Verleng je gezonde levensjaren met vitaminen, mineralen en eiwitten: hoe voeding veroudering vertraagt
De wetenschap begint het steeds beter te begrijpen: veroudering is niet alleen een kwestie van tijd, maar ook van voeding. Een groeiend aantal studies wijst erop dat tekorten aan vitamines en mineralen sluipenderwijs bijdragen aan ouderdomsziekten. Het lichaam voert bij schaarste een interne ’triage’ uit, waarbij het de beschikbare voedingsstoffen inzet voor korte termijn overleving ten koste van langetermijngezondheid. Het resultaat? Versnelde veroudering.
De wereldberoemde biochemicus Bruce Ames, die helaas vorig jaar op 95-jarige leeftijd overleed, stelt voor om voedingsstoffen die nodig zijn om deze sluipende schade tegen te gaan, te beschouwen als een aparte klasse: levensduurvitaminen. Deze stoffen dragen bij aan het behoud van cellulaire functies en beschermen tegen ziekten die zich pas later in het leven manifesteren, zoals hart- en vaatziekten, cognitieve achteruitgang en diabetes.
Wat is de triagetheorie?
De triagetheorie, die Ames eerder introduceerde, is gebaseerd op het idee dat het lichaam bij een tekort aan vitamines en mineralen een verdelingsmechanisme in gang zet. Die schaarste leidt ertoe dat ‘overlevingsvitaminen’ (voor directe functies zoals bloedstolling) prioriteit krijgen boven ‘levensduur-vitaminen’ die beschermen tegen langzame, onzichtbare schade. Het gevolg? Die beschermende functies komen in het gedrang, wat de kans op verouderingsziekten vergroot.
Veelvoorkomende tekorten
Uit Amerikaanse bevolkingsstudies blijkt dat tekorten wijdverspreid zijn. Bijvoorbeeld:
- Vitamine D: 70% tekort
- Vitamine E: 60%
- Magnesium: 45%
- Calcium: 38%
- Vitamine K: 35%
Ook omega-3 vetzuren, zoals DHA en EPA uit vis, worden nauwelijks voldoende geconsumeerd. Toch zijn deze cruciaal voor hersenfunctie, hartgezondheid en ontstekingsremming.
Levensduurvitaminen: een nieuw perspectief
Ames maakt onderscheid tussen:
- Overlevingsvitaminen: noodzakelijk om directe ziekten door tekorten te voorkomen
- Levensduurvitaminen: essentieel om verouderingsgerelateerde schade af te remmen
Sommige vitamines en mineralen, zoals vitamine K, D, magnesium en selenium, vervullen beide functies. Andere stoffen, zoals taurine, ergothioneïne en pyrrolochinolinechinon (PQQ), zijn minder bekend, maar blijken in dierstudies en voorlopige humane studies een belangrijke rol te spelen in de ondersteuning van mitochondriën, DNA-herstel en bescherming tegen oxidatieve stress.
Voorwaardelijke vitamines: zelf maken is niet genoeg
Sommige stoffen, zoals choline en taurine, kan het lichaam weliswaar zelf aanmaken, maar niet in voldoende hoeveelheden om optimaal te functioneren. Ze worden daarom ‘voorwaardelijke vitamines’ genoemd. Een tekort kan leiden tot hersenafwijkingen, hartproblemen, verhoogde oxidatieve stress of stoornissen in de mitochondriën.
Taurine bijvoorbeeld blijkt onmisbaar voor hart- en hersenfunctie, beschermt tegen suikerziekte en speelt een rol in de ontwikkeling van de foetus. Ook is het betrokken bij de bescherming van mitochondriaal DNA.
Nieuwe kandidaten: van paddenstoelen tot carotenoïden
Onder de potentiële levensduurvitaminen vallen ook:
- Ergothioneïne: een krachtige antioxidant uit paddenstoelen die wordt opgeslagen in hersenen, ogen en beenmerg
- PQQ: een bacterieel co-enzym dat mitochondriale groei stimuleert
- Queuine: betrokken bij de productie van neurotransmitters zoals serotonine en dopamine
- Carotenoïden zoals luteïne, lycopeen en astaxanthine: plantaardige pigmenten met sterke antioxidatieve werking
Deze stoffen zijn niet allemaal officieel erkend als vitamines, maar stapelende studies wijzen op hun belang voor de gezondheid op lange termijn. Een tekort leidt niet tot directe ziekte, maar verhoogt het risico op degeneratieve aandoeningen.
