De dichter spreekt: Oorlog kent geen geschenken
Angkarn Chanthathip, een 39-jarige schrijver uit Khon Kaen, won de SEA Write Award 2013. Deze prijs wordt sinds 1979 elk jaar in de meeste Zuid-Oost Aziatische landen toegekend voor een jaarlijks wisselend soort literatuur.
De onderwerpen van Angkarn’s poëzie gaan vaak over minderheidsgroepen, politieke conflicten en ‘on line games’. ‘Ik ben geïnteresseerd in mensen die grenzen overschrijden’, verklaart hij. De prijs was voor zijn gedichtenbundel ‘Hua Jai Hong Thi Hah’ (‘De Vijfde Kamer van het Hart’).
Sathaporn Srisajjang, nationaal kunstenaar en lid van de jury, is onder de indruk van Angkarn’s laatste bundel. ‘Zijn werk is zeer uniek. Hoewel het vaak gaat over de kwade kanten van het leven is het toch vol hoop.’
Prof. Dr. Trisilpa Boonkhachorn, voorzitter van de jury prees Angkarn’s werk. ‘Zijn presentatie is bijzonder. Hij schrijft “eindeloze gedichten”: hij laat het einde over aan de fantasie van de lezer.’
Laat ik aan dit alles nog een opmerking toevoegen. De Thaise poëziewereld is in de afgelopen decennia drastisch veranderd, zowel in vorm als inhoud. De uiterst strenge regels, wat rijm en ritme betreft, van de oudere poëzie zijn veranderd in een veel vrijere vormgeving. En qua inhoud gaat het niet meer over de heldendaden van vroeger maar over de problemen en tegenstellingen van de tegenwoordige tijd.
Hierna eerst een interview met Angkarn, dat werd afgenomen, nadat hij genomineerd was. Dan één van zijn gedichten, eerst de Nederlandse vertaling daarna het Thaise gedicht.
In het kort, waar gaat je poëziebundel over?
‘Humanisme.’
Hoe werk je?
‘Overal en altijd.’
Los van papier en pen of een laptop, wat zijn je andere onmisbare benodigdheden?
‘Een verhaal om te vertellen, gevoelens en emoties, gedachten, verbeelding en woorden.’
Wat doe je als je geen rijmende woorden kunt vinden?
‘Ik doe mijn ogen dicht en denk aan kleuren, aan de sfeer en het verhaal wat ik ga vertellen. Of ik lees na wat ik al schreef.’
In één zin: wat betekent poëzie voor jou?
‘Een alchemie van gevoelens en emoties door woorden en verhalen.’
Wanneer voelde je dat je een dichter was?
‘De eerste keer dat ik bedroefd was toen ik geen poëzie schreef.’
Wat is je favoriete poëziebundel?
‘Er zijn zoveel dichters en gedichten in mijn hart dat ik onmogelijk kan kiezen.’
Als je een dode dichter tot leven zou kunnen brengen, wie zou dat zijn?
‘Angkarn Kalayanapong. Ik zou willen weten of zijn Panitharn Kawee (Verklaring van een Dichter) veranderd zou zijn en hoe hij zou schrijven over het hiernamaals.’
Oorlog kent geen geschenken
De rubberbomen in vaders plantage kunnen worden getapt
De stevige bomen zijn diep geworteld
Hun lover en stammen bespikkeld door de late ochtendzon
De heuvels verzadigd van dromen en hoop
Vaders bloed en zweet van de zoon zijn samengesmolten
Het lijf van de vader mag ver weg zijn maar niet zijn hart
De hele plantage wacht op zijn veilige terugkeer
Zodat hij de beloning van zijn ouderdom kan oogsten
De droom van de zoon zetelt in vaders droom
De Moedige Strijder verlangt ernaar De Boer te worden
In Bannang Sata droomt hij over Nongbalamphu
Dag en nacht wachten schoffel, spade, kapmes tot zijn geweer wordt neergelegd
Terug van het slagveld
zijn het huis en de plantage in rust: zonsopgang, vogelgekwetter,
rook van vuur, kokend water, thee in de pot
de geur van oleander, de verdwijnende geur van buskruit
Vrede – het middel om een nieuw leven te zoeken en creëren
Patrouille – een anekdote om jaren later te vertellen
Plicht – je kinderen verzameld, hun oren gespitst
Vrees – voorzichtigheid is niet meer nodig
Een bescheiden droom – hoeft niet zonodig een held te zijn –
zonder pretenties helemaal tot het einde
Zijn familie wil hem ongedeerd terug
Het geschenk achtergelaten nadat de oorlog over is
De hoop gaat nooit verloren
Ondanks nachtmerries zegeviert ze
Dat is wat iedereen wil
Iedereen die in kruisvuur verzeild raakt
Harten genezen niet
terwijl het land een fabriek is waar vlaggen worden geweven voor lijkkisten
terwijl het leed voortbrengt
en onder het begraven van leed de haat opgraaft
Grootvaders: de onschuldige aarde
is weer doordrenkt met bloed
De nieuwe oorlog in het Zuiden weergalmt het geheugen van het Noordoosten
Nongbualamphu is geschokt door het nieuws
Een nachtmerrie dooft de droom van Bannang Sata uit
Verloren, hunkerend naar, verbannen
Het is het geschenk van de natie, haar laatste beloning
om voor altijd de zoon zijn vader te ontnemen
’t Is zo’n klein droompje – en plotseling ben je een held!
