Vogels kijken in Thailand: het Smelleken (Falco columbarius)

Het smelleken (Falco columbarius) is een roofvogel uit de familie van de valkachtigen (Falconidae) en een klein valkje. De wetenschappelijke naam van de soort werd in 1758 gepubliceerd door Carl Linnaeus. Het is een trekvogel die in de winter naar warme streken vliegt zoals naar Thailand.

In het Engels heet de roofvogel Merlin en stond ooit in Noord-Amerika in de volksmond bekend als een duivenbuizerd. De vogel broedt in het noorden van Holarctica; sommige migreren in de winter naar subtropische en noordelijke tropische streken. Mannetjes hebben doorgaans spanwijdte van 53-58 cm, terwijl vrouwtjes iets groter zijn. Het zijn snelle vliegers en bekwame jagers die gespecialiseerd zijn in het azen op kleine vogels in de grootte van mussen tot kwartels.

De vogel verdedigt zijn territorium fel, maar laat zich daarbuiten benaderen. Het Smelleken is lenige en snelle vogel die tamelijk honkvast is, maar past zich aan nieuwe omgevingen goed aan. Het smelleken gaat grotere dieren niet uit de weg en is niet bang voor mensen als hij aanvalt. De vogel deinst er niet voor terug door deuren en ramen volièrecomplexen, serres etc. binnen te dringen.

Het smelleken komt ook voor Europa en is daar de kleinste roofvogel, met zijn spanwijdte vanaf ca. 50 cm (mannetjes). De grootte van het vrouwtje is vergelijkbaar met die van de torenvalk, maar ze heeft een wat forser postuur. Het mannetje is van boven leigrijs; de bovenkant van het vrouwtje is donkerbruin. Zowel het mannetje als het vrouwtje hebben een lichtere onderkant.

Hij zoekt zijn voedsel het liefst op open terreinen, al dan niet voorzien van wat kleine begroeiing. Beboste gebieden worden gemeden. Het liefst jaagt hij op relatief open terreinen zoals weilanden, akkers, heidevelden. Meer dan 80% van zijn prooien bestaat uit vogels als piepers, leeuweriken, tapuiten, vinken en gorzen. De vogel is het makkelijkst te herkennen aan het vlieggedrag: hij vliegt erg snel en vlak boven de grond. Op deze manier overrompelt de vogel de kleine vogels waaruit het belangrijkste voedsel bestaat. Soms ook wordt de prooi net zo lang achtervolgd totdat deze te vermoeid is om nog te ontkomen.