Ik woon in een ‘guarded community’, ook wel ‘mòe: bâan’ genoemd. (‘mòe:’ is groepje, ‘bâan’ is huis: een dorp). Iedereen kent die wel: een poort met slagbomen, een hoge muur rondom met ijzeren prikdingen er op, streng kijkende bewakers die ik vaak begroet met: ‘Hoe gaat het met jullie mia noi’s?’ Daar woont het meer welvarende deel van de bevolking, goed afgeschermd van het plebs. Mijn ‘community’ heeft een prachtige poort met elektronisch bediende hekken: ik noem het ‘de gevangenispoort’.
Onlangs werd een politieke gevangene vrijgelaten. Toen men vroeg hoe hij zich nu voelde zei hij: ‘Ik ga van een kleine gevangenis naar een grote gevangenis!’
Gisteren bracht in met mijn zoon een bezoek aan een alleraardigste tandarts. Controle en tandsteen, twee maal 900 baht. Een wachtkamer vol met keurige middenstanders. En ik ging denken.
Klassen
Elke maatschappij is verdeeld in klassen. Dat is al zo vanaf de prehistorie en zal altijd wel zo blijven. Maar voor ieder tijdperk en voor ieder land zijn die verschillen tussen klassen anders: soms betrekkelijk gering, soms erg groot. In Nederland was die afstand altijd aan de kleine kant, een burgerlijke maatschappij. In Thailand kunnen we beter spreken van een kloof tussen de klassen.
Voor een redelijk vredige en harmonieuze samenleving moet die afstand tussen de klassen niet al te groot zijn. Maar nog belangrijker dan die afstand, hoewel het er wel mee te maken heeft, is de mate waarin die klassen elkaar kunnen ontmoeten en samenwerken.
Ontmoetingen tussen klassen
Waar ontmoeten klassen elkaar? Dat is het meest in de publieke ruimte. Ik noem sportverenigingen, religieuze instellingen, openbaar vervoer, onderwijs en gezondheidszorg. (Politiek noem ik maar even niet).
In Nederland zat mijn oudste dochter op een gewone lagere school naast de zoon van een timmerman. Dat neemt ze mij nog steeds kwalijk. In de kerk zit ook iedereen bij elkaar hoewel vroeger in mijn Rooms-Katholieke jeugd het plebs op de gratis kerkbanken achterin knielde terwijl de dure banken voorin werden bezet door de Rottinghuizen. Mijn familie zat keurig in het midden. In de wachtkamer van onze huisartsenpraktijk was het heel wel mogelijk dat een Turk zat tussen een fabrieksdirecteur en een leraar, om maar wat te noemen. In de trein heb je een eerste en tweede klas maar ik, toch duidelijk behorend tot de elite nietwaar, reis altijd tweede klas. In de bus zit iedereen door elkaar, onbegrijpelijk.
Laten we eens een blik op Thailand werpen. Hierboven noemde ik al de streng gescheiden woongebieden (ja, die heb je in Nederland ook maar niet zo opvallend en niet afgesloten). De gezondheidszorg bestaat uit twee werelden. Ik kom redelijk veel in staatsziekenhuizen en soms in een privéziekenhuis. Wat een verschil! Het onderwijs bestaat uit staatsscholen en privéscholen waarvan de laatste tussen de 20.000 en 60.000 baht per jaar kosten. De Wat Yuan in Chiang Kham, waar ik vroeger woonde, is een tempel voor de meer rijke mensen, een gewone boer zie je er zelden. De abt rijdt in een busje met eigen chauffeur en voorzien van een koelkastje en DVD-speler. De geachte lezers kunnen misschien meer voorbeelden bedenken. Wat het openbaar vervoer met name in Bangkok betreft kun je rustig spreken van twee gescheiden werelden.
Samenvattend
Elke maatschappij kent verschillende klassen met bijbehorende voor-en nadelen. Maar in Thailand is die scheiding wel heel sterk aanwezig. Ontmoetingen tussen de hogere (midden)klasse en lagere klassen zijn er bijna alleen in sommige officiële gelegenheden. Dat is niet goed voor een harmonieuze samenleving.
Misschien hebben de geachte lezers meer voorbeelden of zijn ze het juist niet met mijn stelling eens. Dat mag.
Discussieer mee over de stelling: ‘Groepen en klassen in Thailand leven te veel langs elkaar heen!’