Een mythe geschapen, een droom te niet gedaan
De boerderij wacht tevergeefs op de terugkeer van de oude man
Wie vernielde de gift? Wie verried de belofte?
Nongbualamphu is de provincie in Noordoost Thailand waar de rubberplantage zich bevindt.
Bannang Sata is een gemeente in de provincie Yala in Zuid-Thailand waar de vader werd vermoord.
De moord op de gerespecteerde kolonel Sompian Eksomya door een bom aan de kant van de weg in maart 2010 was de inspiratie voor dit gedicht.
ไม่มีของขวัญจากสงคราม
ยางในสวนของพ่อใกล้พอตัด
ยืนต้นหยัดรากหยั่งลึกทั้งสวน
ใบเขียวปรุลำแดดสายส่องอายอวล
ฝันและหวังสะพรั่งนวลเขาทั้งเนิน
เลือดของพ่อ เหงื่อของลูกร่วมปลูกสร้าง
กายพ่อห่าง แต่หัวใจไม่ห่างเหิน
ทางรอบสวนปลอดภัยรอพ่อมาเดิน
ไม่นานเกินบำเหน็จใกล้วัยชรา
ฝันของลูกอยู่ในนั้น ในฝันพ่อ
“คนสวน” รอเปลี่ยนผลัดพัก “นักรบกล้า”
“หนองบัวลำภู” อยู่ในฝัน “ปันนังสตา”
จอบ เสียม พร้า รอวันคืนวางปืนลง
เกษียณจากสงครามสนามรบ
บ้านสวนสงบ เช้าแดดส่อง นกร้องส่ง
ควันฟืนไฟ น้ำในกา ชารอชง
หอมร่ำคงกลิ่นรื่น ควันปืนเลือน !
ประคองแก้วละมุนมือเคยถือปืน
รื่นรมย์รื่นจิบชานินทาเพื่อน
รั้งวงรอบเคยเร็วรี่เร่งปีเดือน
ความตายเตือน สบตามาหลายครั้ง
สันติสุข – สืบและสร้างทางอีกเส้น
ลาดตระเวน – เรื่องเก่า เล่าความหลัง
รักษาการณ์ – ลูกหลานพร้อมล้อมวงฟัง
หวาดระแวง – ไม่ต้องระวังดั่งวานวัน
ฝันเล็กเล็ก ไม่หมายเป็นเช่นวีรบุรุษ
ถึงที่สุด ไฟล้างไฟ มิใฝ่ฝัน
ครอบครัวขอคืนแค่คนแก่คนนั้น
เป็นของขวัญเหลือคงจากสงคราม
ฝันที่หมายไม่เคยมอดตลอดมา
กรำฝันร้ายหลายครั้งครา ฟันฝ่าข้าม
เป็นความฝันของใครใครอีกหลายนาม
ฝันกลางไฟไหม้ลามสนามรบ
ใจไม่รักษาใจ จึงได้เห็น…
ประเทศเป็นโรงงานทอธงห่อศพ
ปั่นทอความโศกเศร้าขึ้นท่าวทบ
ปั่นทอชังฝังกลบวีรกรรม
“ตาเนาะปูเต๊ะ : แผ่นดินสีขาว”
อีกครั้งคราวซับเลือดไหล ไห้ห่มร่ำ
“บูโด” สะเทือนระเบิดสะท้าน “ภูพานคำ”
“หนองบัวลำภู” ร้าวกับข่าวร้าย
ดับฝันดีลงอีกฝัน “บันนังสตา”
ลับเลยล่วง ห่วงหา ลับลาหาย
เป็นของขวัญจากประเทศ บำเหน็จสุดท้าย…
พรากคนสวนจากลูกชายไปชั่วนิรันดร์
ฝันเล็กเล็กสิ้นสุดลงตรงวีรบุรุษ!?
หมายสมมุติขึ้นหลังไฟลามไหม้ฝัน
บ้านสวนรอขอคืนแค่คนแก่คนนั้น
ใครทำลายของขวัญ พรากสัญญา!?…