Column – Gezichtsverlies in Thailand is een cultureel mijnenveld

Gezichtsverlies in Thailand is geen kwestie van een ongemakkelijke stilte na een slechte grap of een blos van schaamte. Nee, hier is het een sociale catastrofe. Verlies je gezicht in Thailand, en je bent niet alleen jezelf, maar ook de hele sfeer kwijt. Het concept van “face” is hier een onzichtbare wetmatigheid, een ongeschreven regel die alles bepaalt, van het sluiten van deals tot een simpel gesprek over het weer.
Stel je een toerist voor die, met zonnebrand op zijn neus en te veel zelfvertrouwen, luidkeels een discussie aangaat met een lokale marktkraamhouder. De oorzaak? Een paar baht korting op een sarong die hij toch nooit zal dragen. Hij staat erop zijn gelijk te halen. Hij voelt zich ongetwijfeld slim en assertief, terwijl hij de prijs probeert te drukken. Maar omstanders kijken geamuseerd of gegeneerd toe. Voor hen is hij niet assertief; hij is onbeschaamd. Wat hij niet begrijpt, is dat hij niet alleen zichzelf voor schut zet, maar ook de kraamhouder. In Thailand werkt het anders. Harmonie is hier de heilige graal, en elke vorm van confrontatie – hoe klein ook – is een deuk in dat ideaal.
In de Thaise cultuur draait alles om balans. Harmonie bewaren is de sleutel. Een conflict aangaan voelt hier alsof je midden in een Boeddhistisch tempelritueel met een megafoon je ongenoegen uit. Er zijn subtielere manieren om zaken te bespreken. Kritiek wordt ingepakt in zijdezachte woorden, alsof je een porseleinen vaas voorzichtig in bubbeltjesplastic wikkelt. Een rechtstreekse aanval, hoe terecht ook, voelt voor een Thai als een dolksteek. Het gezichtsverlies is op dat moment collectief. Jij verliest je gezicht door je lompe gedrag, en zij verliezen het omdat ze niet in staat zijn harmonie te behouden.
Gezichtsverlies is een glibberig begrip. Voor toeristen is het een onzichtbare valkuil. Wanneer een westerling denkt dat hij een discussie “wint,” door te domineren met woorden, is het resultaat meestal het tegenovergestelde. Hij verliest in de ogen van de Thais, en niet een beetje. Respect is hier geen recht, maar een cadeau dat je moet verdienen met verfijnde omgangsvormen en een glimlach die zo oprecht lijkt dat hij rechtstreeks uit een tandpasta-reclame komt.
Wat maakt dit fenomeen zo fascinerend? Het is de dubbele laag die erin verscholen zit. De Thaise glimlach – beroemd en berucht – kan evenveel betekenen als niets. Het is een masker, een wapen en een buffer tegen ongemak. Een Thai kan glimlachen terwijl hij zich beledigd voelt. En terwijl jij denkt dat alles koek en ei is, staat hij mentaal al zijn opties te overwegen: negeren, beleefdheid bewaren of jou stilletjes afschrijven.
Ironisch genoeg zijn de grootste gezichtsverliezers vaak de meest zelfverzekerden. Zij die denken dat hun directheid als een kracht wordt gezien. Het is bijna bizar hoe de westerse assertiviteit hier omslaat in lompe onwetendheid. Als je echt wilt overleven in Thailand zonder op sociaal ijs uit te glijden, onthoud dan één ding: “Mai pen rai.” Het betekent “het geeft niet.” Een ogenschijnlijk simpele uitdrukking, maar een die alles omvat. Want in Thailand draait het leven om flexibiliteit, niet om je gelijk halen. Gezichtsverlies voorkomen is een kunst, een subtiel spel dat je beter kunt leren spelen voordat je het gezicht van iedereen om je heen verliest.
Over deze blogger

- De Expat (66) woont al 17 jaar in Pattaya en geniet van elke dag in het land van melk en honing! Vroeger werkzaam in de wegen en waterbouw, maar het grillige weer in Nederland ontvlucht. Woont hier met zijn Thaise vriendin en twee honden net buiten Pattaya, op 3 minuten loopafstand van het strand. Hobby's: genieten, uitgaan, sporten en met vrienden filosoferen over voetbal, Formule 1 en politiek.
Lees hier de laatste artikelen
Column16 februari 2025Column – De witte olifanten van Thailand: mensen kijken – een bron van vermaak
Column14 februari 2025Column – Het verdriet van de expat: De stille moordenaar waar niemand naar kijkt
Column12 februari 2025Column – De Hollandse krent in tropische sferen
Column10 februari 2025Column – Boyztown in Pattaya, waar grenzen worden verlegd
Thailand is toch wel een heel bijzonder land. Eigenlijk bijna onbegrijpelijk. Goed dat de Expat dat helder en duidelijk uitlegt. In Nederland heeft niemand iets met gezichtsverlies, niemand streeft naar harmonie, niemand zegt “Geeft niet, joh” en de Nederlandse glimlach is gewoon een echte glimlach waar nooit iets achter zit.