De vraag is veel te algemeen, en is verder onder meer een afgeleide van de vraag welke maatschappijstructuur je wenselijk vindt. Ik ga daar dan ook niet op in.
Meer in het persoonlijke vlak vind ik het “als buitenstaander” en “buitenlander” vrij gemakkelijk om hier met mensen van allerlei achtergrond om te gaan.
Dit geldt met name voor leden van etnische en religieuze minderheden, met jongeren en met ‘drifters’.
Ik vind hen vaak vrij open, er zijn weinig taboes en ze dragen zo veel bij aan de kwaliteit van mijn leven; ik hoop dat dit omgekeerd ook zo is.
Voorwaarde is wel dat je je redelijk in het Thais kunt uitdrukken.
Gaat het ten koste van de diepgang?
Sjon Hauser heeft eens geschreven: Je moet met een Thai niet over Sartre lullen.
Maar als je aansluit bij de thema’s die hier belangrijk zijn, en met enige sturing van mijn kant, is het zeker de tijd (en ook de misverstanden) waard.
De gesettlede Thai heeft daarentegen al zijn eigen kringen, zijn eigen vastigheden en heeft zo ook minder van mij te verwachten.
Al met al is het leven sociaal voor mij misschien wel kleurrijker dan in Nederland.
Vooral oudere mensen gedragen zich erg onderdanig t.o.v de zgn. beter gesitueerden en monniken. Maar het veranderd wel, zij het erg langzaam. Ik lag ooit in een Staatsziekenhuis en in het bed naast mij lag een monnik van zeker 200 kg. Hij commandeerde iedereen zelfs de artsen, dus ik ergerde me uitermate.. Op een gegeven begon hij mij te commanderen ik maakte duidelijk niet gediend te zijn van zijn grote bek en dat hij het zelf maar moest regelen. Een monnik met auto en chauffeur is natuurlijk te belachelijk voor woorden.
het is hezelde patroon als een pastoor met een een groot glas wijn en een grote sigaar hahaha
Ik wil toch even opmerken, dat wat u voorstaat, niet door u in de praktijk wordt gebracht.
U woont zelf in een afgeschermde moo baan.
Die scheiding heb je in Belgié ook ,maar je moet wel je ogen open trekken en tot de zogenaamde lagere klasse behoren om het te zien.
Iedereen gelijk voor de wet , alleen de een wat meer dan de andere .
Groetjes
Zelfs in een homogene samenleving zullen mensen zich willen onderscheiden.
In de dierenwereld zien we hetzelfde gedrag. Doch bij mensen behoeft het meer nuance. Want wie waagt het om geen waardering op te brengen voor de stratenmaker of vuilnisman?
Ze doen toch nuttig en belangrijk werk. Maar goed, het morele kompas van veel mensen is al jaren kaduuk, zoals ik helaas heb mogen ervaren.
Zolang de elite zich beschermd weet door politiek, politie en leger, zal het haar eigen plan trekken.
Overigens ben ik benieuwd waarom dochter Kuis niet naast de zoon van de timmerman wilde zitten…
Er zijn zeker verschillen tussen de mensen in Thailand en waar ook ter wereld. Voor mij is ieder mens gelijk. We worden allemaal op dezelfde wijze geboren en gaan ook weer dood. Niemand hoeft zich verheven te voelen boven een ander. Ik vind het klassenverschil erg verwerpelijk en het zou niet moeten zijn. Er zijn te veel mensen die het verschil wel belangrijk vinden en dit vooral zo willen laten. Kennelijk voelen ze zich verheven en geeft dat ze een goed gevoel. De mensen van zogenaamde lagere afkomst zijn zo opgevoed en weten vaak niet beter.
Ik heb een groot huis en maak gebruik van huishoudsters en moet erg wennen aan de onderdanigheid van de dames in kwestie. Mijn vrouw en ik gaan op gepaste wijze met ze om en we proberen de relaties te normaliseren. Ik heb meerdere dames uit Myanmar in de huishouding werkzaam gehad en regelmatig gaven ze als bedank en respect de slaafse op de grond knielende waii houding, wat mij een erg onprettig gevoel gaf. Zij vinden dit normaal, maar ik heb ze op waardige wijze gezegd hiermee te stoppen, want ik ben de koning van Thailand niet.
