Landen hervormen massaal hun overheden

In de Verenigde Staten richtte voormalig president Donald Trump het Department of Government Efficiency (DOGE) op, onder toezicht van Elon Musk. De instantie heeft als doel het aantal federale ambtenaren sterk te verminderen. Medewerkers moeten hun werkzaamheden per e-mail verantwoorden om hun meerwaarde aan te tonen.

Ook het Verenigd Koninkrijk werkt aan afslanking. Tegen 2030 wil het 10.000 overheidsbanen schrappen. Door kunstmatige intelligentie in te zetten, verwacht men zo’n 87 miljard baht aan overheidskosten te besparen.

Vietnam kondigde recent aan zijn ambtenarenbestand met 100.000 te verminderen, van de huidige 2 miljoen. Doel: overbodige lagen schrappen en de dienstverlening stroomlijnen.

Thailand houdt vast aan log ambtenarenapparaat

Volgens Dr. Olarn Thinbangtieo, adjunct-decaan aan de Burapha Universiteit, blijft Thailand achter. Het land profiteert niet van de economische voordelen van een kleinere, slagvaardige overheid.

‘Zonder hervorming krijgen we te maken met groeiende handelsproblemen’, waarschuwt hij. Buitenlandse investeerders haken af als eenvoudige procedures maanden duren. Trage besluitvorming schept bovendien ruimte voor corruptie en ambtelijke passiviteit.

Volgens Olarn trekt de bureaucratische rompslomp van Thailand ook dubieuze investeerders aan die juist profiteren van ondoorzichtigheid. Tegelijkertijd profiteren machthebbers van de status quo.

‘Provinciegouverneurs zijn meer bezig met het ontvangen van de minister dan met publieke dienstverlening,’ stelt hij.

Ambtelijke prestaties sluiten niet aan bij burgerbelang

Assistent-professor dr. Nuttakorn Vititanon van de Universiteit van Chiang Mai wijst op het gebruik van verouderde prestatie-indicatoren binnen de overheid. Die meten vooral interne efficiëntie, maar houden geen rekening met wat burgers daadwerkelijk nodig hebben van publieke diensten.

Hoge kosten, matige prestaties

Thailand telt ruim drie miljoen mensen in de publieke sector, inclusief staatsbedrijven. In het huidige begrotingsjaar bedragen de loonkosten meer dan 800 miljard baht. Het ministerie van Onderwijs alleen al ontvangt ruim 210 miljard voor het salaris van leraren en ondersteunend personeel.

Toch blijft de kwaliteit van het onderwijs achter, blijkt uit internationale vergelijkingen zoals PISA.

Volgens de 101 Public Policy Think Tank bedroeg het totale personeelsbudget van de Thaise overheid in 2022 (inclusief verborgen kosten) 42 procent van de totale overheidsuitgaven. Dat is meer dan twee keer het internationale gemiddelde van 19,4 procent.

Tegelijkertijd blijft de effectiviteit van de Thaise overheid achter. De Wereldbank waardeert Thailand steevast onder de 60 procent, wat betekent dat het minder goed functioneert dan ten minste 40 procent van de landen wereldwijd.

Machtsstrijd belemmert decentralisatie

De grondwet van 1997 (bekend als het People’s Charter) legde de basis voor hervormingen. Onder de regering-Thaksin werden ministeries samengevoegd en werd macht gedecentraliseerd naar lokale besturen.

Maar die trend keerde. Zodra lokale organisaties aan invloed wonnen, voelden centrale functionarissen en gouverneurs zich bedreigd. Pogingen tot hercentralisatie via dorpshoofden en lokale overheidslagen volgden snel.

‘De macht is sindsdien stapsgewijs weer teruggetrokken,’ zegt Olarn. De militaire junta’s van de afgelopen jaren beperkten de zelfstandigheid van lokale besturen verder. Volgens hem is de onafhankelijkheid met zo’n 50 procent afgenomen.

Een illustratief voorbeeld is Pattaya: formeel een speciale bestuurlijke regio, maar in de praktijk onderverdeeld in meer dan honderd lokale overheden. Die versnippering leidt tot bestuurlijke chaos.

Het Bureau voor Ontwikkeling van de Publieke Sector pleit al sinds 2002 voor hervorming. Toch blijft echte vooruitgang uit.

Een wet uit 2006 verplicht de centrale overheid om 35 procent van haar inkomsten te verdelen over lokale besturen. In werkelijkheid is dat percentage tussen 2015 en 2021 nooit hoger geweest dan 30 procent.

Phuket, een provincie die veel belastinginkomsten genereert dankzij toerisme, moet zijn inkomsten eerst afstaan aan de centrale overheid. Pas later krijgt het via een toewijzing een deel terug, vaak te laat om effectief te investeren in infrastructuur.

‘De huidige structuur geeft machthebbers te veel onderhandelingsmacht. Ze hebben geen belang bij verandering,’ zegt Nuttakorn.

‘Te veel regels, te weinig ruimte’

Volgens Olarn is de kern van het probleem een overheid die functioneert vanuit top-down sturing, gebaseerd op regels, hiërarchie en behoud van macht. Hij pleit voor een fundamentele hervorming waarin de overheid burgers centraal stelt en efficiënter werkt.

‘We moeten af van top-down management en inzetten op samenwerking,’ zegt hij. Lokale besturen zouden meer zeggenschap en middelen moeten krijgen om zelf oplossingen te bieden.

Voorzichtige stappen richting hervorming

Volgens Onfa Vejjajiva, secretaris-generaal van het Bureau voor de Ontwikkeling van de Publieke Sector, zijn er inmiddels drie wetsvoorstellen in voorbereiding:

1. Versimpeling van procedures
   Vergunningen en publieke diensten moeten sneller en eenvoudiger worden afgehandeld.
2. Snellere reorganisatie
   Via een uitvoerend decreet — in plaats van een wetswijziging — moet het mogelijk worden om inefficiënte of overbodige departementen op te heffen.
3. Vooruitkijken met samenwerking
   Sandbox-initiatieven moeten ruimte bieden aan vernieuwing, met betrokkenheid van de private sector en het maatschappelijk middenveld.

Politieke wil blijft cruciale factor

De komende jaren zullen uitwijzen of deze hervormingen meer zijn dan papieren plannen. Zolang politieke belangen zwaarder wegen dan publieke dienstverlening, blijft een slagvaardige en transparante overheid in Thailand voorlopig buiten bereik.

Bron: ThaiPBS – https://world.thaipbs.or.th/detail/thailands-bureaucratic-burden-exposed-as-world-governments-streamline/56981