Toen Thailand bijna een Franse kolonie werd
TMS Mae Klong warship was retired and Navy improvement as a museum battership at Phra Chulachomklao Fort
In tegenstelling tot de omringende landen is Thailand (Siam) nooit gekoloniseerd door een vreemde mogendheid. Het had echter maar een haartje gescheeld of dit land, dat toen nog Siam genoemd werd, was in 1893 een Franse kolonie geworden.
Pogingen daartoe van Frankrijk werden gepareerd met als hoogtepunt – of dieptepunt zo u wilt – het zogenaamde Paknam Incident. Paknam heet nu Samut Prakan. Dit is het verhaal.
Voorgeschiedenis
In de tweede helft van de negentiende eeuw stonden landen in Zuidoost-Azië onder zware druk en dreiging van westerse mogendheden. Met hun machtige zeevloten konden Engeland en Frankrijk elk gewenste autonome staat in dit deel van de wereld innemen.
Siam was het enige koninkrijk in Indochina dat wist te overleven als een onafhankelijke staat te midden van de koloniale expansie van het Westen. De opeenvolgende koningen van Siam, Nang Klao, Mongkoet en Chulalongkorn, beseften maar al te goed dat zij zeer voorzichtig moesten zijn in de omgang met westerse landen, met name dus Engeland en Frankrijk.
Laos en Cambodja waren Siamese vazalstaten al sinds de dagen van Ayutthaya hoewel ze af en toe probeerden zich af te scheiden. Dan in het midden van de 19e eeuw begon Frankrijk, met Vietnam al in haar macht, meer en meer macht over Cambodja uit te oefenen vooral om controle te krijgen over de Mekong rivier die als een route van Yunnan naar de zee moest dienen. De Fransen stuurden troepen naar gebieden op de linkeroever van de rivier de Mekong.
De Ho rebellen
Na het bemachtigen van de perifere regio’s van Cambodja in 1863, richtten de Fransen hun aandacht op Laos. De Siamese regering was zeer bezorgd over die activiteiten van Frankrijk, temeer omdat de grenzen van de Lao staten nou niet exact bepaald waren. Frankrijk wilde meer invloed in Laos en gebruikte als voorwendsel de activiteiten van de Ho overvallers (voortvluchtige rebellen uit China 1875 -1887). Die rebellen uit China bezorgen Siam veel overlast in Laos, terwijl de Fransen de Ho in hun eigen gebied Tonkin bestreden.
Op zeker moment stuurde Koning Chulalongkorn een groot leger uitgerust met moderne wapens naar Laos om de rebellen te verpletteren. Ook Frankrijk stuurde troepen naar Laos onder het voorwendsel dat zij in de bestrijding van de Ho ook de vluchtelingen achterna gingen. Een geschil brak met Frankrijk uit over de Laotiaanse grens en escaleerde in die mate dat het leidde tot de 1893 crisis bij Paknam.
Voorafgaand aan het conflict
In 1889 en 1892 werd Monsieur Auguste Pavie benoemd tot zaakgelastigde van Frankrijk in Bangkok. Hij gebruikte militaire druk in een poging om de Siamezen te dwingen in te stemmen met de Franse controle over de Mekong rivier, hetgeen door Bangkok geweigerd werd. Op 14 maart 1893 stoomde de Lutine, een Franse kanonneerboot op naar Bangkok meerde af in de Chao Phraya rivier bij het Franse gezantschap.
Als reden werd opgegeven het belang van de Franse onderdanen in Siam te beschermen. Ondanks het verzoek van Bangkok om te vertrekken bleef de Lutine aanwezig en na een week kwam er zelfs een tweede Frans marineschip, de Comete, om de Lutine te bevoorraden. Bangkok beschouwde dit als een regelrechte bedreiging.
