Op 2 juli 2017 verscheen in de Belgische De Tijd een interview met Lex Hoogduin, hoogleraar Monetaire Economie, met de titel “ECB plant de zaden van de volgende financiële crisis”. Als u geïnteresseerd bent kunt u het hier lezen: www.tijd.be
Wellicht zult u als Thailandbloglezer zich afvragen waarom u hier iets van zou moeten weten? Wel, als u vanuit Europa een pensioen ontvangt, als u in Europa effecten en in het bijzonder obligaties bezit en als u in Europa onroerend goed bezit dan leidt het handelen van de ECB ertoe dat een volgende crisis waarschijnlijk wordt en dat deze inkomsten en bezittingen er door geraakt zullen worden.
Voordat ik de zorgen van Lex Hoogduin aan u toelicht wil ik u heel even meenemen in de economische theorie. Iedereen kent de naam van John Maynard Keynes en weet dat zijn theorie inhoudt dat in tijden van laagconjunctuur de overheid het voortouw moet nemen en de economie met monetaire politiek en door overheidsbestedingen en -investeringen moet aanjagen. Maar kent u ook de Oostenrijkse school van economen als Ludwig van Misis en Friedrich Hayek? Deze stroming stelt juist dat grote economische crisissen het gevolg zijn van kunstmatig grote kredietverlening. Dat geldt zeker voor de grote depressie van de 30-er jaren en voor de kredietcrisis van 2008. De Oostenrijkse school stelt verder dat verlaagde rentes leiden tot overconsumptie en marginaal rendabele – met schulden – gefinancierde investeringen. Op enig moment zal de economie weer terugkeren naar de normale situatie en zullen de marginale investeringsprojecten door de mand vallen en zal de schuldbubbel barsten.
Als u het interview met Hoogduin leest, dan zult u merken dat de Oostenrijkse school van invloed is op zijn denken. De ECB heeft sinds 2015 € 1.900 miljard aan obligaties opgekocht en daarbij is een overgroot deel aan staatsobligaties. Dus Dijsselbloem en z’n Europese collegae geven overheidsobligaties uit die vervolgens gekocht worden door de ECB. In het Verdrag van Maastricht spraken de Euro-landen af het overheidstekort minder dan drie procent BBP te laten zijn en als het hoger is om zelf het probleem op te lossen. Dus zonder hulp van andere EU landen en zonder monetaire financiering (de geldpers aanzetten). Maar de ECB maakt monetaire financiering voor Dijsselbloem cs mogelijk en hij en z’n collegae houden de mond stijf dicht. En voorlopig gaat het opkoopprogramma van de ECB dit jaar vrolijk door.
Ook de ECB politiek van nagenoeg gratis geld met een interestpercentage van bijna nul heeft een desastreus effect op nagenoeg alle sectoren. De overheden zijn in staat om geld tegen bijna 0% te lenen en de gezel van een werkende kapitaalmarkt is niets meer dan dun katoenen draadje. De Europese minsters van Financiën kloppen zich op de borst en zeggen dat zij de overheidsfinanciën op orde hebben gekregen. Noodzaak om de zaak op orde te krijgen is verdwenen en tegen nagenoeg nul procent lenen zo fijn voor de Europese overheden dat niemand rept over de abnormale situatie en stelt dat terugkeer naar een normale geldmarkt toch echt nodig is.
De ruim geldpolitiek van de ECB heeft ertoe geleid dat het geld bij de banken tegen het plafond klotst en bedrijven kunnen met geleend geld de rendementen op eigen vermogen omhoog schroeven. U heeft vast ook recentelijk gelezen dat de arbeidsquote in Nederland lager is dan ooit en dat de reciproque, de kapitaalquote hoger is dan ooit. Ik ben een eenvoudig bedrijfseconoom en heb in mijn werkzame leven veel programma’s meegemaakt om het geld in voorraden en debiteuren terug te dringen, maar in de huidige tijd is dat overbodig. De lage interestvoet leidt tot acceptatie van marginale investeringen, houdt marginale bedrijven in het leven en maakt vernieuwing minder urgent. De ECB’s ruim geldpolitiek leidt ook tot lagere Eurokoersen en tezamen met het bovenstaande tast het beleid de innovatie- en concurrentiekracht van het Europese bedrijfsleven aan.
Mijn zoon kocht een aantal jaren geleden in Amsterdam een appartement een financierde met een 110% hypotheek. Na een aantal jaren “onder water” te hebben gestaan is hij nu aangeland op forse winst. In heel Nederland en in veel Europese landen is er sprake van een onroerend goed bubbel omdat geld op de bank zetten niet loont en omdat effecten nu toch wel erg duur worden. Maar u weet hoe het is met bubbels: op een gegeven moment barsten ze en gaat alles in de uitverkoop. Immers na vijf of tien jaar moet de hypotheek geprolongeerd worden en zullen bij normale marktrentes de nodige gezinnen in de problemen komen. En dan heeft de Oostenrijkse school weer eens een keer gelijk gekregen.
