Bangkok, de hoofdstad van Thailand, kent een lange en dynamische geschiedenis die teruggaat tot de 15e eeuw. Oorspronkelijk was het een klein vissersdorp en een handelspost langs de Chao Phraya-rivier. Door de strategische ligging groeide het uit tot een essentiële doorvoerhaven voor goederen die naar de toenmalige hoofdstad Ayutthaya werden verscheept. In de 17e eeuw vestigden Europese handelaren, zoals de Portugezen en later de Nederlanders en Fransen, er handelsposten.
In de 18e eeuw werd Bangkok een belangrijk militair en handelscentrum. De val van Ayutthaya in 1767, na een Birmese invasie, betekende een keerpunt. Koning Taksin heroverde het gebied en maakte in 1768 Thonburi, aan de westelijke oever van de Chao Phraya, de nieuwe hoofdstad.
Stichting van Bangkok als hoofdstad
In 1782 greep generaal Chao Phraya Chakri de macht en werd hij gekroond als koning Rama I, de eerste vorst van de Chakri-dynastie. Hij verplaatste de hoofdstad van Thonburi naar de oostelijke oever van de Chao Phraya en stichtte de stad Rattanakosin, het huidige Bangkok. De officiële naam van de stad is een van de langste ter wereld en wordt in het Thai afgekort tot Krung Thep Maha Nakhon.
Een van de eerste grote projecten van koning Rama I was de bouw van het Koninklijk Paleis en de Tempel van de Smaragdgroene Boeddha, die tot op de dag van vandaag het spirituele en historische hart van Bangkok vormen. De stad werd ontworpen met een netwerk van kanalen, geïnspireerd door de waterwegen van Ayutthaya, wat Bangkok de bijnaam “Venetië van het Oosten” opleverde.
Groei en modernisering
De 19e eeuw bracht ingrijpende veranderingen, vooral onder de heerschappij van koning Mongkut (Rama IV) en koning Chulalongkorn (Rama V). Beïnvloed door westerse ideeën, introduceerden zij tal van hervormingen, waaronder de modernisering van infrastructuur en het bestuur.
Belangrijke ontwikkelingen waren:
- De aanleg van verharde wegen en de eerste brug over de Chao Phraya in 1893.
- De introductie van de eerste elektrische tram in 1897.
- De opening van het eerste postkantoor in 1851.
- De geleidelijke afschaffing van de slavernij, voltooid in 1905.
Bangkok groeide snel en trok migranten uit het platteland aan. In 1900 telde de stad naar schatting 600.000 inwoners, een enorme stijging ten opzichte van eerdere eeuwen.
De 20e eeuw en de opkomst van een metropool
In de 20e eeuw groeide Bangkok uit tot het economische en politieke centrum van Thailand. De stad kende een explosieve bevolkingsgroei en was in de jaren 60 de onbetwiste metropool van Zuidoost-Azië.
Belangrijke mijlpalen in deze periode:
- In 1956 werd Don Mueang Airport geopend, wat Bangkok tot een internationale hub maakte.
- In 1972 fuseerden Bangkok en Thonburi tot de Bangkok Metropolitan Administration (BMA).
- In 1999 werd de eerste metrolijn geopend.
- In 2006 werd de nieuwe luchthaven Suvarnabhumi Airport in gebruik genomen, met een jaarlijkse capaciteit van 60 miljoen passagiers.
Tegen het einde van de 20e eeuw werd Bangkok een wereldwijd toeristisch en zakelijk centrum. De stad trekt jaarlijks meer dan 22 miljoen internationale bezoekers en is meerdere keren uitgeroepen tot ‘meest bezochte stad ter wereld’.
Huidige uitdagingen en stedelijke problemen
Met meer dan 11 miljoen inwoners in de metropoolregio staat Bangkok voor grote uitdagingen op het gebied van milieu, infrastructuur en leefbaarheid.
Luchtvervuiling
De stad kampt regelmatig met ernstige luchtverontreiniging. In januari 2025 behoorde Bangkok tot de meest vervuilde steden ter wereld, met een PM2.5-waarde die de gevaarlijke grens overschreed. Dit leidde tot schoolsluitingen en waarschuwingen van de overheid. De belangrijkste oorzaken zijn:
- Verkeer en industriële uitstoot.
- Stof en smog uit nabijgelegen landbouwgebieden.
- Gebrek aan natuurlijke ventilatie door de dichte bebouwing.
Verkeer en infrastructuur
Bangkok staat wereldwijd bekend om zijn verkeersopstoppingen. Ondanks een groeiend metronetwerk en de BTS Skytrain blijven de files een groot probleem. In 2024 waren er meer dan 10 miljoen geregistreerde voertuigen in de stad, wat leidt tot dagelijkse verkeersdrukte.
Bodemdaling en overstromingen
Bangkok zakt jaarlijks gemiddeld 1 tot 2 centimeter, terwijl de zeespiegel stijgt. Hierdoor worden bepaalde delen van de stad steeds kwetsbaarder voor overstromingen, vooral tijdens het regenseizoen. In 2011 beleefde Bangkok de zwaarste overstroming in decennia, waarbij een groot deel van de stad onder water kwam te staan.
Economie en sociale ongelijkheid
Bangkok is het economische hart van Thailand en goed voor bijna 50% van het nationale BBP. De stad is een belangrijke hub voor bedrijven, technologie en de financiële sector in Zuidoost-Azië.
Tegelijkertijd is de ongelijkheid groot. Terwijl wolkenkrabbers en luxe winkelcentra het stadsbeeld domineren, leven veel inwoners in sloppenwijken zonder goede basisvoorzieningen. De overheid werkt aan initiatieven om dit verschil te verkleinen, maar de kloof blijft zichtbaar.
