Jit Phumisak, dichter, intellectueel en revolutionair

Hij stierf aan de rand van de jungle

Bloed spetterde over heel Isaan

Zijn dood was zonder waarde

Maar zijn naam leefde voort

Mensen wilden meer over hem weten

De filosoof, de schrijver

die een licht ontstak voor het volk

Bovenstaande is een lied van Surachai Chantimatorn, in het genre van het ‘Levenslied’, ter herinnering aan Jit Phumisak.

Jit Phumisak (Thais: จิตร ภูมิศักดิ์, spreek uit chit phoe:míesàk, ook wel Chit Phumisak) studeerde af aan de Faculty of Art, Chulalongkorn Universiteit en sloot zich al snel aan bij de Communistische Partij. Hij was een schrijver en dichter die, zoals velen, naar de jungle vluchtte om vervolging te ontkomen. Op 5 mei 1966 werd hij in Ban Nong Kung, bij Sakon Nakhorn, aangehouden en ogenblikkelijk geëxecuteerd.

In de jaren daarna bleef hij bekend bij hen die vochten voor rechtvaardigheid, vrijheid en democratie. Hij ondersteunde de rechten van studenten, van de armen, van hen die waren buitengesloten en verworpen wegens hun onafhankelijk denken. Zijn werken worden nog steeds gepubliceerd en zijn gedichten worden vertolkt in talloze liederen.

Hij werd in een eenvoudig gezin geboren op 25 september 1930 in de Prachantakham gemeente , Prachin Buri provincie. Ondanks zijn korte leven van 36 jaar laat hij een uitgebreid oeuvre achter. Zijn boek ‘Art for Life’ beargumenteert dat kunst niet alleen ‘Kunst’ moet zijn zijn maar in dienst moet staan van het volk. Zijn meest bekende werk is ‘The Real Face of Thai Feudalism Today’ geschreven onder het pseudoniem Somsamai Srisootarapan in 1957. In dit boek werd voor het eerst het Thaise feodalisme op praktische wijze beschreven ondersteund door vele voorbeelden uit het alledaagse leven. Het boek veranderde de kijk op de Thaise geschiedenis en had een duidelijke invloed op de Thaise gemeenschap, vooral in de jaren 1965 tot 1976. Na de massamoord op de Thammasaat Universiteit op 6 oktober 1976 werd het boek verboden.

Maar Jit Phumisak was in de eerste plaats een taalkundige. Hij kende Thais, Pali, Engels en Frans, en verdiepte zich in het aloude Khmer. met zijn boek The Philology of Words: Siam, Thai, Laotian, Cambodian verdiende hij de titel etymoloog. Hij vertaalde de Khmer inscriptie op de Phimai Stone Castle in Nakhorn Ratchasima.

In 1953 redigeerde hij de ‘Chulalongkorn Journal’  Zelf schreef hij enige artikelen die taboe sociale onderwerpen behandelden en bepaalde waarden aan de kaak stelde. Zo bekritiseerde hij de ‘gele geesten’, monniken. Hij werd daarvoor een jaar geschorst in zijn studie.

Als jonge student waagde hij het eens een adellijke hoogleraar tegen te spreken over het de betekenis van het Khmer woord ผอก phòk wat tot een levenslange vete leidde.

Niet alle studenten waardeerden zijn opvattingen. Woedende studenten gooiden hem eens na een discussie van een podium naar beneden: de arrogantie van een misplaatst en intolerant nationalisme.

Tijdens het bewind van de sterk pro-Amerikaanse en anticommunistische dictator Sarit Thanarat werd Jit met vele anderen vanwege hun radicale ideeën op 20 oktober 1958 gearresteerd en aangeklaagd wegens ‘communisme’. Hij nam drie muziekinstrumenten, de kim, de ja-ke en de sor duang, mee naar de gevangenis Lat Yao waar hij muziek componeerde. Hij zat 6 jaar vast vóór hij werd vrijgesproken. Voortdurend bedreigd vluchtte hij 10 maanden later in 1965 naar een communistische haard in Sakon Nakhorn in de Isaan waar hij op 5 mei 1966 werd doodgeschoten toen hij uit het kamp afdaalde om wat eten te kopen.