Ziet Hoogduin dan nog iets positiefs voor de toekomst? Ja, In 2018 en 2019 zullen vier van de zes bestuursleden van de ECB vervangen worden. Degenen die zitten blijven (een Duitse en een Luxemburger) staan het dichtst bij het oorspronkelijke mandaat van de ECB. Gelukkig zal dan ook meneer Dragi vertrekken en dan is het weer tijd voor een Noord-Europeaan. Ik blijf daarom hopen op de terugkeer naar een normale rentemarkt die enerzijds weer normale dekkingsgraden van en rendementen in pensioenfondsen mogelijk maakt en wellicht ook een meer reële Euro koers.
Ingezonden door Rembrand van Duijvenbode
De opzet van de ECB is niets anders, dan financiele ondersteuning voor de zuidelijke staten.
De zuidelijke staten kunnen goedkoop geld lenen, omdat de noordelijke staten garant staan.
Als ze niet terugbetalen, mogen de noordelijke staten het geld ophoesten.
De economie stimuleren, door dat gratis geld, is een sprookje.
Wat gebeurt er namelijk, als de ECB die voorraad obligaties wil afbouwen?
Dan schieten de rentes omhoog, omdat de landen elders geld moeten lenen.
En de economie stort net zo snel weer in elkaar.
Als de geldschieters geen vertrouwen meer hebben in de ECB (ondertussen een zeer grote Bad Bank) wordt het vertrouwen in de Euro ondermijnd.
Het wachten is dan op de eerste aanval op de Euro door de speculanten.(in de goede oude tijd, kregen speculanten tegen de waarde van valuta de doodstraf, maar helaas)
Gelukkig is er nu een nieuw plan van Europa.
We gaan een Europese bad bank oprichten, daar kunnen we alle slechte leningen van de banken ook in kwijt.
Ik deel de mening dat er eens een bubble gaat barsten, de ECB zal ooit tot afschrijving van de ingekochte ” waardepapieren ” af moeten, afschrijven dus, ten koste van de EU burgers?
Ook de lage rente die burgers en bv. pensioenfondsen krijgen kost de burger geld.
Is er dan alleen maar nadeel?
Nee, gedurende deze periode met zeer lage rentes hebben de diverse landen al wel veel verdient vanwege de lage rente op de door hen uitgegeven obligaties, wat voor de EU burgers betekent dat hun overheid aanzienlijke rente reductie kreeg juist vanwege die lage rentevoet.
Maar daar staat een prijs tegenover.
NicoB
Zal dit de Euro opnieuw laten zakken in waarde? Ik stel deze vraag, omdat de Euro t.o.v. de Baht afgelopen maanden lichtelijk is gestegen naar THB 38,5 op dit moment, dus de eerdere prognoses van THB 40 gaan we helaas niet meer halen. We vliegen volgende week voor een lange periode naar Thailand, dus ik vraag mij af of ik ons spaargeld nu het beste in zijn geheel kan omwisselen voor Baht en op onze Thaise bankrekening kan storten, of dat ik slechts een klein deel (vakantiegeld) moet omwisselen en zullen er volgend jaar gunstigere tijden voor de Euro aanbreken?
Een boer doet nooit al zijn eieren in 1 mandje.
Betekent dus niet al het spaargeld omwisselen in bath.
De Thaise politiek is niet echt stabiel, mogelijk over enige tijd verkiezingen.
Een gedeelte in Thaise baht omwisselen en een gedeelte in dollars is een optie.
Gokken op een koersval van de euro is ook een optie.
Nu alle euro’s wisselen voor Thaise baht en als de euro klapt weer terugwisselen voor euro.
Gokken op het instorten van de Euro door Bahts te kopen, lijkt me nauwelijks een goed idee.
Dan kun je beter nog gewoon dollars kopen.
Als de Baht instort, ben je je geld kwijt en is de dollar nog intact.
Als de dollar instort, stort de Baht ook in en ben je je geld kwijt.
Als de dollar instort, lijkt de kans trouwens groot, dat we allemaal bij de voedselbank eindigen.
Dan staan er over de hele wereld waarschijnlijk voor vele jaren mensen met hun rantsoenkaart in de rij, voor hun dagrantsoen.
Zoiets als de hongerwinter in 1944.