In elke cultuur en maatschappij zullen ontwikkelingen plaatsvinden. Onder invloed van de vele sociale media en scholing zullen mensen gaan begrijpen en inzien dat een situatie veranderbaar is.
Hoe dit proces zal verlopen, hangt samen met de politieke inzichten van de overheid om met sociale hervormingen te komen en de bereidheid, om die daarvoor in te zetten. Anderzijds kan “het volk” de macht gaan grijpen, omdat veel veranderingen niet gebeuren of als onrechtvaardig ervaren worden. De Thaise elite en rijke bovenlaag zal niet graag haar positie prijsgeven b.v. door een eerlijker belastingstelsel of sociale hervormingen te promoten.
Thailand is m.i.nog onevenredig opgebouwd. Een zeer rijke beperkte bovenlaag (10%). Een echt middenkader is beperkt en een zeer grote onderlaag met een minimum inkomen.
Thailand zal nog een lange tijd van ontwikkeling en rijping nodig hebben, net als de buurlanden Cambodja en Laos.
´Ǵroepen en klassen leven teveel langs elkaar heen¨ geen eyeopener maar een te constateren dagelijks feit. Zichtbaar in uiterlijk vertoon, zelfs een gemiddelde onderwijzeres in uniform lijkt zo weggelopen uit de film “worheld number one΅. M.a.w. de sociale klasse wordt mede bepaald door uiterlijkheden.
De reden dat de meeste Thaise mensen, bij het op straat gaan er verzorgt bijlopen, positief natuurlijk, maar een schijnvertoning om zich voor te doen als een klasse hoger. Ook de witmaak industrie vaart er wel bij. Closed society ontstaat, groepen klonteren samen, een soort moo baan een niet te nemen vesting voor een buitenstaander. Een upgrade huwelijk zal dan ook zeldzaam zijn.
Macht, meestal niet van kennis, maar van fortuin, dus gewoon gezegd geld is gemeengoed in Thailand.
Alsmede onvoldoende goed onderwijs en een gebrek aan geld voor beter onderwijs, maar ook het niet beseffen van de noodzaak daarvan, houdt de geschetste situatie in stand.
De gesloten samenleving, wars van vernieuwing, uiterlijk vertoon en kapitaal gerelateerd aan een hogere klasse, geeft het langs elkaar heen leven nog geruime tijd een voedingsbodem om dit in stand te houden.
“Ontmoetingen tussen de hogere en lagere klassen zijn er bijna alleen in sommige officiele gelegenheden”. Naar mijn ervaring is dit absoluut bezijden de waarheid. Mensen uit hogere en lagere klassen komen elkaar soms dagelijks tegen. Op mijn universiteit: studenten uit de hogere klassen praten/overleggen met de admin staf, met de werkster, met de computerboy, met de mevrouw van de copieermachine, met de juffrouw van de kantine. Thuis: veel rijken hebben personeel: voor schoonmaak, keuken, bewaking, chauffeur, kinderopvang. In staatsziekenhuizen ontmoet de arme patient de afgestudeerde dokter en verpleegster. En juist in het openbaar vervoer in Bangkok is het meer een eenheidsworst. De rijken verwaardigen zich niet met de BTS of de bus te reizen om van de songteaw maar te zwijgen. Die hebben allemaal een auto. Ik heb echt nog nooit een rijke in de bus gezien. En mijn oudere Thaise collega had in 40 jaar wonen in Bangkok nog nooit de boot op de Chao Phraya rivier gebruikt totdat ik hem meenam.
Je vergeet nog de ‘ontmoetingen’ tussen generaals en dienstplichtigen, tussen politie en misdadigers, tussen restaurantbezoekers en obers en tussen mannen en prostituees. Gaan we even terug in de geschiedenis van voor koning Chulalongkorn dan had je de ‘ontmoetingen’ tussen koning en slaven.
Misschien heb ik de stelling niet goed verwoord. Ik bedoelde met ‘ontmoeten’ iets meer dan ’tegenkomen’ of ‘contact hebben met’. Die zaken die jij hierboven noemt, en die ik hier noem, vallen onder die ‘officiele gelegenheden’. Misschien had ik moeten zeggen ‘professionele ontmoetingen’. Die zijn er inderdaad zat.
Maar wat bedoel je dan precies met ‘langs elkaar heen leven’?