Pas in 1989 plaatste men zijn stoffelijk overschot in een chedi naast Wat Prasit Sangwon in Sakon Nakhorn (wat de ‘universele stad’ betekent). Op de Rajabhat Universiteit in die stad is een kamer ingericht met de werken van Jit. Ook een veel bezocht standbeeld herinnert aan zijn leven.   Regelmatig vinden daar herdenkingen plaats met liederen van de band Caravan, Karabao en plaatselijke groepen. Op de afbeelding zien we de 50-jarige herdenking van zijn dood met als spreker de bekende historicus Charnwit Kasetsiri.

Dit is zijn bekendste lied, met Thais, fonetiek en vertaling:

Sterrelicht van Vastberadenheid

(Thais: แสงดาวแห่งศรัทธา door จิตร ภูมิศักดิ์ Jit Phumisak

A éénmaal

พร่างพรายแสง ดวงดาวน้อยสกาว

phrâang phraai sǎeng doeang daaw nói sàkàaw

Schitterend licht van een kleine witte ster

ส่องฟากฟ้าเด่นพราวไกลแสนไกล
sòng fâak fáa dèen phraaw klai sǎen klai

Starend naar de hemel lijkt het ver verwijderd.

ดั่งโคมทองส่องเรืองรุ้งในหทัย
dàng khoom thong sòng ruuang rôeng nai hàthài

Zoals een gouden lamp een stralende regenboog in het hart beschijnt

เหมือนธงชัยส่องนำจากห้วงทุกข์ทน
mǔuan thong chai sòng nam tchaak hôeang thóek thon

Zoals de vlag die de overwinning op het leed verkondigd
พายุฟ้า ครืน ข่มคุกคราม
phaajóe fáa khruun khòm khóek khraam

Zoals een dreigende regenstorm met donder

เดือนลับยามแผ่นดินมึดหม่น
duuan láp jaam phàen din mûut mòn

De maan verhuld, het land donker en somber maakt.

ดาวศรัทธายังส่องแสงเบื้องบน
daaw sàttaa jang sòng sǎeng bûuen bon

Maar daarboven blijven de sterren van vastberadenheid schijnen

ปลุกหัวใจปลุกคนอยู่มิวาย
plóek hǒeachai plóek khon jòe míe waai

En ze blijven de harten van de mensen bemoedigen.

B driemaal

ขอเยาะเย้ย ทุกข์ยาก
khǒh jéu jéui thóek jâak

Drijf de spot maar met hen die in armoe leven.

ขวากหนามลำเค็ญ
khwàak nǎam lam kheen

Nagel ze vast op leed en ontbering.

คนยังคงยืนเด่นโดยท้าทาย
khon jang juun dèen dooi tháa thaai

Maar mensen blijven vastberaden in hun verzet.

แม้ผืนฟ้ามึดดับเดือนลับละลาย
máe phǔun fáa dap duuen láp lá laai

Zelfs als de duistere hemel de maan doet verdwijnen

ดาวยังพรายศัทธาเย้ยฟ้าดิน
daaw jang phraai sàt thaa jéui fáa din

Blijven de sterren nog stralen, spottend met hemel en aarde.

C tweemaal

ดาวยังพรายอยู่จนฟ้ารุ่งราง
daaw jang phraai jòe: chon fáa rôeng raang

De sterren schitteren nog steeds totdat de zon opkomt.

---

Met dank aan Gringo, die eerder een artikel schreef over Jit, hier: www.thailandblog.nl/politiek/chit-phumisak/

Hier nog een artikel over hem uit de Bangkok Post: www.bangkokpost.com/print/349828/