Krijgt u in Thailand wel genoeg jodium binnen?

Jodium is in dit geval geen ontsmettingsmiddel maar een belangrijk mineraal die we dagelijks met onze voeding moeten binnenkrijgen. Bij jodium denken we net wat vaker aan de schildklier dan aan de hersenen. Toch noemen sommige wetenschappers jodium een ‘hersenselectief nutriënt’. Feit blijft, dat het belangrijk is dat we voldoende van dit mineraal binnenkrijgen en daar schort het in Nederland al aan en in Thailand kan dat nog wel eens moeilijker zijn.

Jodium kent diverse toepassingen, maar bij de meeste mensen is jodium bekend als een belangrijke voedingsstof die een gezonde schildklierfunctie bevordert en ook van belang is voor het goed functioneren van het klierenstelsel, met inbegrip van de zweetklieren, eierstokken, borsten, prostaat en hersenen.

Het mineraal jodium is zo belangrijk voor onze gezondheid dat de Nederlandse overheid de bakkers  in ons land vanaf 1942 verplicht heeft om gejodeerd zout te gebruiken bij de bereiding van brood. De reden hiervoor is dat producten van het land onvoldoende jodium bevatten om te voorzien in de referentie-inname van 150 mcg jodium per dag. Onze rijkste bronnen zijn van oudsher vis en schelpdieren.

Een optimaal jodiumgehalte is dus cruciaal voor de gezondheid, en vrijwel elke cel van ons lichaam is afhankelijk van jodium voor een goede werking. Als je lichaam een jodiumtekort heeft neemt het risico op talloze aandoeningen en ernstige ziektes toe. Jodium is daarnaast zeer belangrijk voor de groei en ontwikkeling van kinderen. Volgens de World Health Organization (WHO) is een jodiumgebrek bij zwangere vrouwen de belangrijkste vermijdbare oorzaak van geestelijke achterstand en hersenschade bij kinderen.

De laatste jaren komt jodium in het nieuws omdat het ook erg belangrijk is voor onze hersenen. Er zijn zelfs wetenschappers die beweren dat onze hersenen tijdens onze evolutie zo spectaculair gegroeid zijn mede dankzij jodium.

Wat doet jodium

Jodium is niet alleen belangrijk voor de aanmaak van schildklierhormonen. Ook de balans van diverse andere hormonen wordt direct of indirect beïnvloed door jodium, bijvoorbeeld:

• Een jodiumtekort wordt in verband gebracht met insulineresistentie en Diabetes type 2 (Al-Attas et al., 2012).
• Mensen met een te laag cortisolgehalte hebben vaak een jodiumtekort (o.a. Girling et al., 2007).
• Tussen schildklierhormonen en groeihormoon vindt een belangrijke wisselwerking plaats om de botgroei te reguleren, dus een vertraagde schildklierwerking als gevolg van een jodiumtekort kan van invloed zijn op de groeihormoonfunctie (o.a. Devesa et al., 1992).
• Een jodiumtekort leidt tot een verhoogde oestrogeenproductie, waarmee het risico op bepaalde vormen van kanker, zoals borstkanker, baarmoederkanker en eierstokkanker, wordt verhoogd (Stadel, 1976).
• Mannen met een trage schildklier hebben vaak een te laag testosteron, wat betekent dat met een verhoogde jodiuminname het testosterongehalte positief kan worden beïnvloed (Cavaliere et al., 1988).

Je hebt dus niet alleen jodium nodig voor een gezonde schildklierfunctie, je algehele gezondheid is gebaat als je voldoende jodium binnenkrijgt.

Tekort aan jodium

Zoals gezegd om jodiumtekorten op te vangen, is ooit besloten brood te verrijken met jodium (bakkerszout). Maar bij biologisch brood is dit bijvoorbeeld al vaak niet het geval. Ook zijn er tegenwoordig veel mensen die minderen of zelfs helemaal gestopt zijn met brood, bijvoorbeeld vanwege een glutenallergie, om koolhydraten te beperken of omdat graan niet past in een evolutionaire voeding. In Thailand kopen veel expats in de toeristische steden brood bij de bakker. Of daar jodium aan is toegevoegd middels bakkerszout weet ik niet, maar ik heb daar twijfels over. Je zult in dat geval jodium uit andere voeding moeten halen.

