Ik vertaal hier een opiniestuk van Thitinan Phongsudhirak in de Bangkok Post over hoe de rechterlijke macht in Thailand al heel lang een sterke, en vaak een bepalende, invloed heeft op het overheidsbeleid, los van gekozen vertegenwoordigers. Rechters worden daarnaast binnen eigen kring benoemd, geheel buiten regering en parlement om en zij zweren alleen trouw aan de Koning. Thailand is geen democratie maar een “judiciocracie”.
Thailand blijkt een land te zijn dat uiteindelijk wordt geregeerd door een klein aantal niet gekozen personen. Deze ontnuchterende werkelijkheid was duidelijk te zien toen twee groepen van met elkaar verbonden generaals de macht grepen van democratisch gekozen regeringen in september 2006 en mei 2014. In tegenstelling tot deze flagrante militaire staatsgrepen in de afgelopen twee decennia, gaat het nu om de macht en de rol van de rechterlijke macht. Hoewel Thailand nu een democratisch gekozen burgerlijke regering heeft, blijft de vraag of het land niet onder rechtelijk bewind staat.
De aanvaarding door het Grondwettelijk Hof van een petitie van 40 demissionaire senatoren om de status als minister van premier Srettha en Pichit Chuanban, een minister verbonden aan het kantoor van de premier, heeft de stabiliteit van de regering geschokt. Thailands premier kan misschien in de komende weken worden geschorst en mogelijk uit zijn ambt gezet. Volgens de senatoren heeft de benoeming van Pichit door Srettha morele en ethische principes geschonden zoals vastgelegd in artikel 160 van de door de militairen geïnspireerde grondwet van 2017.
De negen leden van het Grondwettelijk Hof gingen halfweg door de petitie te aanvaarden, maar zonder Srettha te bevelen te stoppen tijdens het justitiële proces. De premier heeft 15 dagen om zich te verdedigen. Het doet er niet toe dat Pichit opstapte om een politieke crisis te vermijden. Pichit is een omstreden figuur. Als advocaat van de stichter van de Pheu Thai Partij, Thaksin Shinawatra, probeerde hij samen met twee collega’s zonder succes de leden van de hoogste rechtbank (met 2 miljoen baht) om te kopen voor een gunstig oordeel over een zaak betreffende een grondtransactie. Pichit werd daarvoor veroordeeld tot 6 maanden gevangenisstraf en een intrekking van zijn vergunning als advocaat.
Zijn benoeming tot het kabinet wordt breed gezien als een vergoeding voor zijn loyaliteit aan Thaksin die na 15 jaar zelfgekozen ballingschap terugkeerde naar Thailand. Nadat zijn veroordeling tot 8 jaar gevangenschap wegens corruptie verlaagd werd tot één jaar, waarvan hij de helft doorbracht in een ziekenhuis en vervolgens voorwaardelijk werd vrijgelaten, begaf hij zich weer in de Thaise politiek tot ontsteltenis en woede van zijn vijanden. Achter Pichit aan gaan was een manier om Thaksin te pakken. Srettha is alleen maar een slachtoffer in het oude conflict tussen Thaksin en zijn vijanden.
Thailand betaalt een grote prijs voor het voortdurend afzetten van gekozen premiers door gerechtelijke procedures. Thailand kan onmogelijk een aantrekkelijke bestemming voor investeringen zijn als een democratisch gekozen leider zomaar buiten de boot valt door niet erg sterke beschuldigingen. Laten we ook niet vergeten dat Srettha en de Pheu Thai coalitie als tweede eindigden bij de verkiezingen in mei 2023, terwijl de Move Forward Partij als eerste uit de bus kwam. De Move Forward Partij ligt nu ook onder de hamer bij het Grondwettelijk Hof met een waarschijnlijke ontbinding in de komende weken.
In feite laten gegevens uit het verleden een patroon zien waarbij het Grondwettelijk Hof en zijn medewerkers een rol kunnen spelen bij het navigeren door het politieke landschap.
