S-21 de Tuol Sleng prison in Cambodja

S-21 de Tuol Sleng prison in Cambodja (ziggy_mars / Shutterstock.com)

Op mijn reis door Cambodja heb ik gekozen om die dingen te bezoeken die het voor mij waard maakte om deze te bezoeken. Natuurlijk heb ik ook even geproefd aan het nachtleven van de hoofdstad. Eigenlijk hetzelfde als overal, drank, vrouwen, barretjes, disco’s, mag ik met je mee, krijg ik nog een drankje etc. daarvoor was ik niet naar Cambodja gekomen.

Nee, ik kon meer genieten van het dagelijkse leven. De vroege markt, het massaal gymnastische oefeningen in het openbaar aan de oever van de rivier, etc. In een latere aflevering zal ik hierop terug komen. Ik heb er voor gekozen om een aantal afleveringen te schrijven. Elk met zijn eigen emotie en zijn eigen historie. Maar nu eerst een verslag van menselijk drama en het gevolg van het ” beleid ” van Pol Pot, massa moordenaar pur sang.

Ik ben in één van de afgrijselijkste vernietigingskampen uit de tijd van Pol Pot geweest, een bezoek dat nog lang zou nadreunen. Een school dat werd gebruikt en omgeturnd tot vernietigingskamp en voorzien van vele martelkamers.

In 1975, de Tuol Svay Prey High School werd geconfiskeerd door Pol Pot zijn geheime dienst en gebruikt als een gevangenis, bekend als Security Prison 21 (S-21). Dit werd spoedig het grootste gevangeniscentrum van Cambodja waar langdurige martelingen een ieder te wachten stond die niet snel na binnenkomst gedood werd. Vrouwen werden verkracht en opengereten met bajonetten, baby’s werden bij een been gepakt en bij een boom die daarvoor door de sadisten bedoeld was met hun tere hoofd tegen deze boom vermorzeld en op één hoop bij lotgenoten gesmeten. Tussen 1975 en 1978 zijn meer dan 17.000 mannen, vrouwen én kinderen, vermoord in deze S-21 en werden overdekt met aarde in de nabijgelegen ” killing fields of Choeung Ek “.

Rond kijkend en van de ene verbazing in de andere vallend zag ik twee gebouwen van een begane grond én twee verdiepingen, waarvan het vanaf de grond geheel afgegrendeld was met dik gaas. Bedoeld dat het als een hek werk moest voorkomen dat gevangenen vanaf de bovenste verdieping de keuze maakten voor zelfmoord door te springen, i.p.v. nog langer de martelingen te moeten mee maken.

De Nederlandse kunstenaar Peter Klashorst heeft in 2011 in deze Tuol Sleng bijna een jaar geluisterd naar de verhalen van zeven overlevenden, de toenmalige gevangenisbewaarders én er talloze impressies van hoe hij die verhalen, foto’s, geschriften allemaal beleefde. Dit heeft hij geëxposeerd in de martelkamers, waarbij het “bed” de ketens, het bloed, haast het gegil en gekrijs van de gemartelde nog hoorbaar was. Meer dan indrukwekkend. S-21 doet nu dienst als het Tuol Sleng Museum, bedoeld als een testament voor de misdaden van de Rode Khmer.

Net als de Nazi’s blonken deze Rode Khmer leiders uit in gewetenloosheid en hun barbaarse methoden. Elke gevangene die binnen gebracht werd in deze S-21 werd gefotografeerd, zowel voor, tijdens als na de martelingen. Het museum toont in ruimte na ruimte de foto’s van de mannelijke gevangen met naam en toenaam. Ook foto’s van de vrouwen en kinderen die later vermoord zijn. De gevangene werd gefotografeerd met een persoonsnummer in beeld met het jaartal van het moment van de opname.

Bijzonder is dat er ook gevangenen uit Australia, New Zealand en Amerika waren, die dit niet overleefd hebben. Trots claimde deze beulen méér dan 100 slachtoffers per dag omgebracht te hebben op de meest afschuwelijke manieren. Op het moment dat het Vietnamese leger dichtbij de stad kwam zijn op het laatste moment de nog 14 aanwezig gevangen afgeslacht, hun verminkte lichamen zijn gefotografeerd en zijn te aanschouwen in de kamers waar ze gevonden zijn. Slechts zeven gevangenen hebben het overleefd, door hun professie als schilder, fotograaf, etc in te zetten. Het is haast hetzelfde als de violist die moest spelen voor de Duitsers en zodoende zijn leven redde.

De laatst vermoorde gevangenen zijn in de nabijgelegen tuin begraven. Samenvattend een bezoek aan Tuol Sleng kan het best naar mijn idee omschreven worden “profoundly depressing experience”. Het demonstreert de donkerste zijde van de menselijke geest, waarvan men zegt dat een ieder tot zover gebracht kan worden. Tja de Tuol Sleng is zeker géén plek om te bezoeken als je overgevoelig bent!

De fraaie grote moderne stupa (zie foto boven), ik schat zo een 25 meter hoog, is aan vier kanten voorzien van glas, én macaber genoeg met botten van benen, armen, lichamen en schedels gevuld. Ongeveer 8,000 slachtoffers zijn hier verzameld die eerder in graven waren gestort. Nu bijeen gebracht als een eerbetoon aan hen die geleden hebben en respectloos gedumpt werden.

Zo veel lichamen, zo veel menselijke overblijfselen die een aantal jaren geleden een gruwelijke dood hebben gevonden. Zo veel mensen die hun leven verloren zonder reden, alleen omdat het regime van Pol Pot er een reden voor vond. Je was te intellectueel, droeg een bril, sprak vreemde talen, had een goed gebit, had gestudeerd, etc. etc. Ach je was géén ongeletterde, ongeschoolde landarbeider en dat was genoeg om 2.500.000 tot 3.000.000 Cambodjanen af te slachten.

Ook hier weer een hevige reactie en de tijd genomen om stil te staan bij de onbeschrijfelijke gebeurtenis, niet zo lang geleden. Ik hoop dat de slachtoffers kracht geput hebben uit het geloof in Boeddha.