De Hellfire Pass – Waar stilte huilt en de geest blijft vechten
Vorig jaar bracht ik tijdens een bezoek aan Kanchanaburi, ook een bezoek aan Hellfire Pass, een plek die je niet zomaar betreedt, maar die je binnenstapt alsof je door een sluier stapt, van heden naar verleden. De zon scheen fel, maar de kloof droeg een koelte in zich die niet van het weer kwam. Elk stuk steen leek te fluisteren, elk zuchtje wind droeg de stemmen van hen die hier leden. Ik voelde een beklemming op mijn borst, een gewicht dat niet van mijn rugzak kwam. Hier werd lijden tastbaar, en toch – in dat alles – vond ik ook een onverwachte broosheid van hoop.
Ergens, diep verscholen in het smaragdgroene hart van Thailand, slingert een pad zich door een kloof waar de zon schoorvoetend haar stralen laat vallen, alsof ze aarzelt om het verleden te onthullen. Hier, bij Hellfire Pass, fluistert de wind nog altijd verhalen van hen die zwijgend leden, terwijl hun lichamen braken onder het gewicht van onmogelijke eisen.
Het is vreemd, dacht ik, hoe de natuur alles verzwijgt. De bomen stonden er weer fier bij, met wortels diep verankerd in de aarde, alsof ze nooit het menselijk lijden hadden aanschouwd dat hier eens de lucht doordrenkte. Enkel de kloof zelf, uitgehakt met handen die meer bot dan huid droegen, stond nog als een wrede herinnering aan wat de mens tot stand kan brengen als zijn waardigheid hem wordt ontnomen.
Ik liep langzaam verder. Elke voetstap weerklonk hol in de stenen corridor. De aarde leek elk gefluister van het verleden te bewaren, als een wond die nooit helemaal heelt. In gedachten zag ik ze weer, die magere figuren, gebogen onder het gewicht van hun eigen wanhoop. Ogen die te diep hadden gekeken in de afgrond van hun bestaan, leeg en dof als uitgedoofde sterren. Handen die bleven hakken, zelfs toen ze bloedden, omdat stilstaan erger was dan doorgaan. Je voelde hun wanhoop in de lucht hangen, zwaar en doordringend als de tropische hitte.
Het was niet enkel de hitte die hen brak, noch de zwepen van de bewakers. Het was de volstrekte zinloosheid van hun arbeid. Een spoorlijn, dwars door bergen en wouden, gebouwd met niets dan blote handen en ijzeren discipline. En wanneer de avond viel en de kampvuren flakkerden tussen de bomen, wierpen de vlammen een spookachtige schaduwdans op de ruwe wanden van de kloof. Het was die spookachtige gloed die de naam “Hellfire Pass” in het leven riep. Een hel, niet vanwege het vuur zelf, maar om wat het verlichtte: uitgemergelde mannen, half mens, half geest, gevangen tussen leven en dood.
Ik ging zitten op een rots en sloot mijn ogen, ik voelde de tranen in mijn ogen opwellen. In de verte klonk het getik van een specht. Alsof hij, net als de gevangenen toen, onvermoeibaar de steen bewerkte. Maar zelfs deze onschuldige klanken konden het gewicht van de stilte niet verlichten.
“Waarom?” riep ik, mijn stem rauw van machteloze woede en verdriet, terwijl de stilte mijn vraag verslond zonder genade. De vraag hing even in de lucht, maar vond geen antwoord. Misschien omdat er geen was. Of misschien omdat sommige vragen beter zwijgen.
En toch… te midden van dit alles vond ik iets onverwachts. Iets wat je pas ziet als je diep genoeg kijkt: de onbreekbaarheid van de menselijke geest. Want ze bouwden die spoorlijn niet uit vrije wil, maar wel met een wil die sterker was dan het staal dat zij legden. Vriendschappen die werden gesmeed tussen de klappen door, gedeelde blikken die meer zeiden dan duizend woorden, en kleine daden van mededogen, een extra hap rijst, een hand op een trillende schouder, die een sprankje menselijkheid deden opvlammen in de donkerste nacht.
Toen ik opstond om verder te gaan, voelde ik de warmte van de zon op mijn rug. Het was een andere warmte dan die van het hellevuur uit het verleden. Dit was zachter, troostender. Alsof zelfs de natuur zich over haar verleden schaamde en nu haar best deed om te helen.
