Nieuwjaarstraditie: Oliebollen en vuurwerk (1)

Nu we de kerst achter ons hebben gelaten maken wij ons op voor de jaarwisseling. Natuurlijk ook in Thailand. Daar pakken ze het nog wat slimmer aan, namelijk drie keer feest. In Thailand heeft men de jaarwisseling meerdere keren op de kalender staan: 1 januari, maar ook het Chinees Nieuwjaar in februari en Songkran op 13 april, het begin van een nieuw jaar volgens de Boeddhistische kalender.

De opmaat naar de jaarwisseling is er een van tradities: oliebollen, appelflappen en vuurwerk. Om bij de oliebollen te beginnen, waar komt die traditie vandaan? Dat blijkt nog onduidelijk te zijn. Waarschijnlijk hebben ze hun oorsprong in een katholieke traditie, maar ze kunnen ook zijn meegenomen door Portugese joden.

Oorsprong oliebollen

Er bestaan dan ook verschillende theorieën over de oorsprong van oliebollen op oudejaarsavond. Waarschijnlijk zijn ze aan het eind van de middeleeuwen ontstaan om het einde van de katholieke vastenperiode te vieren. Een andere verklaring is dat ze mogelijk uit Portugal komen. Rond 1500 moesten alle joden Portugal verlaten tijdens de Spaanse Inquisitie. Velen van vluchten naar Nederland en namen hun eigen recepten mee. In Portugal at men destijds al iets wat op een oliebol leek: oliekoeken met (gedroogde) zuidvruchten. De olie zou verwijzen naar de olie uit de eeuwig brandende lamp in de tempel van Jeruzalem. De Nederlanders vonden de Joodse oliekoeken een lekkernij. Op een schilderij uit 1652  zien we voor het eerst een oliebol zoals wij die kennen. Ze werden destijds in raapolie gebakken.

Vlaanderen

De oliebol is ook in Vlaanderen een traditie. Daar spreekt men vaak over een smoutebol omdat ze vroeger in smout werden gebakken. Een smoutebol is doorgaans niet gevuld en vaak gebakken in ossewit en bereid met bier of koolzuurhoudend water. In Nederland worden oliebollen vaak wel gevuld, meestal met krenten of rozijnen. Verder kunnen ook andere ingrediënten worden toegevoegd, zoals appel, sukade, sinaasappelsnippers of room.

Nancy Beijersbergen / Shutterstock.com

Oliebollenkraam

Tegenwoordig worden oliebollen vooral gekocht bij een kraam, supermarkt of bakker en niet meer zelf gebakken. Ik herinner mij nog dat mijn moeder ze zelf bakte in een grote ketel die ook voor de kookwas werd gebruikt. De bakgeur bleef dagen hangen en dat is waarschijnlijk ook de reden dat men ze nu niet meer thuis bakt.

Beslag

Bij een oliebol is een goed beslag het geheim voor de smaak. Het beslag wordt vaak gemaakt van bloem, eieren, gist, wat zout en lauwe melk of karnemelk. In plaats van gist wordt soms ook bier gebruikt, omdat hierin gist voorkomt. Het beslag dient een uur te rijzen, zodat de oliebol voldoende luchtig wordt. Daarna gaan ze als bolletje de hete olie in. De oliebollen worden met poedersuiker bestrooid dat ziet er niet alleen feestelijk uit maar smaakt ook prima.

Over de andere traditie, het afsteken van vuurwerk morgen meer.

Zijn er Belgen of Nederlanders die zelf oliebollen/appelflappen bakken in Thailand? Zo ja vertel hoe je dat doet en wat vinden Thai van deze lekkernij?