De betekenis van náam-jai
Voor een farang (westerling) is de Thaise cultuur en de daarbij behorende gebruiken, soms moeilijk te begrijpen. Eén van die gebruiken is het tonen van ‘náam-jai’ wat letterlijk betekent: “sap van het hart” of “overvloed van het hart”. Beide termen staan in Thailand synoniem voor gulheid.
Vrijgevigheid om je goed te voelen, náam-jai
Thaise mensen tonen elkaar ‘náam-jai’ om zelf een goed gevoel te krijgen en ook anderen een goed gevoel te geven. Deze gulheid is zonder een ‘verborgen agenda’, met andere woorden men verwacht voor de vrijgevigheid niets terug. Voor Thai geldt, hoe meer náam-jai je toont, hoe meer respect je krijgt en zelfrespect je verdient. Het geven van náam-jai hoeft niet altijd om geld, producten of diensten te gaan. Je kunt ook náam-jai tonen door bezorgd te zijn om andermans welzijn of door een (on)bekende op te nemen in de familie en voor diegene te zorgen.
Niet alleen het geven van náam-jai is voor Thai de normaalste zaak van de wereld, ook het ontvangen er van. Een westerling voelt zich vaak ongemakkelijk bij het ontvangen van een gift, zeker als het om geld gaat, omdat je daardoor afhankelijk lijkt. Thai accepteren altijd náam-jai omdat de gulle gever er meer respect door krijgt. In dat geval worden beiden er beter van.
Náam-jai, onderdeel van het Boeddhisme
Thai verwachten niet direct een wederdienst als zij iemand helpen. Het is een onderdeel van de Boeddhistische gedachte dat je goedheid altijd beloond zal worden, desnoods in een volgende leven. Hierdoor is een Thai ook bereid om zich op te offeren om een ander te helpen. Dat gaat zo ver dat zij bereid zijn een ouderloos kind in het gezin op te nemen en liefdevol op te voeden als ware het een eigen kind. Ook een familielid zal altijd onderdak en verzorging krijgen zonder dat er om een geldelijke bijdrage wordt gevraagd.
Náam-jai is voor ons moeilijk te begrijpen
Omdat náam-jai in de praktijk ook kan betekenen dat bijvoorbeeld een arme boer een overvloedige oogst deelt met andere boeren, wordt ook van een farang verwacht dat hij zijn overvloedige rijkdom deelt met anderen. Indien een farang een relatie heeft met een Thaise vrouw leidt náam-jai vaak tot ergernissen. Zowel de vrouw zelf als haar familie zal altijd náam-jai verwachten van de farang. Kortom er wordt van hem verwacht dat hij de portemonnee trekt en betaalt. En of dat nog niet genoeg is verwachten de dorpelingen dat ook van hem. Het brengt de farang in een lastig dilemma, het weigeren om te betalen kan worden gezien als gierigheid. En in het ergste geval kan het gezichtsverlies betekenen voor de vrouw en haar familie in kwestie.
Het vrijwel continu vragen om geld en/of goederen roept bij de farang twijfel op of de dame in kwestie wel echt van hem houdt. Is zij een profiteur? Waarom is het nooit genoeg? Zij begrijpt op haar beurt niet waarom hij geen náam-jai wil tonen. Hij krijgt immers de kans om te laten zien dat hij een goed mens is en veel van haar houdt. Kortom de nodige misverstanden, met niet zelden het einde van de relatie tot gevolg.
Mijn eigen ervaring met náam-jai
Toen ik jaren terug met mijn voormalige Thaise vriendin een dag naar haar geboortedorp in Isaan ging om kennis te maken met haar familie, werd ik ook geconfronteerd met het begrip náam-jai. Na onze aankomst was het feest in het dorp want er kwam een farang. Dat betekende dat er bier, limonade, zakken met ijsblokjes en eten werd gekocht om dit heugelijke feit te vieren. En ja, je begrijpt het wel of ik dat even wilde betalen. Gelukkig kost het ook bijna niets dus wat maakt het uit.