Hellfire Pass, een litteken op de aarde, ja. Maar ook een herinnering. Niet enkel aan de wreedheid van de mens, maar aan zijn vermogen om, zelfs in de diepste hel, een straaltje licht vast te houden.
En terwijl ik verder liep, fluisterde de wind opnieuw. Niet langer een klacht, maar een zacht beloftevol gefluister, alsof zelfs de wind geloofde in verlossing.
Hellfire Pass is een historische locatie in Thailand die bekend staat als een van de meest beruchte delen van de Birma-Siam Spoorlijn (ook wel de Dodenspoorlijn genoemd). Deze spoorlijn werd tijdens de Tweede Wereldoorlog aangelegd door het Japanse leger, met gebruik van dwangarbeid door geallieerde krijgsgevangenen en Aziatische arbeiders.
Hellfire Pass ligt in het westen van Thailand, nabij de stad Kanchanaburi, in de Tenasserim-heuvels. Het pad zelf is een diep uitgegraven kloof in de bergen, gecreëerd om ruimte te maken voor de spoorlijn die Thailand met Birma (het huidige Myanmar) moest verbinden.
Wat is er gebeurd?
- Bouw van de spoorlijn: In 1942 besloot Japan een spoorlijn te bouwen om troepen en voorraden efficiënter naar het front in Birma te vervoeren.
- Dwangarbeid: Voor de bouw werden naar schatting 60.000 geallieerde krijgsgevangenen (uit onder andere Nederland, Groot-Brittannië, Australië en de VS) ingezet, samen met ongeveer 200.000 Aziatische dwangarbeiders (zogeheten Romusha).
- Hellfire Pass: Deze sectie was een van de zwaarste gedeeltes om te bouwen. Gevangenen moesten door massieve rotsformaties hakken, vaak met primitief gereedschap zoals hamers en beitels. Er werd in shifts van 18 uur gewerkt, soms zelfs dag en nacht, onder onmenselijke omstandigheden. Het kreeg de naam “Hellfire Pass” omdat het door het fakkellicht ’s nachts leek alsof arbeiders in de hel werkten.
Aantallen en feiten
- Afstand van Hellfire Pass: De uitgegraven kloof is ongeveer 500 meter lang en op sommige plekken tot wel 25 meter diep.
- Doden: Van de geallieerde krijgsgevangenen stierven ongeveer 12.000 mensen aan uitputting, ziektes (zoals cholera en malaria), ondervoeding en mishandeling. Bij de Aziatische dwangarbeiders wordt het dodental geschat tussen de 80.000 en 100.000.
- Bijnamen: De spoorlijn werd bekend als de Dodenspoorlijn vanwege het hoge aantal doden tijdens de aanleg.
- Oplevering: De spoorlijn van ongeveer 415 kilometer werd in oktober 1943 voltooid, maar werd slechts enkele jaren gebruikt voordat hij deels werd ontmanteld.
Huidige status
Tegenwoordig is Hellfire Pass een herdenkingsplek. Het Hellfire Pass Memorial Museum, opgericht door de Australische overheid, vertelt het verhaal van de slachtoffers en biedt een wandelpad door de kloof. Jaarlijks worden hier herdenkingen gehouden, vooral op Anzac Day (25 april), ter nagedachtenis aan de omgekomen soldaten en arbeiders.
Hellfire Pass blijft een indrukwekkend symbool van menselijk lijden en doorzettingsvermogen.
Over deze blogger
-
Mijn leeftijd valt officieel onder de categorie ‘bejaard’. Ik woon al 28 jaar in Thailand, probeer dat maar eens na te doen. Nederland was ooit het paradijs, maar het raakte in verval. Dus ging ik op zoek naar een nieuw paradijs en vond Siam. Of was het andersom en vond Siam mij? Hoe dan ook, we waren elkaar goed gezind.
De ICT zorgde voor een regelmatig inkomen, iets wat jullie ‘werk’ noemen, maar voor mij was het vooral een tijdverdrijf. Schrijven, dat is de echte hobby. Voor Thailandblog pak ik die oude liefde weer op, want na 15 jaar zwoegen verdienen jullie wel wat leesvoer.
Ik begon op Phuket, verhuisde naar Ubon Ratchathani, en na een tussenstop in Pattaya woon ik nu ergens in het noorden, midden in de natuur. Rust roest niet, zeg ik altijd, en dat blijkt te kloppen. Hier, omgeven door het groen, lijkt de tijd stil te staan, maar dat doet het leven gelukkig niet.
