Als het Koninkrijk Ayuthia voorspoed kent tijdens het bewind van Phra-Naret-Suen (1558-1593) kunnen leveranciers niet voldoen aan de behoeften van de bevolking. Dus zendt men handelsreizigers uit. Kwekers die horen hoe ze hun handel kunnen verkopen komen van heinde en verre naar de markt met hun waren.
Nabij de stad Phimai wonen drie fruitplanters aan de rivier To-Leron, twee dagen reizen vanaf Khorat. Dat zijn Banie Sokie, Na-Kao en Nong-Boa. Banie Sokie en Na-Kao zijn getrouwd met zusjes van Nong-Boa, Kia en Nira, en hij moet steeds bemiddelen bij herrie want de heren kunnen niet in vrede met elkaar leven.
Banie Sokie en Na-Kao
Banie Sokie is oprecht en beminnelijk; heeft 20 acres met ananas en peper. Zijn land is goed beschermd tegen de erosie van de rivier door een zorgvuldig gebouwde dijk.
Na-Kao is nors en sluw; zijn land met ananas is groot 12 acres, ook langs de rivier. Hij heeft als dijk een wal van modder die in de zon is gedroogd. Ze gaan beiden de rivier af, een reis van twee dagen, met hun ruime oogst aan ananas die ze gaan verkopen op de jaarmarkt.
Banie Sokie heeft altijd een grotere oogst en betere boten dus hij is er eerder dan zijn zwager Na-Kao. Bij het sluiten van de markt heeft Na-Kao nog steeds 500 ananassen in voorraad terwijl Banie Sokie klaar is om te vertrekken met zakken vol geld.
Ze gaan naar huis. Banie Sokie vergeet zijn succes niet en deelt vrijgevig uit aan kwekers die minder succes hebben. Na-Kao kan zijn pech maar niet vergeten; het knaagt en hij zoekt wraak.
In een donkere nacht…..
De jaloerse Na-Kao wekt zijn vrouw Nira. Ze klimmen stiekem de dijk op en werken hard met de pikhouweel tot ze de dijk van Banie Sokie kapot hebben en een stroom modderig water zijn land op loopt. Na-Kao denkt dat niemand ze daar bezig ziet maar ze weten niet dat de apen uit de buurt op wacht staan.
Na-Kao is nog niet weg en de apen gaan het gat al herstellen. Grote apen brengen takken, andere dieren gooien er stenen in en de apen met een wit gezicht, de wijzen van de groep, graven met hun handen in de aarde zodat het gat dicht is eer het dag wordt. Dit doen ze uit dankbaarheid voor Banie Sokie die de apen altijd vriendelijk behandelt. Dagelijks spaart hij pitten van de jackfruit, bakt ze en roept dan de apen die ze graag eten want ze smaken als kastanjes. Daarom sluiten de apen het gat.
Banie is terneergeslagen als hij in de morgen de schade ziet; overal om hem heen is water. Maar hij ziet aan de toppen van de planten dat het water niet diep is en ziet modder op zijn planten zitten. De apen gedragen zich vandaag abnormaal maar hij gaat ondanks zijn schade de pitten halen en daarna de dijk bekijken. De apen eten de pitten.
Geluk bij een ongeluk
De buurt loopt uit, ook Na-Kao, en de conclusie is dat niet alleen de oogst gered kan worden maar dat de laag vruchtbare modder alleen maar goed kan doen en hij meer zal oogsten dan voorheen. Na-Kao is ziek van jaloezie. ‘Idioot dat ik ben; ik wilde Banie Sokie pakken en nu heeft ie er voordeel van. Als dat zo’n goed idee is, dan doe ik het ook bij mijn eigen grond.’
De apen zitten weer op hun post en krijgen deze nacht een verrassing. Na-Kao en Nira naderen hun eigen dijk en maken er een gat in. Het water vloeit binnen en ze haasten zich naar huis om met droge voeten thuis te komen.
Maar het pakt anders uit…..
De apen overleggen en zeggen ‘Als dat jouw plan is, Na-Kao, dan zullen we je een handje helpen. Wij worden van jouw tuinen weggejaagd en moeten zelf eten regelen’. Zodra Na-Kao weg is gaan ze aan de slag en maken de opening groter en groter. Als Na-Kao wakker wordt is de paniek groot! Al zijn bomen staan tot het topje onder water en ze kunnen dagenlang hun huis niet uit tot een buurman ze met een vlot komt redden.
Het land van Na-Kao is bedekt met een vette laag slijm. Voor nieuw pootgoed is het te laat, hij kan alleen maar afwachten. Beide heren hebben goede verwachtingen; de ananas bij Na-Kao is buitengewoon en hij besluit ze te laten groeien zodat ze groter en beter zullen worden dan die van Banie Sokie. Banie Sokie heeft ook een betere oogst dan ooit.
Later gaat Banie Sokie naar de markt met een lading ananas die de beste wordt genoemd tot in Malakka. Ook Na-Kao gaat plukken maar de ananas is te snel gegaan, is gekrompen, uitgedroogd en kan niet naar de markt. Zijn meloenen zijn ook overrijp en hij gooit ze over de dijk naar de apen, hun eerste geschenk in jaren……
Nong-Boa praat met Na-Kao, overtuigt hem van zijn ongelijk en vraagt hem wat in te tomen. Na-Kao denkt na, is diep ongelukkig en begrijpt het. Hij gaat naar Banie Sokie en zegt eerlijk ‘Banie, ik ben bankroet. Ik wilde jou treffen maar sneed in mijn eigen vlees’. Banie zegt ‘Laat dit een lesje zijn; ik leen je nieuw pootgoed en het komt allemaal goed.’
Na-Kao buigt zijn hoofd in dankbaarheid en zegt ‘Laten we Boeddha niet vergeten’. Banie Sokie kijkt hem eens aan en zegt ‘Nee, laten we vooral de apen niet vergeten…..’.
Bron: Siam on the Meinam, Maxwell Sommerville. Speelt in de 16e eeuw. Acre: 4.046 m2; ook wel akker of morgen. Vertaling en bewerking door Erik Kuijpers.