Sinds 2001 is iedere premier van alle belangrijke verkiezingen ten val gebracht door een militaire staatsgreep of door het Grondwettelijk Hof in samenwerking met de Kiesraad en de Nationale Anti-corruptie Commissie. In dit land kan iedere volwassen Thaise burger met een geldig nationaal identiteitsbewijs een petitie indienen bij één van de drie hiervoor genoemde instanties en de premier kan zo bij bepaalde omstandigheden zijn baan verliezen.
Terwijl Thaksin en zijn zuster Yingluck ten val werden gebracht door het leger werd de vroegere premier Samak Sundaravej op schandelijke wijze uitgeschakeld voor het presenteren van een kookprogramma op de televisie. Somchai Wongsawat, Thaksins zwager, moest opstappen toen zijn Palang Prachachon Partij werd ontbonden in 2008. De enige twee premiers die een volledige termijn uit zaten waren Abhisit Vejjajiva, die met militaire steun in 2008 aan de macht kwam en generaal Prayut Chan-o-cha die een militaire regering leidde van 2014 tot 2019 en nog eens vier jaar na de verkiezingen van maart 2019.
Ondanks de opzienbarende verkiezingsoverwinning van de Move Forward Partij vorig jaar had deze partij geen enkele kans een regering te vormen vanwege zijn diepgaande hervormingsprogramma. Zijn leider, Pita Limjaroenrat, zou normaal gesproken de premier zijn geworden als de Thaise politiek zou werken als in de meeste landen. Zelfs Srettha, die nu een vonnis van het Grondwettelijke Hof afwacht, zou verwijderd kunnen worden zoals andere gekozen leiders vóór hem.
Dit is het patroon en het bewijs van rechterlijke beslissingen die al twee decennia duidelijk van invloed zijn op politieke bewegingen. Het Grondwettelijk Hof verricht niet zijn overheidsplichten en taken op een dagelijkse basis. Eerder nog roept hun invloed vragen op in de maatschappij. Dat was ook het geval tijdens de regering van Abhisit en generaal Prayut. Deze twee regeringen kregen ook te maken met aanklachten, maar geen daarvan leverde een resultaat op. Dat betrof bijvoorbeeld generaal Prayut’s incomplete ambtseed (noot 1) en zijn schending van de maximale 8 jaar premierschap regel. Naast het Grondwettelijke Hof speelde ook de Afdeling voor Politieke Ambtsdragers van het Hooggerechtshof een rol bij het verwijderen of op afstand houden van verkozen vertegenwoordigers.
Deze rechterlijke assertiviteit wordt in academische kringen “judicialisering” genoemd. Het betekent dat de rechterlijke macht uiteindelijk de lakens uitdeelt. Veel maatschappijen zijn bang voor een te sterke uitvoerende macht of een te verdeelde wetgevende macht. In Thailand hebben mensen de vraag gesteld of de rechterlijke macht niet te sterk is en uitsluitend de wensen van de conservatieve gevestigde orde uitvoert.
Noot 1 De ambtseed zoals verwoord in de Thaise Grondwet zweert trouw aan de Koning én aan de Grondwet. Generaal Prayut liet de Grondwet er buiten, hij zwoer alleen trouw aan de Koning.
Tino, dank voor weer een uitstekende exercitie.
Samak bakte een ei op TV en kon vertrekken, Rutte loog er op los en zat vier kabinetten uit. Cultuurverschil of wraakacties? Ik denk beide. Ons land staat op stelten als Van Buren op vakantie gaat terwijl .. nou ja, dat weten we allemaal .. feest viert in Garmisch.
De diepgaande hervorming die hard nodig is zal er nooit komen. En de boer, hij ploegde voort…
@ Erik: de verhoudingen tussen de machten (uitvoerende, wetgevende, rechtelijke en de scheiding of het gebrek daaraan) in Thailand zijn niet te vergelijken met die in enig EU land, en al zeker niet met die in Nederland. Ook de positie en rol van het staatshoofd zijn overgelijkbaar verschillend. In Thailand zijn Vorst, Natie en Boeddha de peilers van het bestuur. In geen enkel EU-land is dat zo.
