Rama V, de koning die Thailand moderniseerde en redde
In het hart van Bangkok staat een bronzen standbeeld waar Thai het hele jaar door eerbiedig bloemen en wierook bij leggen. Het is het beeld van Koning Chulalongkorn, beter bekend als Rama V, de vorst die Thailand voorgoed veranderde. Terwijl Zuidoost-Azië eind 19e eeuw bezweek onder koloniale machten, wist hij zijn land te moderniseren én onafhankelijk te houden. Maar Rama V was meer dan een diplomaat en hervormer: hij was een koning die bruggen sloeg tussen traditie en vooruitgang. Wat maakt deze monarch zo bijzonder dat hij ruim een eeuw later nog altijd wordt vereerd als de vader van de moderne Thaise natie?
Siam op een kruispunt
Toen Chulalongkorn in 1868 op negentienjarige leeftijd de troon besteeg, bevond Siam, het huidige Thailand, zich op een cruciaal kruispunt. Het land was sterk afhankelijk van landbouw, kende een feodale samenleving en slavernij was nog aan de orde van de dag. Tegelijkertijd groeide de dreiging van buitenaf. Groot-Brittannië had Birma (Myanmar) al ingelijfd, terwijl Frankrijk via Vietnam en Cambodja oprukte richting de Mekong. Siam lag letterlijk tussen deze imperialistische grootmachten in.
De jonge koning besefte dat hij actie moest ondernemen om zijn koninkrijk te redden van kolonisatie. Zijn open blik op de wereld bleek daarbij cruciaal.
De blik naar buiten: lessen uit het Westen
Chulalongkorn was geen traditionele vorst. Zijn vader, koning Mongkut (Rama IV), had hem laten onderwijzen door Europese adviseurs, waardoor hij al op jonge leeftijd vertrouwd raakte met westerse kennis en ideeën. Dit vooruitstrevende denken werd verder versterkt toen Rama V in 1897 als een van de eerste Aziatische vorsten een uitgebreide reis naar Europa maakte.
In Groot-Brittannië, Duitsland en Rusland bezocht hij fabrieken, spoorlijnen, ministeries en rechtbanken. Hij sprak met wereldleiders zoals koningin Victoria en tsaar Nicolaas II. Over die ontmoeting met Victoria wordt verteld dat zij hem waarschuwde voor de Britse belangen in de regio, maar tegelijkertijd erkende dat een gemoderniseerd Siam minder snel ten prooi zou vallen aan koloniale ambities.
Bij terugkeer in Siam wist Rama V precies wat hem te doen stond.
Hervormingen die een land zouden veranderen
De koning begon aan een omvangrijke moderniseringscampagne. Hij voerde hervormingen door op verschillende vlakken:
- Bestuur: Rama V centraliseerde de macht en introduceerde een modern ambtelijk apparaat met gespecialiseerde ministeries. Lokale heersers werden vervangen door provinciale gouverneurs die direct aan de kroon rapporteerden, wat de greep van Bangkok op het land versterkte.
- Infrastructuur: In 1897 reed de eerste trein tussen Bangkok en Ayutthaya. Niet veel later volgden spoorlijnen naar belangrijke steden zoals Chiang Mai en Korat. Wegen, bruggen en de telegraaf verbeterden de verbindingen tussen het centrum en de uithoeken van het rijk.
- Rechtspraak: Met de hulp van westerse juridische experts liet Rama V moderne wetboeken opstellen. Lokale gewoonterechtspraak werd vervangen door centrale rechtbanken met opgeleide rechters, waardoor willekeur en corruptie werden teruggedrongen.
Slavernij afschaffen zonder chaos
Misschien wel zijn meest menselijke en sociaal vooruitstrevende daad was de vreedzame afschaffing van de slavernij. In tegenstelling tot de vaak plotselinge afschaffingen in westerse kolonies, koos Rama V voor een geleidelijke aanpak. Slaven konden hun vrijheid in termijnen afkopen en kinderen van slaven werden automatisch vrijgeboren. Dit zorgde ervoor dat slavernij binnen enkele decennia verdween zonder dat de samenleving werd ontwricht.