Nadat het halve dorp was uitgelopen om de farang te zien en bier en limonade te nuttigen, melde een vrouw zich bij mijn vriendin. Er werden wat woorden in het Thais gewisseld waarbij de vrouw verwachtingsvol mijn richting op keek. “Ze wil dat je haar wat geld geeft” zei mijn vriendin alsof het de normaalste zaak van de wereld was. “Oh” zei ik achteloos alsof ik ook niet anders gewend was. Les 1. van mijn inburgeringscursus dacht ik met een grijns. “Hoeveel moet ik geven dan?” vroeg ik aan mijn vriendin. “Doe maar 300 baht” zei ze. “Oké” zei ik en hoewel deze financiële gunst wel meeviel, hoopte ik stilletjes dat dit niet het startschot was voor alle dorpelingen om geld te vragen. Maar gelukkig waren de mannen vooral in hun nopjes met de voorraad bier en de vrouwen met het uitwisselen van de laatste roddels.
Het bleef bij dit ene verzoek. Een reden of een verklaring kreeg ik niet te horen, het was mijn kans om de vrouw náam-jai te tonen, voor de Thai een soort vanzelfsprekendheid.
En wat als het allemaal op is ? Mag je ook genieten van hun Nàam -jai die bestaat vooral uit een stralende glimlach , die wel uw honger niet stilt ! Vind het goed in bepaalde situatie’s maar toch niet van de hand liggend !
Een kinderloze vrijgezel met een goed vast inkomen is niet hetzelfde als partners met aan beide zijde kinderen , die samen nog een toekomst moeten opbouwen, doch kan die liefde veel oprechter zijn !
Het heeft volgens mij ook wat met gezond verstand te maken, en een aanpassing langs beide zijden als je twee culturen samenbrengt.
Het kan u zeker een goed gevoel geven als je die mogelijkheid hebt, maar denk niet dat mijn nakomelingen hier gelukkig achterblijven met mijn Naam-Jai in Thailand !
Ieder dus voor zichzelf uitmaken hoever je daar in meegaat, geld is toch ook niet het belangrijkste !
Dan is het toch wel een beetje vreemd, dat dit gebruik van verwachten dat die altijd rijke farang wel dat schrans+zuipfeest betaalt wel uniek is voor die Isan. In andere toch ook heel boeddistische streken is dat amper het geval.
Zodra er de overduidelijke verwachting is dat die rijke stinkerd wel zal schokken, is het al geen nam-jai meer.
Naam=water, vocht. Bvb als een nette dame in de hitte dat flesje water (gratis verstrekt door de regering verderop) zelf niet drinkt en aan een haveloze bedelaar schenkt-wel op afstand, ze wil geen vlooien. Die gulpt het zo dorstig naar binnen, dat ze dan vraagt of hij een 2e wil.
Een leuk, interessant en herkenbaar bericht. Náam-jai zal voor de meeste farangs een vreemd begrip zijn en dat ook blijven. Komt zeker in mijn geval ook door de houding van de Thaise partner, die zoals mij met enige regelmaat is overkomen alleen maar de mededeling/vertaling doorgeeft dat iemand een gift van mij verwacht. Een uitleg wordt inderdaad niet gegeven, informeren naar de hoogte van de eventueel te geven gift is overbodig want dan krijg ik een schouderophaal als reactie. Maar als ik iets heb gegeven en aan mijn partner vraag of dat toereikend is, volgt altijd een bevestiging. Een aantal jaren geleden was ik in een gehucht nabij Ubon Ratchathani. Binnen no-time stonden er zo’n 20 personen mij lachend aan te gapen, eerlijk gezegd voelde ik mij vrij opgelaten. Als kippen bleven zij Thais tegen mij ’tokken’. Natuurlijk kon ik er geen woord van verstaan maar zij geloofden kennelijk in een wonder, al zou ik na een aantal minuten de Thaise taal/dialect in één klap machtig zijn geworden. Ook eens in een nederzetting zo’n 20 km. vanaf Sa Kaeo geweest. Op weg erheen werd er op een plaatselijke markt volop eten en drank ingeslagen, waarom zoveel was toen voor mij een raadsel maar later werd het mij duidelijk. Bij aankomst aanschouwde ik voor mij ergens midden in de ‘rimboe’ een tiental schamele bouwsels met één centrale gelegenheid met sanitaire voorzieningen. Het eten en drank werd met alle bewoners, jong en oud, gedeeld. Het was voor iedereen maar zeker ook voor mij een echt feest, waar ik nog met genoegen aan terugdenk.