The statue of King Chulalongkorn(Rama V) at Phra Chulachomklao Fort
De voorbereiding
Tegen het einde van april 1893 beval koning Chulalongkorn de marine om voorbereidingen te treffen voor de verdediging tegen deze aantasting van de Siamese soevereiniteit. Phraya Chonlayut Yothin, een eretitel voor een Deense admiraal, was vice commander- in-chief van de zeemacht en bedacht een plan van aanpak om de passage van Franse oorlogsschepen aan de monding van de Chao Phraya rivier te stoppen als volgt:
- Oude geweren op Fort Chulachomklao en Fort Phisua Samut werden vervangen door moderne 6 inch Wigger Armstrong geweren. Telefoonlijnen werden aangelegd tussen de forten voor de communicatie. De commandant van Fort Chulachomklao was trouwens een Nederlandse vice-admiraal, waarvan ik de naam niet heb kunnen achterhalen.
- Negen oorlogsschepen werden ten noorden van Fort Chulachomklao gepositioneerd . De meeste van deze boten waren ofwel verouderd of gewone rivierboten. Slechts twee waren up-to–date, de Makut Rachakuman en de Muratha Wasitsawat.
- Barrières waren over de breedte van de monding van de Chao Phraya geplaatst zoals boten, geladen met stenen, tot zinken te brengen en het creëren van mijnenvelden. Dit alles om de toegang tot de rivier zo veel mogelijk te verkleinen.
Andere landen, die ook belangen in Siam hadden, stuurden ook oorlogsschepen om “de belangen van hun onderdanen te beschermen”. Nederland stuurde de Sumbawa vanuit Nederlandsch-Indië, Duitsland de Wolf en Engeland liet de Pallas uit Singapore komen. Geen van die landen gaf enig teken aan de Siamezen dat zij hen zouden steunen.
Chulachomklao fort
Tegen het einde van juni 1893 werden ook voorbereidingen getroffen om de hoofdstad, met inbegrip van gebieden buiten de stadsmuur te verdedigen. Men beschikte over een geregeld leger van 2600 man sterk, met een reserve achter de hand van 1000 man, 34 houwitsers en 9 diverse grote kanonnen. Versterkingen en moderne wapens werden naar strategische plaatsen zoals Rayong, Laem Singh (Chanthaburi), Laem Ngop (Trat) en Ko Kong (Trat) gestuurd.
Het conflict
Op 10 juli 1893 vroegen de Fransen toestemming om het schip Inconstant en de kanonneerboot Comete te laten opstomen naar Bangkok. De toegang werd door Siam geweigerd, maar de Fransen namen daar geen genoegen mee.
Phraya Chonlayut Yothin verordonneerde een groot alarm. Hij gaf opdracht dat als de Fransen door de verdedigingslinie trachtten te breken er vanuit het Fort Chulachomklao drie waarschuwingsschoten zouden worden afgevuurd. Zouden de schepen niet stoppen dan werd een vierde schot afgevuurd ten teken dat de Siamese schepen het vuur konden openen.
Ondanks ook waarschuwingen van Engelse zijde aan de Fransen om niet door te gaan, voeren de twee schepen onder aanvoering van een loodsboot richting Bangkok met de Franse vlag in top ten teken dat zij voor een aanval waren voorbereid. Vanuit het Fort werden twee waarschuwingsschoten “voor de boeg” gelost waarop de Fransen het vuur richting Fort beantwoordden.
Ook de Makut Rachakuman en de Muratha Wasitsawat vuurden nu op de Franse schepen. De loodsboot werd getroffen en liep aan de grond. De Franse schepen werden wel getroffen maar niet fataal. Op één brak brand uit, maar dat kon geblust worden. Aan beide zijden werden wel dodelijke slachtoffers gemaakt, het lukte de Fransen door te breken en de afmeerplaats bij het Franse gezantschap in Bangkok te bereiken.