Diplomatie in een koloniale wereld
Rama V excelleerde ook op het diplomatieke toneel. Hij speelde Groot-Brittannië en Frankrijk tegen elkaar uit. Zo kon hij voorkomen dat Siam, zoals buurlanden Cambodja, Laos en Vietnam, volledig werd ingelijfd. Wel moest hij in 1893 na een diplomatiek conflict met Frankrijk gebieden langs de Mekong afstaan, waaronder delen van Laos.
Toch bleef het kerngebied van Siam onaangetast. Rama V’s strategie om zijn land te presenteren als een beschaafde, gemoderniseerde natie wierp vruchten af. Siam werd internationaal erkend als een soeverein koninkrijk en behield als enige land in de regio zijn onafhankelijkheid.
Een koning van het volk
Wat Rama V uitzonderlijk maakte, was zijn persoonlijke betrokkenheid bij het volk. Hij reisde door het land, sprak met boeren en monniken en luisterde naar hun noden. Zijn reputatie als “vader des vaderlands” groeide, mede doordat hij werd gezien als een koning die niet alleen van bovenaf regeerde, maar zich daadwerkelijk bekommerde om het welzijn van zijn onderdanen.
De blijvende erfenis van Rama V
De sporen van Rama V zijn in het huidige Thailand nog altijd zichtbaar. Het spoorwegnetwerk en de centrale bureaucratie zijn deels aan hem te danken. Veel Thaise instituties, zoals de prestigieuze Chulalongkorn-universiteit, dragen zijn naam. Zijn portret prijkt op biljetten van 100 baht en zijn beeltenis siert tal van overheidsgebouwen.
Niet minder belangrijk is de symbolische betekenis die hij heeft voor de Thaise identiteit. Rama V wordt herinnerd als de vorst die erin slaagde Thailand te transformeren tot een moderne natiestaat, zonder de culturele en religieuze fundamenten van het land te ondermijnen.
De maatstaf voor goed leiderschap
Tot op de dag van vandaag geldt Rama V als de maatstaf voor goed leiderschap in Thailand: visionair, rechtvaardig, toegewijd aan zijn volk en in staat om de balans te vinden tussen traditie en moderniteit. Zijn nagedachtenis herinnert Thai eraan dat vooruitgang en nationale trots hand in hand kunnen gaan.
Nederlands Indië diende als hét voorbeeld bij de modernisering van het ambtelijk apparaat. Misschien dat hand in hand daarmee de centralisatie genoemd kan worden, wat ook wel het stempel “interne kolonisatie” krijgt in menig lectuur over die tijd.
Vanuit Siamees oogpunt raakte het inderdaad gebieden kwijt, maar zoals in het boek Siam Mapped beschreven staat, tot 1900 waren er eigenlijk geen harde grenzen. De koninkrijkjes van Laos vielen onder Siam (want ze stuurde eerbetoon aan Bangkok, al stuurde Bangkok op zijn beurt eerbetoon aan de keizer van China). Siam deed dan ook zijn invloed gelden in Laos, maar dat deed Vietnam ook. Koninkrijkjes vielen in de invloedssfeer van zowel Siam als Vietnam. Bij het opstellen van harde grenzen op de kaart, toen is dat een probleem geworden.
De Mekhong is toen de harde grens geworden, terwijl het tot dan als levensader diende, met Lao gemeenschappen die gewend waren beide kanten van de rivier vrij te kunnen bezoeken en er dus zeker geen grens in zagen. Voor zowel de Engelsen als de Fransen had Siam meer waarde als onafhankelijke en moderne, “civilized” (of “niet langer barbaars” ) nation, in de ogen van de westerse machten. Diplomatie speelde daar zeker een rol in, maar als het voor de handel of veiligheid van het Engelse of Franse imperium grote voordelen had gehad, dan had Siam haar bufferfunctie en onafhankelijke staat zeker verloren.
Wat een goed, lovend artikel! Zo uit de Thaise schoolboekjes!
Ik heb iets over zijn reizen geschreven:
https://www.thailandblog.nl/geschiedenis/reizen-koning-chulalongkorn/
Citaat: ‘Hij bezocht Nederland van maandag 6 tot en met donderdag 9 september 1897. Hij dineerde met Koningin-Regentes Emma en Koningin Wilhelmina (toen 17 jaar oud) op paleis Het Loo en maakte een rijtuigentoer door Amsterdam. Daarover werd uitgebreid bericht in de Nederlandse kranten. Zie de twee kranten berichten hieronder.’