Eten, vooral lekker, dat is mijn passie. En wat maakt een avond compleet? Een goed glas whisky en een sigaar. Dan heb je het wel zo’n beetje, vind ik. Proost!
Niet zo heel ver van ons.
Eigenlijk een pak minder gekend dan de gekende brug, museum en begraafplaatsen in Kanchanaburi stad zelf. Maar misschien is het maar beter zo voor de rust daar.
Ik rijd wel eens met de auto voorbij de ingang en krijg al de rillingen als ik dan denk wat zich daar afspeelde.
De weg naar de eigenlijke pas moet je te voet afleggen en zal voor vele al een uitdaging zijn denk ik door die warmte.
Je kan je niet voorstellen dat die krijgsgevangenen dan nog eigenlijk aan hun “werkdag” moesten beginnen.
Tijdens de bouw van de Dodenspoorlijn speelden Nederlandse krijgsgevangen artsen uit het toenmalige Nederlands-Indië een cruciale rol in het redden van levens onder erbarmelijke omstandigheden. Na de Japanse bezetting van Nederlands-Indië in 1942 werden duizenden Nederlandse militairen gevangen genomen en gedeporteerd naar Thailand en Birma. Daar werden ze samen met andere geallieerde krijgsgevangenen en Aziatische dwangarbeiders ingezet bij de aanleg van de beruchte spoorlijn, waaronder de gevaarlijke Hellfire Pass.
De omstandigheden in de werkkampen waren mensonterend. Er was nauwelijks voedsel, schoon drinkwater of medische verzorging. Ziekten als cholera, malaria en dysenterie verspreidden zich snel en werden nog verergerd door ondervoeding en slechte hygiëne. Medicijnen waren vrijwel niet beschikbaar en de artsen moesten improviseren met wat de natuur bood. De kennis die veel artsen hadden opgedaan in Nederlands-Indië over geneeskrachtige planten en natuurlijke remedies bleek van onschatbare waarde.
Zonder toegang tot moderne medicijnen zoals penicilline of kinine, grepen de artsen naar wat de jungle hen kon bieden. Zo gebruikten ze de bast van bomen als vervanging voor kinine om malaria te bestrijden. Bananenbladeren dienden als steriele kompressen om wonden te bedekken en infecties te voorkomen, terwijl bladeren van planten zoals papaja werden fijngestampt om ontstoken wonden te behandelen. Bamboe werd niet alleen ingezet als bouwmateriaal, maar ook voor medische doeleinden, bijvoorbeeld als spalken bij botbreuken of zelfs als geïmproviseerde infuusstandaarden.
Omdat ondervoeding een van de grootste bedreigingen was, probeerden de artsen de gevangenen aan te moedigen om eetbare planten te verzamelen. Vruchten als papaja’s en guaves, rijk aan vitamine C, werden gegeten om scheurbuik te voorkomen. Daarnaast werden wortels en bladeren uit de omgeving verzameld om de ernstigste tekorten aan te vullen. De artsen zagen het belang in van voeding als medicijn en zetten zich in om zelfs met minimale middelen het lichaam zo sterk mogelijk te houden.
Maar hun rol ging verder dan alleen fysieke genezing. In deze onmenselijke omstandigheden boden de artsen ook morele steun. Ze waren een bron van hoop voor de gevangenen, die dagelijks werden geconfronteerd met de dood. Artsen als dr. Henri Hekking werden bekend om hun toewijding en creativiteit. Zij riskeerden hun eigen leven door te proberen extra voedsel of medicijnen te bemachtigen en deden alles wat in hun vermogen lag om hun medegevangenen te helpen overleven.
De inspanningen van deze Nederlandse krijgsgevangen artsen waren heroïsch. Ondanks het gebrek aan middelen en de dreiging van geweld door de Japanse bewakers, slaagden ze erin duizenden levens te redden. Hun vindingrijkheid, kennis van de natuur en onvoorwaardelijke inzet maakten een verschil tussen leven en dood voor velen. Hun verhalen blijven tot op de dag van vandaag een krachtig symbool van medemenselijkheid en veerkracht onder de zwaarste omstandigheden.
https://en.wikipedia.org/wiki/Henri_Hekking
Mooi verhaal over deze Nederlandse held!