“Nam jai” betekent aardig en vriendelijk en behulpzaam zijn, zonder dat daar een tegenprestatie voor wordt verwacht. Het betekent niet dat je geld hoort te geven als erom gevraagd wordt, of dat je als rijkere altijd de rekening zou moeten betalen. Opstaan in de bts voor een oudere is “nam jai”. Een vreemde mee laten eten ook. Het is juist ongevraagd iets goeds/positiefs doen voor een ander.
De uitdrukking ,nam jai, is mij niet bekent . Ik ken wel bung kuhn ( zal niet correct geschreven zijn )
Hierbij gaat ook op dat wie goed doet-goed ontmoet. Hierbij gaat het voorzover ik weet niet over geld.
Je helpt iemand en wanneer het zich voordoet en jij hebt hulp nodig zal hij je ook helpen , desnoods door zijn sociale contacten in te schakelen.
Is dit misschien bij iemand bekent ?
Heb dit meegemaakt in de Isaan.
Bun khun is anders dan Nam Jai. Bun Khun is onderdeel van het patronage systeem en kan daarom goed geplaatst worden in de hierarchische samenleving. Bun khun kan het best worden vertaald al weldoening. Iemand hoger in de hierarchie helpt iemand die lager staat. Bij Bun Khun ontstaat een schuldrelatie, dwz de ontvanger verwacht op termijn een tegenprestatie te moeten leveren.
In de politiek zien we dit veel. De politicus zal flink bijdragen bij een huwelijk, geboorte of overlijden, de bouw van een school, weg of tempel. Van de ontvanger(s) – dat kan het hele dorp zijn – wordt als tegenprestatie verwacht dat ze op deze politicus zullen stemmen.
De weldoener wordt ook wel “Poe Tie Mie Phrakun” genoemd.
In tegenstelling tot Nam Jai is Bun Khun in de meeste gevallen gevraagd hulp bieden.
Hier in Narathiwat is het begrip nam jai totaal onbekend. Men spreekt hier van zakat, het geven van een aalmoes aan mensen die het minder hebben. Vrijwillig is dit echter niet. Het is een zuil van de islam en daarmee een verplichting voor iedereen (die moslim is).
Zie ook de reactie van Petervz hierboven.
De uitspraak in het Thais is niet náam-jai maar in dit woord nám-jai met een korte –a- dus.
Het is helemaal geen moeilijk te begrijpen Thais begrip of gewoonte. Het is hetzelfde als ons ‘vriendelijkheid, voorkomendheid, hulpvaardigheid’ en heeft over het algemeen weinig met geld te maken waarop in dit verhaal de nadruk ligt. Het is het tegenovergestelde van egoïsme.
Er is bv een woord น้ำใจนักกีฬา nám-jai nák kilaa (nák kilaa is een sportsman/vrouw) en dat is gewoon ‘sportiviteit’.
Het steeds vragen om geld voor eten etc. heeft niets met nám-jai te maken. Laat je dat niet wijsmaken. Alleen als je het spontaan uit vriendelijkheid of bezorgdheid geeft is het nám-jai.
Op de volgende link zie je google afbeeldingen over wat de Thai onder dat woord verstaan. Ik zie nergens geld.
https://www.google.co.th/search?q=%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%B3%E0%B9%83%E0%B8%88&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwjzytHX1NjSAhUEp48KHdVRCAsQ_AUIBigB&biw=1685&bih=878&dpr=2
Kortom: nam-jai is gulheid van je hart en NIET van je portemonNEE..