En met het woordje ’teveel’? Ze leven langs elkaar heen (wat dat dan ook betekent) en dat is blijkbaar niet zo erg of normaal. Maar wat is dan teveel? Dat is een normatief begrip en heeft veel te maken met jouw eigen opvattingen hoe het zou moeten.
Maar natuurlijk is er sprake van verschillende werelden. De wereld van de rijken, van luxe, de wereld van de (gelukkig groeiende) middenklasse en de wereld van de kansarmen.
Waar in andere samenlevingen onderwijs, opleiding de manier is van zich omhoog werken is deze vorm van sociale stratificatie in Thailand heel klein met name vanwege de kosten van middelbaar en hoger onderwijs. De opkomst van de middenklasse verloopt via de rajabaht universiteiten (die niet goed staan aangeschreven) en de goedkope overheidsuniversiteiten. Maar dat proces gaat mede door de geringe kwaliteit niet erg snel. Ik zie ook het probleem dat zodra iemand uit de middenklasse boven het maaiveld uitsteekt deze de manieren en denkbeelden van de hogere sociale klasse overneemt en zijn/haar eigen geschiedenis verloochent. Waarschijnlijk om bij de hogere sociale klassen geaccepteerd te worden. Sociaal-democratische ideeen komen dan ook bij intellectuele Thais nauwelijks voor omdat je waarschijnlijk meteen voor communiste wordt uitgemaakt. Ik heb een goede, kritische Thaise collega die in Nederland heeft gestudeerd en zijn favoriete partij is de VVD. Dan schiet het natuurlijk niet op.
Dit valt mij ook vaak op als ik in Thailland ben.
Op sommige plekken zijn mensen heel vriendelijk, en op andere plekken juist respectloos en asociaal.
Op de ene plek houden ze heel veel van toeristen, op de andere plek zijn ze xenofobisch.
In Thailand hebben ze al heel snel vooroordelen en vaak word je beoordeeld op je uiterlijk.
Al deze dingen merk ik steeds vaker en dat vind ik jammer.
De bij het artikel geplaatste foto laat al zien dat de bonte verzameling die er staat beslist en met graagte langs elkaar heen leeft. Tevens geldt dat voor het wijdverbreide uiterlijk vertoon in uniformen.
In Nederland mag men zich gelukkig prijzen dat in het algemeen niet langs elkaar heen wordt geleefd.
Saamhorigheid werd zichtbaar toen de Thai koning overleed, maar zelfs dan was het klasse-onderscheid erg goed zichtbaar.
Een schril kontrast daarentegen was de wijze waarop in Nederland de vroegere Koninginne- en de huidige Koningsdag en de verjaardag van de koning werd gevierd. Ondenkbaar dat in Thailand bij de verjaardag van de Koning gedineerd wordt met “onderdanen” die eveneens op dezelfde dag jarig zijn.
“De andere cultuur” zal ongetwijfeld wel weer de schuld krijgen van het langs elkaar heen leven in Thailand.
Het is overigens goed te zien dat in de dorpen in de Isaan in het algemeen niet langs elkaar heen wordt geleefd.
Goed verwoord, Fred. En de Nederlandse prinsesjes gaan op de fiets naar school.
We hebben het vaak over die mooie ‘Thaise cultuur’ maar we vergeten dat de ‘cultuur’ in de Isaan (en het Noorden) wezenlijk verschilt van die in de betere kringen in Bangkok waar elitaire en royalistische gewoonten worden geprezen.
De betere kringen in Bangkok (de hogere middenklasse en de hogere klasse) omvatten naar mijn inschatting niet meer dan 20% van de totale bevolking van Bangkok. Er is nog zo’n 5% buitenlanders maar de andere 75 % komt uit de andere provincies en veel daarvan uit de Isan. Kun je goed zien bij de uittocht van Isaners tijdens de lange vakanties met Songkran en Oud en Nieuw.
Ik durf de stelling wel aan dat de (individualistische) Nederlanders veel meer langs elkaar heen leven dan de (collectivistische, groepsingestelde) Thaise mensen. Hoeveel Nederlanders in een doorsnee flatgebouw kennen de buren redelijk tot goed? Ga jezelf m,aar eens na: hoeveel mensen in de buurt sprak je minstens 1 keer per week? Hoeveel Nederlanders hebben allochtone vrienden? Hoeveel kinderen uit arbeidersgezinnen hockeyen of spelen golf? Ik denk dat langs elkaar heen leven weinig tot niets te maken heeft met klasseverschillen. In Thailand heeft het verschil in klassen te maken met je geboortegrond, wie je (groot)ouders zijn en hoeveel geld zij hebben. In Nederland is het klasseverschil op iets anders gebaseerd.