Er zijn niet zo veel voedingsmiddelen waar jodium in zit, vandaar dat een tekort op de loer ligt. De beste bron is vis. Er zit ook wat jodium in eieren en melk. Om voldoende jodium uit vis binnen te krijgen, moeten we dagelijks minimaal 150 gram vis eten. De Nederlander eet volgens het Voedingscentrum echter gemiddeld maar 10 gram vis per dag. Qua visconsumptie zijn we dus ver van onze evolutionaire roots verwijderd geraakt.

Volgens de WHO eet 37,5% van alle Nederlanders minder dan 100 microgram jodium per dag, wat betekent dat 6 miljoen Nederlanders te weinig jodium binnenkrijgen, waarvan 500.000 kinderen tussen de 6-12 jaar (bron: WHO rapport “Iodine deficiency in Europe, A continuing public health problem”, 2007). Toch hebben veel Nederlanders geen symptomen van een jodiumtekort, want die treden pas op als je jarenlang veel te weinig jodium binnenkrijgt. Dit komt omdat de schildklier een grote voorraad jodium heeft, die jarenlang gebruikt kan worden voordat deze uitgeput raakt.

De meest voorkomende symptomen van een chronisch jodiumgebrek zijn:

• Lusteloosheid
• Moeheid
• Sloomheid
• Snel koud krijgen
• Verminderd libido
• Tragere hartslag
• Droge haren
• Haaruitval
• Somberheid
• Depressiviteit
• Slechthorendheid
• Abnormale gewichtstoename
• Constipatie
• Hese, diepere of krakende stem
• Pafferig gezicht
• Gezwollen ogen
• Droge en opgezette huid
• Dikke enkels
• Spierpijn en spierkrampen
• Geheugenverlies
• Concentratiestoornissen

Bovenstaande symptomen hoeven niet per definitie het gevolg te zijn van een jodiumtekort er kunnen ook andere ooraken zijn. Om dat vast te stellen dien je te allen tijde contact op te nemen met je huisarts. 

Wat kan ik zelf doen?

Een gevarieerde voeding met verse (biologische) groenten en fruit, vis en melkproducten is aan te raden. Wanneer je onvoldoende gevarieerd eet, dan kan een goede multivitamine/mineralen tablet met jodium een prima aanvulling zijn. In kelptabletten zit genoeg jodium, dus dat kan je ook overwegen. Je kunt ook zelf gejodeerd keukenzout gebruiken, dat is in Nederland te koop onder de naam Jozo. Pas wel op met het gebruik van zout. Het zorgt voor een hoge bloedruk, houdt vocht vast en is daarom ook slecht voor je nieren. Dus alles met mate!

De kans dat je teveel jodium binnenkrijgt is gering. De meeste mensen kunnen een teveel aan jodium in het eten zonder problemen verdragen. Alleen bij mensen met een jodiumtekort of een schildklierafwijking kan een te hoge jodiuminname de werking van de schildklier verstoren. Een te hoge jodiuminname komt slechts bij hoge uitzondering voor bij kustvolkeren die veel zeewier eten.

Bij twijfel doe je er goed aan om je huisarts te consulteren.

Resume

Dat jodium essentieel is voor onze gezondheid, blijkt ook uit de lijst van goedgekeurde EFSA-claims voor dit mineraal. Zoals gezegd is jodium belangrijk voor onze hersenen: het draagt bij aan een normale cognitieve functie en de juiste werking van het zenuwstelsel. Jodium draagt bij aan de productie van schildklierhormonen en aan een goed functionerende schildklier. De schildklier is een belangrijk orgaan voor de regulatie van de stofwisseling en groeiprocessen in het lichaam. Tot slot draagt jodium bij aan het energieleverend metabolisme en aan een gezonde groei van kinderen.

Bronnen:

• Cunnane SC., Survival of the fattest – the key to human brain evolution, World Scientific Publishing Co., London, 2005.
• Cunnane SC, Stewart KM, Human brain evolution – the influence of freshwater and marine food resources, Wiley-Blackwell, New Jersey, 2010.
• www.voedingscentrum.nl
• Jessevandervelde.com
• Naturafoundation