Bedankt voor wederom een nuttige, verhelderende en misvatting eliminerende uitleg.
Ik denk dat de sleutelwoorden in deze dus zijn: spontaan, uit het hart en het geeft je een goed gevoel.
Kun je mij/ons/de lezer ook nog uitleggen wat de relatie en/of het verschil is tussen น้ำใจ nám-tjai (ik gebruik liever de NL fonetiek op dit blog) en ทำบุญ tham-boen (vergeef mij het ontbreken van de toonaanduiding, want daar begrijp ik helaas nog weinig van)?
tham boen heeft twee vlakke middentonen.
nam-jai is de instelling, de houding, de wens, de , het karakter en het kan leiden tot de activiteit, het in praktijk brengen, de daad van ‘verdienste verwerven’, tham boen, wat voor jezelf een betere wedergeboorte garandeert maar die je ook naar anderen kan sturen (een overledene bv), dat is weer het gevolg van je nam-jai.
“tham bun” (ทำบุญ) moet worden gezien in de boedistische context. Het doneren aan een tempel of liefdadigheidsinstelling bv., maar ook bij het inwijden van een nieuw huis, Het betreft bijna altijd het (ongevraagd) geven van geld ter eigen voldoening. In het engels het beste vertaald als ‘merit making’. Ken daar helaas geen goede nl voor.
Een tijdje geleden, tijdens de overstromingen in het zuiden, heb ik meegeholpen met het maken en uitdelen van voedselpakketten en (flessen) bronwater.
Wat mij tegen stond is dat -iedere keer dat het werd gegeven- er veel foto’s van werden gemaakt en op Facebook werden geplaatst. Ik had er een dubbel gevoel bij. Aan de ene kant vond ik het goedkoop gebruik maken van andermans ellende. Aan de andere kant zijn die mensen wel geholpen.
Ik vraag me af of men, als het niet zichtbaar is, ook zou helpen en in hoeverre dit nam jai is.
Er is een Thais spreekwoord dat zegt ปิดทองหลังพระ pit thong lǎng phrá ofte wel ‘plak het goud achter op het Boeddha beeld’. Geven zonder borstklopperij is beter. Maar we leven in het tijdperk van de selfie en ik vind het niet zo’n groot probleem als de motivatie van de gever maar zuiver is. Maar hoe beoordeel je dat?
Ik kan dat niet beoordelen, ik kan alleen mijn eigen vooroordelen op de anderen projecteren.
Men wilde ook met mij op de foto, dat heb ik niet gedaan.
Naar de anderen heb ik aangegeven waarom ik dat niet deed en dat vonden ze prima.
Als het water spontaan uit de goedheid van het hart wordt gegeven is er sprake van ‘nam jai’. (Lees en schrijf wel thais, maar het fonetische spellen van de taal ken ik niet).
Als er bij het overhandigen van het water fotos worden gemaakt om de gever, het bedrijf of het merk via sociale media te promoten is er duidelijk sprake van een tegenprestatie. In dat geval zie ik het eerder als een kwestie van “face”, een ander uiterst interessant concept in deze regio. De ontvangers van het gedoneerde water geven de gever namelijk ‘face’, door het in beeld van velen aan te nemen.
Ook jij wordt bedankt voor de uitleg. Dit soort kennis helpt om “de thai” beter te begrijpen.
Als in TH een thaise tekst naar het latijnse/westerse schrift wordt omgezet, is dat altijd met de engelse uitspraak van de letters van het abc (met engelse fonetiek) in gedachten.
Mijn kennis en uitspraak van de engelse taal is behoorlijk goed (al zeg ik het zelf), maar toch heb ik regelmatig moeite met het correct uitspreken van thaise tekst die “op z’n engels” geschreven is. Op een nederlandstalig forum zoals Thailandblog geef ik daarom de voorkeur aan het “op z’n nederlands” (dus met nederlandse fonetiek) omzetten van thaise tekst. Het lijkt mij toe dat het ook voor de gemiddelde lezer van dit forum makkelijker is.