Het feit of je je buren spreekt, heeft niets te maken met klasseverschil. Enkel met het feit dat Nederlanders individueler leven dan Thais. Mensen die in hetzelfde flatgebouw wonen zullen zelfs zeer waarschijnlijk tot dezelfde klasse behoren.
Maar daar gaat het niet om. In Nederland (overal ter wereld) zijn er natuurlijk verschillende sociale groepen. Maar het kan heel goed zijn dat in een kleine plaats (kleine stad of dorp) de kinderen van de hogere klasses in dezelfde groep (klas) zitten als de langdurig werkloze asocialen in het dorp of stad. Dat zal in Thailand niet gebeuren. Ook gaan in NL alle sociale klassen naar hetzelfde ziekenhuis of dokter. In Thailand zal dat anders zijn.
Dat het gedrag van “de rijken” in NL en TH heel anders is als de “armen” in NL en TH is evident, maar dat is iets heel anders dan dat sociale klasses langs elkaar heen leven. Daar is in Nederland nauwelijks sprake van (mede omdat het niet kan), in Thailand wel.
Dat er een grote inkomensongelijkheid is zal iedere frequente bezoeker wel beamen. Regelmatig komen daar voorbeelden van langs:
– https://www.thailandblog.nl/economie/inkomens-vermogensongelijkheid-thailand/
– http://www.worldbank.org/en/country/thailand/overview
– http://www.th.undp.org/content/thailand/en/home/countryinfo.html
De ongelijkheid neemt de afgelopen decennia wel af, de middenklasse groeit maar Thailand is er nog lang niet. Op de lange termijn kan men er wel komen, ik geloof er niet in dat een cultuur niet te veranderen is. Echter kost het tijd, de hogere klasse laat niet zomaar hun macht en privileges los. Maar als het onderwijs beetje bij beetje verbeterd, diplomas meer waard worden, vragen stellen meer doorsijpeld, burgers zich meer vereenigen (gaat even lastig nu onder deze fantastische junta…) etc. dan zal ook in Thailand er een goede gezonde middenklasse zijn van behoorlijke omvang.
Maar voor nu leeft men nog teveel gescheiden. Gratis onderwijs voor minderjarigen op fantsoenlijke scholen waar allerlei volk samen in de klas zit daar ontbreekt het nog teveel aan. Dat werkt ook door in het bedrijfsleven want die papiertjes bepalen toch voor een deel waar je terecht komt (plus leuke connecties van pa of ma zodat jouw baantje haast gegarandeerd is als ze hoog op apenrots zitten). Terwijl school en dd werkvloer te plek is waar je het meest met anderen in contact komt. Daar buiten al een stuk minder, een kort praatje met wat geluk in een restaurantje of entertainment maar als je 10-15 duizend THB verdient dan kom.je toch niet snel daar waar de 25-30 duizend laat staan de 200+ duizend THB plus inkomens komen…
Tini zoals jij je community omschrijft is dat inderdaad een gevangenis, als het werkelijk zo erg was dan had ik gillend weggerend. Maar het is waar, het plebs kom je dan niet tegen. Een spontaan praatje met een minimum inkomer zit er dan niet in of is zeer beperkt. Een praatje met de security, tuinman en huishoudster is leuk (en hoe vaak doen jouw buren dat? Of voelen zich daar te goed voor? Of kan het ze geen zak schelen?) maar te weinig om te kunnen spreken dat je als elite nu echt goed contact hebt met het plebs. Ben benieuwd hoe je buren een weekje in de omgeving van de Inquisiteur zouden ervaren…
Ik ben het met de strekking eens, maar niet met je conclusie.
Tot medio de 20ste eeuw was er bijv. in Japan een groot verschil tussen sociale klassen. Inmiddels rekent 90% van de bevolking zich tot de middenklasse. Ook in Singapore en Taiwan is de situatie enigszins vergelijkbaar met die van Japan. Alhoewel niet onbelangrijk, heeft de afstand tussen klassen mijns inziens meer met welvaart te maken dan met cultuur.