Laat ik ook het verhaal van een Thaise held die hulp verleende aan de dwangarbeiders van de dodenspoorlijn nog eens plaatsen:
https://www.thailandblog.nl/achtergrond/boon-pong-de-thaise-held-die-hulp-verleende-aan-de-krijgsgevangenen-bij-de-dodenspoorlijn/
Ieder jaar wordt op de Dam geroepen “Dit nooit meer” maar helaas is de werkelijkheid anders…
Zelf hebben wij in 2001 de brug, het museum en de begraafplaats bezocht. Het museum bestond toen uit oude barakken. Met kippenvel loop je rond, verbijsterd over de wreedheden die zich hier hebben afgespeeld. Dat er toch mensen zijn die dit hun medemens kunnen aan doen.
En in Cambodja vind je de gruwelijke restanten van het Pol Pot regime. Wanneer je de S21 gevangenis hebt bezocht begrijp je niet dat de wereld hier geen weet van had. En een bezoek aan de Killingfields is iets wat je nooit meer vergeet. Je voelt de verdriet en pijn die zich hier heeft afgespeeld.
In Europa kunnen we een idee krijgen van de gruwelijke misdaden uit WOII in Auschwitz of één van de andere concentratiekampen. En een bezoek aan één van de vele ere begraafplaatsen in Europa dien je beseffen hoeveel onnodige slachtoffers er zijn gevallen.
En zo zijn er nog vele plaatsen waarvan de huidige mensheid zou moeten leren dat oorlog nooit de juiste weg is om iets te bereiken. Een oorlog levert alleen maar verliezers op en plaatsen die een diep treurige geschiedenis vertellen.
En het is nog steeds aan de volle gang, en de mensheid weet ervan en kijkt er langs heen. Denk alleen aan Oekraïne en de Gaza strook Palestina.
En dan wil daar nog iemand van Gaza een soort van Cote da Sur maken, hoe ziek kun je zijn.
Janneman
Heb afgelopen jaar deze pass bezocht samen met mijn ega en stiefzoon en stiefdochter uit het niet ver vandaar gelegen Nakhon Pathong met haar gezin.
Ik wou dit zien daar ik de brug die ik al vaker gezien had meer een soort van toeristische kermis attractie aan het worden is.
We hebben de afdaling gemaakt en de hele tocht gelopen, mijn stiefzoon ook onder de indruk, is later met zijn vriendin daar nog een keer geweest.
Bij binnen komst is er een mooi ontvangst centrum wordt mede ge runt door de Australische en gemene best landen.
Ik had bij dit alles te mogen aanschouwen, de grootste moeite om mijn emotionele gevoelens niet de loop te laten gaan.
Vooral de tekst die aan de muur hangt binnen in het ontvangst centrum, gemaakt door een overlevende centrum sprak mij behoorlijk aan.
Jan Beute.
Ben hier 2 keer geweest en het blijft indrukwekkend. In de eerste plaats de info, video en foto’s in het gebouw zelf welke zeer indrukwekkend is. Verder kan je een route lopen in de jungle waar men gewerkt heeft. Je krijgt een koptelefoon mee in de taal welke je wenst. De route lopen is echt de moeite waard en aanrader om het hele verhaal mee te krijgen.
De info dat daar bij de 60000 mannen uit Australiërs, engelse etc ook aan de werkzaamheden aan deze lijn 2500 Nederlanders betrokken zijn geweest maakte veel indruk.
Het park is uitstekend georganiseerd start bij ontvangst bij de ingang van het park, tot het personeel binnen het gebouw. Men staat je in vloeiend Engels te woord. Dit alles is gefinancierd door de Australiërs en gratis toegankelijk.
Met andere woorden echt de moeite waard om te bezoeken en zet je ook weer met 2 benen op de grond
De route vanaf het monument tot de Pass is een hele uitdaging. Het aantal traptrede heb ik nooit geteld maar het is zeker boven de honderd en terug nog een stuk vermoeiender.
Maar, er is ‘licht aan de horizon’. Ben je moeilijk ter been meldt dat dan bij de receptie. Er rijdt voordurend een elektrisch treintje vanaf het monument tot aan de Pass. Uitstekende service en gratis.
ja een paar jaar geleden ook bezocht zo eind triest wat die mensen hebben meegemaakt en dat mens er niets van geleerd heeft nu nog , ik ben heel teleurgesteld in mens zijn
Je kan een mooie wandeling maken van 7 km (heen en terug) tot het eind. Is wel lastig, voorzie u goed van drinken en wat versnaperingen, verder krijg je ook nog een radio mee en roepen ze je geregeld op waar je je bevind. Ik heb dit gedaan samen met men negenjarige zoon, hij mocht de radio bedienen en heeft dat goed gedaan.