Ik was verbaasd dat professor Thitinan Phongsudhirak dat opiniestuk publiceerde. Dat hij daarvoor het lef had. Ik was al even verbaasd dat Bangkok Post dit opiniestuk voor publicatie aanvaardde. Het opiniestuk slaat nagels met koppen. Het noemt man en paard. Tot daar het goede nieuws, zeker over de persvrijheid.
Eén kleine voetnoot: de professor houdt “het nummer 10 van het team” opvallend buiten beeld. Blijkbaar kreeg hij lessen van de studenten .-)
Moderator: discussie bij Thailand houden graag.
Min of meer de schuld geven aan de rechters lijkt me niet terecht. De opeenvolgende Thaise regeringen hebben allerlei (soms uitermate gedetailleerde) wetten en regels (niet honderden maar tienduizenden) bedacht en ingevoerd; niet om processen beter te laten verlopen of het recht beter te dienen maar om vermeende praktijken van politieke tegenstanders aan de kaak te stellen. Een van de opvallende zaken is dat bijna elke ‘rechtgeaarde’ Thai een klacht kan indienen bij de bevoegde instanties die de regels moeten uitvoeren. Zo blijven de echte tegenstanders buiten schot, men kan zelfs ontkennen dat men er achter zit en proxies moeten het ijzer uit het vuur halen. Een aantal van hen is beroeps-proxy.
Als de zaak dan voorkomt, moet de rechter een uitspraak doen op basis van de aangenomen wet of regelgeving of hij/zij het daar nu mee eens is of niet. En omdat in veel gevallen het dubbeltje zowel op de ene als op de andere kant kan vallen doen de strijdende partijen er alles aan om de rechter te beinvloeden, ook al mag dat niet. Via via hoor ik dat rechters zeer vaak gebeld worden voordat er een uitspraak is en er zelfs druk op hen uitgeoefend. Soms staat er een dokterstas met Bahtjes in de gang.
De schuldigen van dit alles zijn niet de rechters maar de strijdende politici en het onvermogen om elkaar het licht in de ogen te gunnen. Het is niet zozeer de elite tegen de rest maar meer de conservatieve tegen de meer progressieve krachten.En laat u niks wijsmaken. De conservatieven zijn niet allemaal de aanhangers van Prayut en Prawit en de progressieven zijn niet allemaal rood.
Ik lees dit niet als dat de rechters de schuld van alles krijgen, maar het verwijt krijgen dat ze zich voor het karretje van de conservatieve elite clubjes laten spannen. Waarbinnen uiteraard ook constant wisselingen zijn omdat zelf de eigen positie te behouden en te versterken. De druk van achter de schermen, via wortel en stok methode, is Thailand niet vreemd. Sluit je aan bij de winnende club en problemen smelten als sneeuw voor de zon weg. Lig dwars en je krijgt flinke tikken. Dat gaat op voor rechters (denk aan de rechter die een boekje open deed en uit het leven stapte) en politiek (politici die overstappen naar een partij met kopstukken waar ze enige jaren daarvoor nog slaande ruzie mee hadden). Een aantal grote, veelal conservatieve, rijke (aan invloed en kapitaal) families hebben gewoon teveel invloed aan de knoppen. Of dat nu de wetgevende, wetschrijvende of wet uitvoerende macht is.
Citaat uit het opiniestuk, waar ik tussen de regels lees: het zijn bepaalde clans/families die aan de touwtjes trekken: “Dit is het patroon en het bewijs van rechterlijke beslissingen die al twee decennia duidelijk van invloed zijn op politieke bewegingen. Het Grondwettelijk Hof verricht niet zijn overheidsplichten en taken op een dagelijkse basis. (…) In Thailand hebben mensen de vraag gesteld of de rechterlijke macht niet te sterk is en uitsluitend de wensen van de conservatieve gevestigde orde uitvoert.”