Chulachomklao fort aan de Chao Phraya River in Samut Prakarn
De nasleep
Als gevolg van deze “overwinning” stuurde Frankrijk nog eens 12 oorlogsschepen om een blokkade van Bangkok te bewerkstelligen. Frankrijk had door kunnen zetten om geheel Siam in te nemen maar riskeerde daarmee een conflict met de andere landen die belangen in Siam. Een oorlog met Engeland over Siam ging Frankrijk te ver. Wel werd de provincie Chantaburi in het zuidoosten bezet om Siam te dwingen een vredesverdrag te sluiten waarbij Siam grote grondgebieden moest afstaan en ook een schadevergoeding moest betalen.
In 1903 trokken de Fransen hun troepen uit Chantaburi terug en bezetten alleen nog Trat en in 1906 vertrokken alle Fransen van Siamees grondgebied.
Het vredesverdrag tussen Siam en Frankrijk behelsde het verlies van een derde deel van het Siamese rijk aan Frankrijk – Cambodja en grote delen van Laos kwamen onder Frans bestuur. Van het Laotiaans grondgebied bleef alleen nog over wat nu het noordoosten (de Isaan) van Thailand is.
Bron: website van Samut Prakan
Ik wil de militaire operaties zoals in het artikel beschreven niet aanvechten, maar een kanttekening plaatsen bij de in Thailand gangbare, en ook hier opduikende, interpretatie van de ‘oorspronkelijke’ omvang van het Siamese rijk.
Siam zou bij het vredesverdrag met Frankrijk een derde van zijn grondgebied hebben verloren.
In ‘Siam mapped – a history of the geo-body of a nation’, van de hand van de in Wisconsin wonende Thongchai Winichakul (Silkworm Books, 1995) wordt de omvang van het ‘Siamese’ territorium echter sterk gerelativeerd.
Met name Laos en Cambodja werden immers eveneens geclaimd door Vietnam, en Cambodja heeft zichzelf altijd als een zelfstandig land beschouwd. Thongchai spreekt in dit verband van ‘shared’ en ‘multiple sovereignty’.
Het is juist de komst van de Fransen in Zuidoost Azië geweest die Siam aangezet heeft zijn claims op deze gebieden topografisch en militair uit te breiden en te verstevigen, met weinig succes.
De in elitekringen heersende gedachte van een Groot-Thais Rijk heeft voor en in de Tweede Wereldoorlog, en onder het welwillend oog van Japan iets meer dan een droom geleken, namelijk met de verwerving met militaire middelen van twee Cambodjaanse provincies en een soort Anschluss van de Shanstaten in Burma. De afloop van WO II heeft deze aanwas weer ongedaan gemaakt.
Hoe gevoelig de zogenaamde aantasting van de ‘Thaise’ grond hier nog steeds ligt, heeft het getouwtrek (en meer dan dat) om het gebied van de Hindoetempel net over de Cambodjaanse grens vorig jaar getoond.
Terechte opmerkingen Alex. Wat betreft dat wel erg rooskleurige beeld van een groot glorieus rijk met machtige koningen enzovoort zijn eerder al eens kanttekeningen geweest op dit blog. O.a.
-https://www.thailandblog.nl/achtergrond/nidhi-eeoseewong-historicus-met-een-nieuwe-visie-op-de-thaise-geschiedenis/
– https://www.thailandblog.nl/achtergrond/isaaners-zijn-geen-thai-wie-mag-zich-thai-noemen-het-uitwissen-van-de-plaatselijke-identiteit/
In mijn planning staat nog steeds om een stukje te tikken wat meer ingaat op de territoriale ‘grenzen’ (of juist het gebrek daar aan mogen we gerust zeggen). o.a. op basis van het must have boek ‘Siam Mapped’.
Erg informatief en interessant om te lezen!
In de laatste alinea wordt vermeld dat: “ Siam een derde van zijn rijk verliest aan Frankrijk”
Gelijkertijd verloor het oude Laos echter de helft van zijn grondgebied en driekwart van zijn bevolking aan Siam. De huidige politieke problemen In Thailand hebben grotendeels te maken met de spanningen tussen de “Siamese” elite en (sinds Siam’s naam veranderde in Thailand) hun Thaise broeders uit Isaan.