Toekomstperspectief Bangkok
De Thaise regering en de stad Bangkok zetten in op duurzaamheid en modernisering. Belangrijke initiatieven zijn:
- De uitbreiding van het metronetwerk om het verkeer te ontlasten.
- Groene stadsprojecten, zoals Benjakitti Park, om de leefbaarheid te verbeteren.
- Waterbeheersystemen en innovatieve dijken om overstromingen te verminderen.
- Plannen om overheidsinstellingen gedeeltelijk te verplaatsen naar alternatieve steden, om de druk op Bangkok te verlagen.
Bangkok blijft een van de meest dynamische steden in Zuidoost-Azië, met een unieke mix van historie en moderniteit. Ondanks de uitdagingen blijft het een belangrijk economisch, cultureel en toeristisch centrum met een sterke invloed op de regio.
Dit is de volledige naam van het huidige Bangkok:
กรุงเทพมหานคร อมรรัตนโกสินทร์ มหินทรายุธยา มหาดิลกภพ นพรัตนราชธานีบูรีรมย์ อุดมราชนิเวศน์มหาสถาน อมรพิมานอวตารสถิต สักกะทัตติยวิษณุกรรมประสิทธิ์
Krungthepmahanakhon Amonrattanakosin Mahintharayutthaya Mahadilokphop Noppharatratchathaniburirom Udomratchaniwetmahasathan Amonphimanawatansathit Sakkathattiyawitsanukamprasit
Dit zijn bijna allemaal Sanskriet woorden. Als iemand dit in India voordraagt weten velen wat het wil zeggen. Vertaald:
De stad van engelen, de grote stad, de woonplaats van de Smaragdgroene Boeddha, de onoverwinnelijke stad van de god Indra, de grote hoofdstad van de wereld met negen kostbare edelstenen versiert, de gelukkige stad, rijk aan een groot Koninklijk Paleis dat op de hemelse woonplaats lijkt waar de gereïncarneerde god regeert, een stad die door Indra is gegeven en die door Vishnu is gebouwd.
Voordat het ergens in 1780 de nieuwe hoofdstad werd heette het dus Bangkok. Dat is echt Thais, handelaars namen dat woord mee naar Europa. บาง มะกอก baang (ma)kok (tonen: midden, hoog, laag) ฺbaang is ‘dorp aan het water’ en (ma)kok betekent ‘olijfboom’. Er waren olijfboomgaarden.
Hier leer je de uitspraak:
https://www.youtube.com/watch?v=c76LZ5Y4IIc&t=122s
In dit boek staat een schets van Bangkok bij het begin van de Chinese invasie:
https://www.whitelotusbooks.com/books/bangkok-in-1892
Daar moet je bij de vertaling iets erbij gefantaseerd hebben. Ik heb google translate gebruikt en ChatGpt (die volgens mij de betere vertaling heeft): Stad van engelen, grote stad van onsterfelijke juwelen, onneembare stad van de god Indra, grote hoofdstad van de wereld begenadigd met negen edelstenen, gelukkige stad, overvloedige koninklijke residentie, groot paleis en goddelijke verblijfplaats, gereïncarneerd door de god Indra en gebouwd door Vishvakarman.
“Dynamische Toekomst” ? Huh?
Met alle decennia lange stedelijke problemen als vermeld?
— Luchtvervuiling? Wordt steeds erger.
–Verkeer en infrastructuur? Totaal ontbreken van visie en uitvoering om te verbeteren.
–Bodemdaling. Wel daar kunnen ze niets aan doen. Enige wat een beetje kan vertragen is minder hoogbouw.
–Sociale ongelijkheid? De gecultiveerde klasse-beheersstructuur, onder controle van de Elie caste zorgt
perfect dan het blijft zoals het is.
Leg mij het “dynamische’ maar eens uit.
Als er iets Thai is dan is het afwezig zijn van dynamic om met tijdde genoemde onderwerpen aan te pakken. Veel bijeenkomsten, commissies, veel niet inhoudelijk gekwebbel.
Het enige wat uit vergaderruimte komt zijn ‘afdekkende’ perscommuniques.
Vervolgens gaat men door met ( trachten) te ademhalen en zich met uren reistijd van huis naar/van werkplek in leven te houden.
Dynamisch toch zeker wel. Niet als het gaat om (pro-) actief oplossen van de bovengenoemde problemen, maar wel als het het gewone dagelijkse leven betreft. Ik was er in januari weer eens voor een lang weekend in Patum Wan en de grote verkeersstromen, vele voetgangers, forenzen en toeristen, de dagelijkse levendige straathandel en markten, dit alles tussen de steeds meer uitdijende hoeveelheid wolkenkrabbers in deze metropool – in mijn beleving is dat wel dynamisch te noemen.
Kleine correctie: Don Mueuang Airport was al operationeel sinds 8 maart 1914, en daarmee het eerste vliegveld voor commerciële vluchten in Azië.
Toen ik nog werkte, was ik bijna maandelijks in Bangkok. Ik vond het altijd geweldig om erheen te gaan. Sinds 2012 kom ik er niet meer zo vaak, maar ik kan gaan wanneer ik daar zin in heb.
Maandagochtend besloten we spontaan erheen te rijden en boekten we pas in Bangkok een overnachting voor die nacht.
Ik sta er altijd weer versteld van hoe gemakkelijk het is om in die drukke stad te rijden. Op een gegeven moment moest ik op een vijfbaansweg van helemaal rechts naar helemaal links. Knipperlicht aan en voorzichtig invoegen—iedereen liet me er gewoon tussen. Er waren ook anderen die juist weer helemaal naar rechts moesten. Ik denk dat het van buitenaf chaotisch uitzag, maar als je eenmaal in het verkeer zit, valt het reuze mee.
Het was in ieder geval een leuk uitstapje!