Maart Blog Ambassadeur Kees Rade (7)

De Nederlandse ambassadeur in Thailand, Kees Rade, schrijft maandelijks een blog voor de Nederlandse gemeenschap, waarin hij in grote lijnen vertelt wat hij de afgelopen maand heeft gedaan.

Beste landgenoten,

Centrale gebeurtenis de afgelopen maand waren natuurlijk de verkiezingen van ruim een week geleden. Na herhaaldelijk uitstel was het dan eindelijk zover; de Thaise kiezers konden na bijna 5 jaar onder een militaire regering te hebben geleefd weer hun stem uitbrengen. Voor miljoenen kiezers was dit de eerste keer dat ze dit konden doen, de vorige verkiezingen waren immers in juli 2011.

Voorafgaand aan verkiezingsdag had ik met mijn EU collega’s de nodige discussies over het al dan niet waarnemen van het stemmen op die zondag. Thailand had besloten om de EU niet te verzoeken een officiële waarnemersmissie te sturen. Zo’n missie bestaat uit een paar honderd deskundigen, die zich al weken voor de verkiezingen over het land verspreiden om ook de aanloop naar het stemmen zelf te monitoren. Alleen op die manier kan immers en goed oordeel worden gegeven over het hele proces, de daadwerkelijke gang naar de stembus vormt slechts een relatief klein onderdeel van de hele verkiezingsprocedure.

Sommige collega’s waren bang dat als we met een officiële badge van de Election Commission zouden gaan rondlopen, we de indruk zouden wekken toch met een officiële missie bezig te zijn. Zelf was ik daar niet zo bevreesd voor, door niet met de media te praten en onze waarnemingen alleen te gebruiken voor onze interne rapportage was het risico om publicitair misbruikt te worden naar mijn mening verwaarloosbaar. De VS, Canada en vijf EU-lidstaten deelden die mening, en hebben met een redelijk groot aantal teams her en der het stemmen geobserveerd.

Zelf stond ik samen met een lokale beleidsmedewerkster en een van onze stagiaires al om 7.30 uur klaar bij een stembureau in Bang Sue. Dat bureau was er al helemaal klaar voor, iedereen zat keurig klaar. Geen enorme rijen, zoals je soms bij verkiezingen in andere landen ziet, maar vlak voor acht uur stonden er toch een tiental stemmers klaar om een vakje in te kleuren. Het stemproces zelf verliep vrij probleemloos, de vrijwilligers die het identiteitsbewijs moesten controleren of het stembiljet moesten uitreiken straalden ernst en trots uit. Wij konden ongehinderd een beetje rondlopen en foto’s maken, terwijl de leden van het stembureau en kiezers onverstoorbaar hun dingen deden. Dit vreedzame beeld herhaalde zich bij de andere stembureaus die we die dag bezochten, in Pathumwan en Sathorn. En na een uur of drie ’s middags was het echt klaar, op een enkele kiezer na gebeurde er niet veel opwindends meer in de stembureaus.
Vervolgens het tellen. Onder het toeziend oog van enkele waarnemers van politieke partijen werd elk stembiljet uit de doorzichtige doos gehaald, voorgelezen, en aan de waarnemers getoond. De uitgebrachte stem werd op een groot bord geschreven, en ook door de waarnemers genoteerd. Kortom, transparant en zonder noemenswaardige problemen. En dat die ene politieman een zone van het bureau betrad waar hij eigenlijk volgens de regels niet mocht komen, niemand die daar moeite mee had, daarvoor was het hele proces te gemoedelijk.

Hoe anders is het beeld nu, enkele dagen na het sluiten van de stembureaus. Of het nu onkunde of moedwillig beleid is, feit is dat het optreden van de EC geen schoonheidsprijs verdient. Tegengestelde uitslagen, informatie die snel weer wordt ingetrokken, onduidelijkheid over de toepassing van de regels, een opkomstpercentage dat plotseling met 10% omhoog gaat. Jammer, de kiezers die wij hebben gadegeslagen, van jong tot soms zeer oud, gaven de indruk hun mogelijkheid om mee te beslissen over de toekomst van het land serieus inhoud te willen geven. Door de EU, de VS en andere landen is dan ook aangedrongen op een spoedige publicatie van de definitieve uitslagen, om aan deze onzekere periode een einde te maken.

En dan zal het aan de politieke partijen zijn om een werkbare coalitie te smeden. Dit proces is meteen na de verkiezingen van start gegaan, met alle daarbij behorende geruchten, playing hard to get en andere onderhandelingstechnieken. Ook hier doen wij niet meer dan observeren, het is uiteraard niet aan ons om daar een inhoudelijke mening over te hebben. En laten we eerlijk zijn, Nederland heeft weinig lessen te geven op het gebied van soepele coalitieonderhandelingen. De eerste internationale reacties op het verloop van de verkiezingen waren voorzichtig positief, maar het rommelige vervolg zou afbreuk kunnen doen aan het vertrouwen van de Thaise burgers én de internationale gemeenschap. We zullen nu als EU wachten op de uitkomst, en met de volgende burgerregering hopelijk spoedig bijvoorbeeld de onderhandelingen over een vrijhandelsverdrag hervatten.

En nu maar hopen dat er geen onverwachte ontwikkelingen, zoals een politiek gemotiveerd besluit om een partij te verbieden of een partijleider aan te pakken, zullen optreden die roet in het eten kunnen gooien. Dat zou dit beginnende proces op weg naar een meer democratisch Thailand, zoals dat door de Bangkok Post werd verwoord, in de kiem smoren, en al diegenen die zo plichtsgetrouw hun stem hebben uitgebracht in de kou laten staan.

Vriendelijke groeten,

Kees Rade