In het puike stukje geschiedenis zoals boven staat in feite ergens in de laatste alinea een, of wellicht wel de “uitsmijter”.
Frankrijk had zeker geen zin om met andere landen, maar vooral Engeland, een oorlog te riskeren over een land wat in beider ogen niet echt begerenswaardig was.
Je zou kunnen zeggen dat Engeland en Frankrijk maar besloten hebben dat Thailand geen oorlog waard was maar wel degelijk ideaal was als scheidslijn tussen beider invloedssferen en als neutraal, min of meer, gebied.
Is dit vreemd?
Welnee, voorafgaand aan, tijdens en na WO1 is in het Midden-Oosten een zelfde “politiek” vertoond door Engeland en Frankrijk.
Grenzen werden willekeurig getrokken, maar wel zo dat beide landen invloed konden blijven uitoefenen, oftewel de volkeren in het MO met elkaar in ellende voort konden leven.
De grens bij Preah Vihar is nog zo’n voorbeeld van “vooruitdenken” van de Franse koloniale machten.
En voorwaar, zowel in het MO als in Azie hebben we nog immer de oprispingen die min of meer voorzien werden door de politici van die tijd, maar de invloed van de vroegere koloniale machten is min of meer verdwenen.
Ver gezocht?
Lees “the seven pillars of wisdom” van TE Lawrence (Lawrence of Arabia) voor het M.O.
Perfide Albion op zijn best.
Ongetwijfeld is er voor ZO Azie ook genoeg te vinden.
Mij ontbreekt de tijd om daar nog diep in te duiken.
Maar van wat ik gelezen heb deed Frankrijk absoluut niet onder in perfiditeit.
De VS?
Amateurs in politieke perfiditeit, en een mentaal blok om zich in te leven in andere volkeren.
Reagerend op de eerste vier alinea’s:
Ben het met uw beschrijving eens. In de woorden van Thongchai (p. 131): Siam was het gebied dat Engeland en Frankrijk tussen hun koloniën Burma en Indochina overlieten.
Het gevaar van het Franse imperalisme mag niet onderschat worden. De Franse consuls in Bangkok, Harmand en Pavie, verborgen hun agressieve bedoelingen niet. Vele Franse kolonialen waren er trouwens van overtuigd dat Thailand hen in de schoot zou vallen. “Pourquoi bon faire une grosse dépense pour délimiter des terrains que nous considérons comme nôtres et qu’un avenir prochain nous réserve incontestablement?”, schreef Pavie reeds in 1886.
De Britten hadden het grootste deel van de Thaise handel toen al in handen (en dat bleef zo tot het begin van WO2). Dat commerciële overwicht was het enige wat Londen echt interesseerde. De regering van Brits-Indië wilde wel graag delen van Thailand annexeren, maar voor Londen was dat geen zware crisis met Frankrijk waard.
De Gentse politicus en rechtsgeleerde Gustave Rolin-Jaequemyns, “General Advisor” van koning Chulalongkorn, speelde een belangrijke rol in de vrijwaring van de Thaise onafhankelijkheid. Hij bestreed de legale argumenten van Frankrijk, porde de Britse regering aan om zich te verzetten tegen het Franse imperialisme in Thailand, en startte een groots hervorminsplan dat Thailand moest moderniseren. In 2011 werd hij trouwens verkozen tot meest belangrijke buitenlander in de Thaise geschiedenis.
Siam was ca 562 een deel bezet door koninklijke Gajahmada uit Java Indonesie , ik was dit jaar op vakantie naar Thailand , naas mijn hotel zie ik Javanse Moskee, ik ging met hun in het malais te praten, toe hoor ik dit verhaal. Ze zijn trots op hun oorsprong en de jongeren ontwikkeld zelf in het indonesise taal en dit verbaas me, zelf door het plaatselijke visser werd het nog in het Javan gesproken.