Misschien nog iets over zijn interessante persoonlijk leven, als de moderator dat goedvind. Hij leefde van 1853 tot 1910. Hij had ongeveer 150 vrouwen met verschillende status, en ruim 70 kinderen. Zijn eerste dochter werd geboren in 1867, hij was toen ruim 14 jaar oud. Op zijn 20e had hij al 10 kinderen.
Tino: “Wat een goed, lovend artikel! Zo uit de Thaise schoolboekjes!”
Wat moet ik concluderen na deze opmerking Tino?
1. Veel Thai zijn dom dat ze deze man respecteren en zijn foto in hun huiskamer hebben hangen?
2. Dat hij veel vrouwen en kinderen had? Volgens mij passend in de tijdgeest?
3. Wat is dan nog verder minder lovend?
Zorg voor de juiste balans met feiten Tino, anders snap ik het niet.
Peter, het is toch een lovend artikel? En zo uit de officiële geschiedenis gehaald? Ik ben het er helemaal mee eens maar vind wel dat er wat negatieve aspecten worden weggelaten.
Ik ben niet kritisch over zijn persoonlijk leven maar wil het ook vermelden, mag dat niet? Vier van zijn vrouwen waren ‘koninginnen’ en zijn halfzusters, met koning Mongkut als vader maar wel met 5 verschillende moeders. Past in die tijd maar was niet goed waar het erfelijke problemen betreft.
De reactie van Rob V. hierboven laat ook wat negatieve aspecten zien. Citaat: ‘Nederlands Indië diende als hét voorbeeld bij de modernisering van het ambtelijk apparaat. Misschien dat hand in hand daarmee de centralisatie genoemd kan worden, wat ook wel het stempel “interne kolonisatie” krijgt in menig lectuur over die tijd.’ Koning Chulalongkorn maakte een einde aan de autonomie van de perifere gebieden. Dat leidde tot twee opstanden:
1 de Shan opstand 1902-1904, van Phrae tot Chiang Saen
The Ngiao rebellion (Thai: กบฏเงี้ยว), also called the Phrae City Rebellion and the 1902 Shan rebellion,[1] was an uprising of Tai Yai (Shan, historically known in Thai as Ngiao) people against Siamese rule, in what is now Phrae province in northern Thailand between 25 July and 14 August in 1902. It arose as resistance to centralizing reforms initiated by King Chulalongkorn, particularly the levying of taxes and the adoption of the Monthon Thesaphiban provincial administration system, as well as the partitioning of territory with the British, which forced the Shan to adopt either British or Siamese nationality. https://en.wikipedia.org/wiki/Ngiao_rebellion
2 de ”phu mi bun’ (‘mensen met verdienste’) opstand in de Isaan, van 1901 tot 1932.
Zie https://en.wikipedia.org/wiki/Holy_Man%27s_Rebellion
Kortom, er waren best gebieden en personen in het toenmalige Siam die het beleid van koning Chulalongkorn zagen als dictatoriaal en egoïstisch. Maar goed, de officiële Thaise geschiedenis wordt bijna uitsluitend gezien vanuit het ‘Bangkok’ perspectief. Ja toch?
Ik respecteer deze man ook. Hij heeft veel goeie dingen gedaan en het is terecht dat zijn portret in veel Thaise huiskamers hangt. Dat heeft niets met domheid te maken, ok?
Natuurlijk zal hij geen heilige zijn geweest, maar gezien de tijd waarin ze leefden was hij best wel progressief. En dat moet jou toch aanspreken? De slavernij afschaffen is toch wel een verdienste.
Iedereen die wat probeert te veranderen in de maatschappij zal weerstand ondervinden, dus hij ook.
Rama V is ook de koning, waarover, de voor Thai controversiele, film; gaat “The King and I”.
Controversieel wegens de niet-*acceptatie door de Thai, dat deze koning een Engelse lerares zou hebben uitgenodigd aan het hof, om zijn (vele) kinderen les te geven.
Het vertonen van deze film, was jarenlang verboden in Thailand.
Als anekdote wel even vermelden, dat gedurende dit verbod, op de (internationale) vluchten van Thai Airways, deze film vrolijk werd vertoond. TIT.
Nee, de film ‘The King and I’ gaat niet over Rama V maar over de relatie tussen zijn vader, Rama IV, koning Mongkut, en de lerares Anna Leonowens. Die film beschrijft die relatie totaal verkeerd.