Leuk artikel, met goede inzichten. Echter wel een aantal nuanceringen mogelijk op zijn plaats:
-Er is inderdaad sprake van een extreem lage rente, ook door het ECB beleid, misschien heeft dat een effect van 0,6%. Artikel zegt niets dat de structurele lage rente het gevolg is langdurige lage bevolkingsgroei en nauwelijks productiviteitsgroei buiten ECB beleid om. Deze structurele lage rente kan wel negatieve effecten op uw pensioen hebben.
-Met een beschuldigende vinger wordt naar de oplopende huizenprijzen in Nederland gewezen naar het ECB beleid met het risico van een bubbel. Echter niet wordt ingegaan op de structurele oorzaken van de lage rente en dat de bouwproductie in Nederland al 20 jaar achterblijft bij de woning-behoefte, zeker in de Randstad.
In plaats van een zondebok in de ECB te zoeken, zou een advies op zijn plaats moeten zijn dat pensionados in Thailand onder alle omstandigheden hun risico’s diversificeren, maar ook accepteren dat hun emigratie een financieel risico is waar ze zelf verantwoordelijk voor zijn.
Interessant en boeiend artikel…waarvoor dank. Hoe ziet U een meer reële Euro koers?
Op zich kun je hier een interessante discussie over voeren, maar de praktische toepassing van bovenstaande overwegingen op de Thailandblog-lezers zie ik nog niet direct. Het doel van de boodschap juist hier ontgaat me dan ook volledig.
Als zo een hoogleraar iets voorspelt mag je je gegarandeerd verwachten aan het tegengestelde. Meningen zijn als konten…..ieder heeft er één.
Mijn idee is dat je best nu je geld wisselt…..de Euro zal zich af en toe nog wel wat rechten maar de toekomst ligt in Azië zoveel is nu toch wel stilaan duidelijk….De baht is ondertussen een beresterke munt…de economie is hier met de dag robuuster……de bevolking is jong en onderdanig…In Europa is het al nieuws als er nog eens een flatgebouwtje wordt gebouwd ….in ZO Azië bouwen ze iedere maand een ganse stad bij..ZO Azië is het Europa van de sixties.
Uitstekende analyse.
Ik ben echter bang dat Brussel zich hier niet aan stoort en gewoon doorgaat met haar destructief handelen. Ik zie dan ook voor Nederland als enige oplossing een exit uit de EU en wellicht ook voor de Euro.
In 2011 was de rente in Italiaans staatspapier opgelopen tot ruim 7%. Dat kwam omdat in de rente ook een risicovergoeding zit, en in Italie bestond het risico op een faillisement van de staat omdat de schuld was opgelopen tot 130% van het BNP. Italie heeft de afgelopen jaren van kunstmatig lage rente echter niet gebruikt om die schuld af te bouwen; integendeel, de schuld is zelfs wat verder opgelopen. En als de ECB stopt met opkopen lijkt het logisch dat die rente weer naar dat hoge niveau gaat en mogelijk nog hoger. En mede door die toegenomen rentebetalingen loopt Italie dus weer het risico van een faillisement. Hoe dat gaat aflopen weet ik natuurlijk ook niet maar een prettige oplossing lijkt niet beschikbaar. Mensen in Nederland en ook de farang in Thailand zal daar ongetwijfeld last van krijgen. Misschien is het verstandig om bahts te kopen. Misschien krijgen we wel op termijn een sterke neuro. Ik weet het niet. Mijn advies: koop wat goud of aandelen in goudmijnen want goud zal ongetwijfeld in zo’n geval duurder worden. Maar zie goud niet zo zeer als een belegging maar meer als een verzekering.
In zoverre wel Thailand gerelateerd daar de (central) Bank of Thailand aan dezelfde schimmige partij verantwoording dient af te leggen als de ECB dat moet namelijk de BIS. Ik kan eenieder die niet weet wat deze volledig boven alle wetten en regels (zowel democratisch als bv. legerleiding) staande centrale bank van de centrale banken is het volgende artikel aanraden waarin dieper wordt ingegaan op haar doelstellingen en historie: http://www.zerohedge.com/news/2015-04-11/meet-secretive-group-runs-world
Het wordt hoog tijd voor een wereld zonder geld. Daar wordt ook hard aan gewerkt maar dat haalt natuurlijk de massamedia niet.
Bram, je geeft het zelf al aan waarom de euro bij veel mensen niet geliefd is: de verschillen zijn immens groot en dat gaat op termijn “onherroepelijk” het einde van de euro betekenen. En dat einde zal met heel veel pijn gepaard gaan. Een eenheidsmunt met een paar gelijkgezinde landen zou veel beter geweest zijn. Het was gewoon een kwestie van grootheidswaanzin. Politici denken nu eenmaal groot.