Ik neem aan dat het monument op koh Chang, net voorbij Long Beach, aan deze tijd herinnert. Daar ik al 7 jaar op deze plek bivakkeer, en me een beetje mede-gastheer voel op Long Beach Resort, zou ik het leuk vinden om de gasten daar wat meer over die slag te vertellen.
Op de rotsen is met brons(?) een plaquette aangebracht, waarop een zeeslag wordt uitgebeeld.Sinds een jaar is er ook een heel lelijk voorlichtingcentrum gebouwd, het gebouw heeft de vorm van een schip. Het minimale en tot daarvoor een ongerept strandje heet Memorial Beach.
Steeds vergeet men blijkbaar de rol die een Belg hierin gespeeld heeft
Gustave Rolin-Jaequemyns
Diplomaat en topadviseur
De Siamese koning Rama V van Thailand (1853-1910) – Publiek Domein / wiki / Bains News Service
De Siamese koning Rama V van Thailand (1853-1910) – Publiek Domein / wiki / Bains News Service
In september 1892 ging Rolin in op een verzoek van de Siamese koning Rama V (1853-1910) om een juridische oplossing te vinden voor de territoriale expansiedrang van Frankrijk in Indochina. Met de beschieting door het Siamees leger van drie Franse oorlogsbodems die de Chao Phraya rivier nabij Prakan wilden opvaren, dreigde de reeds gespannen toestand tussen beide landen volledig te escaleren. Rolin slaagde er niettemin in om via diplomatieke weg een verdrag te sluiten met de Franse regering waardoor Siam zijn onafhankelijkheid kon behouden.
In de daarop volgende jaren zou Rolin als koninklijk adviseur Rama V bijstaan om het land te moderniseren en te hervormen tot een eigentijdse Staat naar Westers model. Zo reorganiseerde Rolin onder andere het traditionele gerechtelijk apparaat dat op boeddhistische leest was geschoeid en implementeerde hij een nieuwe, meer rechtvaardige, fiscale regelgeving. Daarnaast was hij de stuwende kracht achter verschillende infrastructuurwerken zoals het uitdiepen van havens en aanleggen van spoorweglijnen die Bangkok met het binnenland moesten verbinden. In 1898 verleende Rama V hem de hoogst mogelijke onderscheiding voor buitenlanders door hem de adellijke titel toe te kennen van ‘Chao Phraya Abhai Raya Siammanukulkij’.
https://historiek.net/gustave-rolin-jaequemyns-belgische-diplomaat-siam/81547/
Vergeet niet dat ook Groot-Brittanië grote happen uit het Thaise “rijk” genomen heeft: de 3 noordelijke provincies van Maleisië en een stuk kust in de isthmus van zo azië dat sedertdien deel van birma werd
“moderne 6 inch Wigger Armstrong geweren” geweren ? Kanonnen, zult u bedoelen. Slechte vertaling van het Engelse woord “gun”. Vermoedelijk: https://en.wikipedia.org/wiki/6-inch_gun_M1897
Het Thaise oorlogschip op de foto de Mae Klong is van latere datum.
In dienst gesteld in 1938 en pas uit dienst gesteld in 1995.
In de katholieke kathedraal van Chantaburi is een gebrandschilderd raam met Jeanne d’Arc, de heldin van Frankrijk.
In Laem Sing aan de monding van de Chantaburi River is nog een Frans huis en een Franse gevangenis.
beste schrijvers, het stond al enige tijd op mijn to do lijst. Dank aan met name drie tot vijf schrijvers, gringo schrijver van deze laastste blog,is er een van, die regelmatig schrijven over de geschiedenis van thailand. Je ziet uit de recaties dat nog veel meer lezers zich verdiept hebben in de thaise geschiedenis. Voor eenvoudige doch geinteresseerde medelanders in thailand is dit een uiterst aangename manier om wat mee te krijgen van de thaise historie. pluim aan allen.!!