Tino Kruis, voor buitenlanders is Nederland ook een bijzonder, soms onbegrijpelijk, soms komisch land.
Wel eens het boek ….The undutchables, leven in Holland…. gelezen? 🙂
Een vrolijke lachspiegel over ‘ons’.
Dit is waarschijnlijk weer een cynisch grapje bij Tino, want onder onze buitenlandse medelanders in nederland worden hele dorpen en steden geterroriseerd op gezichtsverlies {Gouda,Veenendaal,Ede,Rotterdam,Ter Apel,Amsterdam,Breda,Harderwijk ,Lelystad etc etc]
Dit is een van de grootste problemen in Nederland die zelfs de Politiek uit elkaar drijft en danvanwege gezichtsverlies de discriminatiekaart trekt.
Tino je staat in Thailand en Nederland ver van de gewone mens vandaan,ga eens 1 jaar met de rugzak op reis door steden als hierboven omschreven en ga overal 2 maanden wonen in volkswijken en vertel daarna je verhaal over Nederland weer.
Het zogenaamde thaise gezichtsverlies wordt anno 2025 wel erg tegen de stroom in gecultiveerd gebracht.
Jongere generaties Thai zitten daar helemaal niet meer zo in.
Gewoon geciviliseerd en prettig communiseren, niet in verbale vechthouding gaan.
Geen houding-gedoe dat je ook niet in eigen land doet.
Als je uit een land komt waar afdingen gans onmogelijk is, dus er geen ervaring mee hebt, moet je dat in Thailand niet gaan uitproberen op een onbeschaafde confronterende manier. Dat is dom gedrag.
Ik sta af en toe verbaasd hoe Thai ‘cool’ blijven onder de luidruchtige en ronduit onbeschaafd bot gedrag van sommige buitenlandse nationaliteiten toeristen.
Dan nog even over “gezichtsverlies”. Je kunt zelf gezichtsverlies lijden of een ander gezichtsverlies doen lijden. En dan is er ook gezicht winst, voor jezelf of voor een ander. Ik denk dat deze zaken in alle culturen een belangrijke rol spelen, tussen culturen met een klein verschil en tussen individuen met een groter verschil: persoonlijkheid in deze is belangrijker dan cultuur.
Het is ook universeel om problemen rond gezichtsverlies te voorkomen: beleefdheid, respect, begrip, waardigheid en vertrouwen, een ik-boodschap en geen jij-bak, in wat je zegt en in wat je doet. Benadrukken van verschillen hoort daar niet bij.
Een nadeel is dat je op een gesloten vraag meestal ‘ja’ krijgt ook al is het neen. Je vraagt beter ook niet de weg aan iemand die het niet weet. Dat weet jezelf niet op voorhand maar een Thai denkt dat jij niet mag weten dat zij het niet weten. Dat vermeende gezichtsverlies… Jammer en in tegenstelling tot het Boeddhisme die in haar leer het recht op niet-weten een belangrijke plaats geeft. En wat zei Socrates ook alweer? Daar hebben farangs ook wat aan want velen onder ons denken dat ze alles weten maar eigenlijk zouden we moeten weten dat we niets weten.. Dat wetende dronk Socrates met opgeheven hoofd de gifbeker…
Ach, er geldt eigenlijk een oud Nederlands gezegde, dat aan de Noordzee geheel in onbruik is geraakt. Het voorkomt alle vormen van gezichtsverlies, en houdt de omgangsvormen prettig.
“Met de hoed in de hand, komt men door het ganse land”.
Ik stam uit de tijd en de cultuur dat normale omgangsvormen van twee kanten moeten komen. Ik kom al 15 jaar in Chiang Mai en weet dat je niet met Thai praat, maar met het masker dat ze hebben.
Dat weet en begrijp ik al betekent dat ook dat ik vaak niet weet of ik ze bij de kop of bij de kont heb,
De Thai wil niet beledigd worden en dat geldt in gelijke mate voor mij als farang.
Dat farang betekent in veel gevallen hetzelfde als ATM.
Ook daar kan ik mee leven.
Anders wordt het als dat uitgemolken wordt; als het betekent dat ik als gast / farang, genegeerd en niet serieus genomen wordt; anders wordt het als de Thai, waar andere Thai bij zijn, met een glimlach en met trots verhaalt hoe deze farang belazerd is.
Dat is het moment waarop mijn Nederlandse cultuur de kop opsteekt en geen rekening meer houdt met eventueel gezichtsverlies. Dat is het moment waarop mijn respect voor de ander verdwijn, hoorbaar en zichtbaar.
Dat J.G. Krol is een proces van bewustwording dat iedereen met enig inzicht doormaakt in Thailand en een enorme ontgoochelende en ontwrichtende impact kan hebben. Helaas realiseren sommige farangs dat nooit en blijven ziende blind of erger nog bewust de andere kant opkijken. Vasthoudend aan hun illusie. Meestal noodzakelijk want voor vele expats is er ‘no way back’. En proberen ze ook hun ‘gezichtsverlies’ kost wat kost te vermijden. Een tragikomedie.
