Ik vertel u geen geheim wanneer ik stel dat de invloed van het Thaise leger op de maatschappelijke en politieke ontwikkelingen in het land in de laatste eeuw niet weg te denken is geweest. Van staatsgreep naar staatsgreep slaagde de militaire kaste er niet alleen in om haar positie te verstevigen maar ook – en dit tot vandaag – haar greep op ’s lands bestuur te behouden.
In de twee voorgaande bijdragen over buitenlandse invloeden in de Siamese en Thaise architectuur besteedde ik aandacht aan de Italianen. Besluiten doe ik graag door even stil te staan bij de intrigerende figuur van de Duitse architect Karl Döhring. Hij produceerde lang niet evenveel als voornoemde Italianen maar de gebouwen die hij in Siam neerpootte behoren, naar mijn bescheiden mening, tot het fraaiste wat de vreemde mix tussen lokale en Farang-architectuur kon opleveren.
Als u zich ooit hebt heeft gevraagd waarom er in hartje Bangkok zoveel klassieke, Italiaans aandoende overheidsgebouwen staan, dan moet u nu zeker verder lezen…
Met de komst van de eerste Europeanen in de zestiende en zeventiende eeuw, duurde het niet lang voor er westerse elementen opdoken in de Siamese architectuur. De leidende klasse in Ayutthaya keek met verbazing en wellicht ook enige bewondering naar de vreemde bouwwerken die door deze buitenlanders aan de rand van de stad werden neergepoot en vooral het vakmanschap waarmee dit gebeurde.
In de jaren 1940 tot 1944 werd de katholieke gemeenschap in Thailand vervolgd omdat ze gezien werden als een ‘vijfde colonne’ in het conflict met Frans Indochina.
Het verdwijnen van het Thai Noi-schrift
In veel gevallen verdwijnen talen als gevolg van een cultuurstrijd, ongelijke machtsverhoudingen of gewoon taaldwang waarbij het probleem vaak veel dieper ligt dan het zuiver linguïstische maar alles te maken heeft met bedreigde eigenwaarde en identiteit, het ontzeggen van zelfbeschikking en de vrijheid om culturele tradities te handhaven. Een mooi voorbeeld van dit laatste is in Thailand te vinden, meer bepaald in Isaan, waar het Thai Noi moest verdwijnen voor de meerderheidsschrijftaal.
Hoe reageerde Thailand op de contacten met het Westen? Hoe keken ze tegen het Westen aan? Welke zaken bewonderden ze en welke wekten hun afkeer? Wat namen ze over, op welke manier en om welke redenen, en wat verwierpen ze? Een korte culturele gids.
Wat Ku Phra Kona: een merkwaardig staaltje van erfgoedzorg
Toen ik een tijd geleden op zoek was naar monumentale Khmer-relicten in de omgeving van mijn woning in Satuek stootte ik, als bij toeval, op Wat Ku Phra Kona in het zuiden van de provincie Roi Et. Toeval, want deze Khmer-ruïne ontbreekt in zowat elke zichzelf respecterende reisgids. Het is nochtans een van de meest noordelijk gelegen Khmer-schrijnen.
Ya Mo: geen katje om zonder handschoenen aan te pakken
Sterke vrouwen hebben in de woelige geschiedenis van Siam vaak een sleutelrol gespeeld. Een van de beroemdste voorbeelden hiervan is ongetwijfeld Thao Suranaree of Ya Mo zoals ze in Isaan wordt genoemd. Er was in haar jeugd evenwel niets dat erop duidde dat ze op een keerpunt van de Siamese geschiedenis een doorslaggevende rol zou gaan spelen, integendeel.
Bang Rajan: een tikkeltje Wahrheit en heel veel Dichtung….
Bang Rachan is een begrip in Thailand. Sterker nog, het illustreert hoe dun in de Thaise historiografie de lijn is tussen Wahrheit & Dichtung. Het lijkt zo’n beetje op een Thaise variant van de bekende Asterix & Obelix verhalen: We gaan terug naar het jaar 1765. Heel Siam zucht onder de Birmese knoet behalve de dappere inwoners van één klein dorpje die de Birmese legioenen een halt toeroepen…
‘De fabel van de manke haas’; een 19e eeuwse fabel uit Siam
Een woest kijkende hond met grote ogen zit in de schaduw van een rotsblok naast een paardenspoor aan de rand van de jungle ten noorden van Ban Lao. Hij hoort de stemmen van twee dieren die de jungle uit gaan komen: een aap en een haas; de laatste is kreupel en houdt een voorpoot in de lucht. Ze staan trillend voor de hond die ze direct erkennen als hun baas en van wie ze het oordeel zullen aanvaarden over hun dispuut.
Kudichin, een vleugje Portugal in Bangkok
Het is een typische Thaise wijk van Bangkok, leuk om door smalle sois te flaneren, waar men dan af en toe aan de buitenkant van huizen een vleugje Portugal proeft, door al door het gebruik van de Portugese blauwe azulejo’s (tegels). Natuurlijk is de Santa Cruz kerk het middelpunt van de wijk. Het is niet de oorspronkelijke kerk, die van hout gemaakt was, maar nieuw gebouwd in 1916.
De originele Siamese tweeling
De bekendste Siamese tweeling is komen uit Thailand – toen nog Siam – waardoor ook de uitdrukking Siamese Tweeling is ontstaan. De twee broers Eng en Chang werden in de 19de eeuw beroemdheden in Europa en Amerika.
De ondergang van de Trentinian
Op 4 februari 1928 komt een spoed-telegram aan in Parijs bij mevrouw Bartholoni met de mededeling dat een explosie heeft plaatsgevonden op de Trentinian voor de oever van Nakhon Phanom in Siam resp. Thakhek te Laos. Er zijn tenminste 40 doden en veel gewonden; haar man is tot op dat moment nog niet teruggevonden. Hij hoorde tot de bemanning aan boord.
Wat was het doel van die gouden rinkelende belletjes? Hoe gemakkelijk was een echtscheiding? Waarom was maagdelijkheid een obstakel voor een huwelijk? Waarom moest een Maleisische edelman zijn getrouwde dochter wurgen? Tino Kuis verdiept zich in de seksuele relaties en het huwelijk in de 16e en 17e eeuw in Azië.
Verhalen uit het oude Siam (deel 3, slot)
Hoe keken buitenlanders vroeger tegen Siam aan? Andrew Freeman (1932): ‘Dit volk is niet in staat zichzelf te regeren. Kijk hoe ze dingen doen. De oosterling zal nooit waarderen wat de blanke voor hem deed.’ Zestien verhalen op een rij, vertaald door Tino Kuis.
Koning Naresuan de Grote
In januari van elk jaar wordt één van Thailand’s grootste helden uit het verleden, koning Naresuan de Grote, traditioneel vereerd in Ayutthaya. Maar vooral ook in Pitsanulok, ooit de hoofdstad van het Siamese rijk.