim slaat, zeg je tegen jezelf:

Als anderen tegen jou schelden zeggen ze, ongeveer in volgorde van ernst:

Gewoon gaan proberen. Een taal goed leren spreken is vallen en opstaan. Als je niet af op je bek gaat kom je nergens. Naast spreken is ook het kunnen lezen van het schrift een nuttige vaardigheid, voor wie daar mee aan de slag wil, zie bijvoorbeeld de 12 lessen van Rob V elders op dit blog: https://www.thailandblog.nl/taal/het-thaise-schrift-les-1/

Dank aan Rob V. voor het aanvullen in het Thaise schrift!