Het hangt er van af…
Mijn chauffeur, laten we hem Sanit noemen, liep nogal zenuwachtig rond. Na wat vragen kreeg ik te horen, dat zijn vrouw ergens ver weg, upcountry, een erfenis op was halen en al drie dagen te laat , nog niet terug was.
Raam opengegooid en “Sanit, HIER” geroepen, waarna ik hem in het bijzijn van het hele kantoorpersoneel uitkafferde, in het Engels en soms Nederlands.
Yaeh, but.. you’ car, how you come home ? .., MIJN probleem, motosai taxi, even .. walk. Dus, hier de autosleutels en ophoepelen, ga je vrouw ophalen. Nu, per direct, onmiddellijk.
Gelukkig, niets aan de hand, vrouwlief was wat familie e.d. op wezen zoeken.
Ik kon nooit meer kwaad doen bij mijn personeel hoe Nederlands-grommig ik soms was.
Mijn zoon van 15 moest een keer naar Non Muang, nachtvlucht, en Sanit STOND erop, dat HIJ reed, en wachtte, totdat het vliegtuig vertrokken was, hoe laat het ook zou worden. Is dik 30 jaar geleden, maar als ik oud-collega’s tegenkom, hoor ik ze er nog over.
Is dit een verdwaald stukje fictie uit een ander topic dat hier als reactie is binnen geslopen of gibberish 🙂 . Wat is een motosai? Was dat een privé vliegtuig en is je zoon dan nog goed aangekomen?
Ja, ja, sorry mijnen satang is gevallen: motosai ook wel snel uitgesproken als ‘mosai’ (zegt men mij hier) betekent motorcycle . Was dat even gezichtsverlies/losing face maar het verhaal snap ik nog steeds niet
Het is belangrijk te onthouden dat alle Thais dezelfde normen, waarden en gedragingen omarmen en dat die heel veel verschillen van die van alle Nederlanders.
En daar hebben we de Tino weer met zijn of inmiddels haar bekende valletjes. Het is een algemeen verschijnsel onder Nederlanders dat ze last hebben van toenemende donkere periodes van welzijn in de grauwe winterse maanden maar er is goed nieuws. In maart-april gaat de zon weer schijnen en dan komt alles weer goed.
Overal willen natuurlijk de mensen ongeveer hetzelfde maar de culturele of de aangeleerde verschillen mogen toch ook wel aangekaart worden? Kritiek is niet hetzelfde als negativiteit zei mijn Vlaardingse huisarts ooit weleens.
Inderdaad ‘de aard van het beestje’ (dat van onze waarden, normen, cultuur en samenlevingsvormen. Zolang we het als Westerling en Oosterling van elkaar maar willen en durven herkennen en erkennen en ern poging doen om het te plaatsen in zijn oorzakelijke context. Soms heb je er vat op en soms niet ( en het besef daarvan). Het Boeddhisme als pad en niet enkel als ritueel of ornament of mooi zicht (tempels bijvoorbeeld) kan iedereen helpen om tot inzichten te komen
Het is even belangrijk voor Thai om ook de andere partij geen gezichtsverlies te laten leiden.
Er wordt zelfs vermeden om een vraag te stellen, waar jij mogelijks het antwoord niet weet.
Daarom wordt op de plaatselijke universiteiten altijd Ex Cathedra les gegeven, waardoor dergelijke situaties vermeden worden.
Ook op de werkvloer zal, zelfs als hij er geen snars van begrepen heeft, een werknemer nooit een (kritische) vraag zal stellen, om dezelfde reden.
Heb al meerdere vergaderingen op overheidsniveau hier bijgewoond, op alle, alleen maar ja knikkers, soms wel een verademing over de steeds maar verder (te ver) gaande discussies in onze thuislanden, waar discussie of bezwaar maken een nationale sport is geworden.
En ja, ook een buitenlander kan gezichtsverlies leiden, een onbekend gegeven voor de Thai.
Voor mezelf echt een echt een zinvolle aanvulling Walter. Hopelijk voor anderen hier en elders ook.
Mijns inziens is deze column van De Expat (weer) veel te generaliserend.
Net zoals DE Lagelander en DE Lagelandencultuur niet bestaat, bestaat ook DE Thai en DE Thaise cultuur niet. Ieder individu heeft zijn/haar eigen strenge dan wel flexibele normen, waarden en gebruiken die gevormd worden tijdens het leven.
Telkens wanneer ik in contact komt met een ander bejegen ik de ander met respect en, naar gelang de duur/intensiteit van het contact, tast ik af welke normen, waarden en gebruiken de ander heeft. In Thailand, de Lage landen en overal elders in de wereld.
Helaas zijn er mensen die de eigen normen, waarden en gebruiken aan ieder ander willen opleggen.