Tot eind zestiger jaren van de vorige eeuw domineerden de verhalen over de dappere en goede daden van koningen en andere edelen de gehele geschiedschrijving in Thailand.
Deze manier om tegen de geschiedenis van Thailand aan te kijken zien we nog steeds terug in de schoolboekjes en in de omschrijving van ‘Thainess’, de basis van het Thaise gedachtegoed. Dit wordt wel de ‘Damrong school’ genoemd naar een andere bekende historicus: Prins Damrong Rajanubhab (1862-1943), een zoon van koning Mongkut en halfbroer van koning Chulalongkorn.
Het was de historicus Nidhi Eeoseewong die in een zestal artikelen begin zeventiger jaren een ommekeer veroorzaakte in het denken over Thailand’s verleden. Hij ontkent dat koningen als Mongkut (1851-1868) of Chulalongkorn (1868-1910) en de westerse invloeden in die tijd als gangmakers van verandering optraden, zoals veelal aangenomen, maar verwijst naar een eerder tijdvak.
Deze artikelen zijn verzameld in zijn boek Pen&Sail dat in 1982 uitkwam met een uitstekende Engelse vertaling in 2005.
Het eerste essay is getiteld ‘Bourgois Cultuur en de Vroege literatuur van Bangkok’. Daarin beschrijft Nidhi hoe in die periode van 1782 tot 1851 economische veranderingen, met name meer handel, een belangrijke factor was bij het ontstaan van een nieuwe klasse (‘bourgeoisie’) los van het hof. Er kwam onder de burgers meer aandacht voor literatuur die niet alleen maar ging over goden en koningen maar meer over de toestand van gewone burgers. Een nieuwe biografie van de Boeddha bijvoorbeeld legt meer nadruk op zijn menselijke eigenschappen.
Nidhi ziet in die vroege Bangkok periode een innerlijke dynamiek, een grotere diversiteit die hij voor een deel toeschrijft aan de invloed van de Chinese gemeenschap. Deze dynamiek ziet Nidhi niet als een gevolg van koninklijk handelen maar als het resultaat van maatschappelijke en economische veranderingen.
Een soortgelijk oordeel velt Nidhi over de oude geschiedschrijving rond koning Taksin (1768-1782). In de officiële geschriften wordt Taksin de Grote afgeschilderd als een Siamese vorst die Siam redde van de Birmezen, daarna krankzinnig werd, geëxecuteerd door zijn oude vriend Thong, de latere generaaal Chao Phraya Chakri die daarop de troon besteeg als koning Rama I.
Nidhi ziet Taksin meer als een Chinese avonturier (zijn vader was een eerste generatie Chinese immigrant en zijn moeder een gewoon Thais burgermeisje) die optrad toen het koningshuis van Ayutthaya het liet afweten. Nidhi verklaart het afzetten en executeren van Taksin niet vanuit zijn krankzinnigheid maar ziet het als een bloederige coup om de oude vorstelijke garde in ere te herstellen.
Korte biografie van Nidhi
Hij werd geboren in 1940 in Bangkok waar hij geschiedenis en literatuur studeerde aan de Chulalongkorn Universiteit. Hij vertelt dat één van zijn hoogleraren bij het begin van zijn colleges opmerkte dat ‘het bevorderen van liefde voor het vaderland’ de belangrijkste doelstelling moest zijn van het geschiedenisonderwijs.
In 1966 werd Nidhi hoogleraar geschiedenis aan de pas geopende Chiang Mai Universiteit waar hij in 2000 met pensioen ging. In al die jaren en ook daarna was hij op veel gebieden actief.
Hij bestrijdt het idee dat de staat invloed moet hebben op inzichten in geschiedenis en cultuur. De geschiedeniswetenschap moet niet uitsluitend gaan over het vaststellen van feiten maar het moet de achtergronden en oorzaken laten zien. Het moet vragen stellen en de antwoorden bevragen.
Hij pleit voor de plicht van intellectuelen een bijdrage te leveren aan het publieke debat. Hij voegt ook de daad bij het woord. In 2015 bood hij voor de poort van de Chiang Mai Universiteit waar jonge studenten demonstreerden voor democratie zijn verontschuldigen aan voor het feit dat de oude garde niet in staat was geweest de democratie te handhaven. En hij gaaf morele steun aan de jonge student rechten Pai Dao Din (letterlijk ‘Ster der Aarde’), die veroordeeld werd voor majesteitsschennis.
Conclusie
Nidhi ontkent de overheersende rol van koningen bij de veranderingen in de Thaise maatschappij. Literatuur, economie en het ontstaan van nieuwe klassen tussen het hof en de phrai, de horigen, is belangrijker. Het zijn vaak juist de koningen die een sterke controlerende staat voorstaan en zo de ruimte aan de wijdere gemeenschap proberen te beperken waar het maatschappelijke, economische en intellectuele veranderingen betreft.
Noot
Gezien mijn fascinatie met Thaise namen ook nog even dit. Nidhi Eeoseewong นิธิ เอียวศรีวงศ์ม met als uitspraak níetí ieowsǐe:wong. Nidhi betekent ‘Verborgen Schat’, Eeo weet ik niet, see is ‘eer, pracht, glorie’ en wong betekent ‘familie, afstamming’
Voornaamste bron
Nidhi Eeoseewong, Pen&Sail, Literature and History in early Bangkok, Silkworm Books, 2005 (oorspronkelijke Thaise uitgave 1982)
beste Tino,
Elk land of elke bevolking heeft blijkbaar helden nodig, helden uit het verleden en helden uit het heden. En gelet op het toenemend nationalisme zullen er meer nationale helden worden ‘gevonden’. Kijk naar wat er nu gebeurt rond de grotfilm in Thailand.
https://www.ad.nl/video/thailand-legt-grotjongens-het-zwijgen-op~p53112
Wat geldt voor koningen in het verleden geldt mutatis mutandis ook voor politici, presidenten en andere hoogwaardigheidsbekleders. Zij zijn de spelers in een maatschappelijk veld dat op wereldniveau wordt bepaald door ontwikkelingen als toenemende beschaving, toenemende communicatie en openheid (zeker via het internet), toenemende handel en verwevenheid van bedrijven, geld en mensen over de nationale grenzen heen.
Toch kunnen deze helden op een gegeven ogenblik in de geschiedenis een rol spelen van scheidsrechter, van goed gedrag, als rolmodel en van reflectie (de VAR in het voetbal). Maar de spelregels blijven hetzelfde en het kader van het spel ontwikkelt zich ook zonder deze helden. Machthebbers doen er goed aan een beetje bescheiden te zijn en te blijven over hun rol in de geschiedenis.
Dank voor deze uitleg, Tino. Zelf zie ik al jaren de geschiedschrijving van de Thaise geschiedenis als anders dan de werkelijkheid. Beluister ik wat mijn Thaise vrouw mij laat weten over de geschiedenis, in het bijzonder de Thaise, dan heb ik nogal wat bedenkingen over wat het Thaise volk wordt voorgehouden.