Waarom klassieke richtlijnen tekortschieten
De officiële voedingsnormen, zoals de “Estimated Average Requirement” (EAR), zijn gebaseerd op het minimale niveau dat nodig is om acute gebreksziekten te voorkomen. Ze houden geen rekening met subtiele, sluipende schade op de lange termijn. Volgens Ames zijn die normen dan ook te laag voor wie zijn gezonde levensjaren wil maximaliseren.
De rol van voeding
Het is inmiddels duidelijk dat een dieet rijk aan onbewerkte, nutriëntdichte voedingsmiddelen zoals groenten, noten, eieren, vis en fruit de beste bescherming biedt. Daarentegen levert een voedingspatroon dat gedomineerd wordt door suiker en geraffineerde producten structureel te weinig essentiële nutriënten. Obesitas gaat bovendien vaak gepaard met tekorten, ondanks een overmaat aan calorieën.
De toekomst: meten is weten
Ames voorziet een toekomst waarin mensen hun vitamine- en mineralenspiegel met een eenvoudige bloedtest kunnen laten meten. Zo kan per individu worden bepaald welke supplementen nodig zijn om het metabolisme te optimaliseren en veroudering te vertragen. De grootste winst zit volgens hem in preventie. Gezond ouder worden, vraagt immers om een ander type geneeskunde: eentje die zich richt op voeding, metabolisme en celgezondheid, niet op symptoombestrijding.
Conclusie
De sleutel tot gezond ouder worden, ligt deels in het optimaliseren van je voedingspatroon. Voldoende inname van zowel klassieke als minder bekende vitaminen en mineralen is essentieel om het lichaam te beschermen tegen de sluipende schade die veroudering met zich meebrengt. Supplementen kunnen daarbij helpen, mits ze doelgericht worden ingezet. Preventie is de nieuwe geneeskunde.
Bron: Ames, B.N. (2018). Delaying the degenerative diseases of aging by optimizing micronutrient intake. Proceedings of the National Academy of Sciences, 115(43), 10836–10844.
Meer lezen over zijn theorie: https://www.lifeunlimited.nl/prof-bruce-ames-met-de-juiste-voeding-kunnen-we-allemaal-honderd-worden/
Wie is Bruce Ames?
De biochemicus Ames was emeritus hoogleraar verbonden aan de Universiteit van California en het Childrens Hospital Oakland Research Institute. Daar deed hij ruim dertig jaar lang onderzoek naar het effect van voeding op de veroudering. Binnen de academische wereld is hij een grootheid. Met meer dan 550 wetenschappelijke publicaties op zijn naam en een prijzenkast vol wetenschappelijke bekroningen, behoort hij tot de top van de internationale wetenschap.
Ames is een van de grote denkers van de moderne biowetenschappen. Als biochemicus en moleculair bioloog stond hij decennialang aan de frontlinie van onderzoek naar DNA-schade, kankerpreventie en voedingsstoffentekorten. Hij werd wereldberoemd met de Ames-test, een eenvoudige, maar revolutionaire methode om de mutageniteit van stoffen te bepalen, vandaag nog steeds een standaard in toxicologisch onderzoek.
Maar zijn echte genie openbaarde zich in zijn latere werk: Ames was een van de eersten die begreep dat gezondheid en veroudering niet alleen draaien om het bestrijden van ziektes, maar om het voorkomen ervan via voeding. Zijn triagetheorie gaf voeding een evolutionair kader en toonde aan dat subtiele tekorten aan vitaminen en mineralen ons langzaam maar zeker richting chronische aandoeningen duwen. Daarmee bracht hij een paradigmaverschuiving teweeg in hoe we naar gezonde veroudering kijken.
In plaats van medicijnen en operaties pleitte hij voor broccoli, noten en vis (omega-3). Hij keek verder dan de laboratoriumwaarden van vandaag en dacht in termen van levenslange metabole harmonie. Met zijn scherpe geest, brede visie en ontembare nieuwsgierigheid blijft hij een bron van inspiratie voor wetenschappers, artsen en iedereen die ouder wil worden met behoud van vitaliteit.
Bruce Ames verdient een plek tussen de grootheden, niet alleen als wetenschapper, maar als hoeder van de gezonde mens in wording. Ames overleed vorig jaar op 95-jarige leeftijd, maar werkte tot vlak voor zijn dood nog aan wetenschappelijk onderzoek.
Over deze blogger
-
Bekend als Khun Peter (63), woont afwisselend in Apeldoorn en Pattaya. Al 14 jaar een relatie met Kanchana. Nog niet gepensioneerd, heb een eigen bedrijf, iets met verzekeringen. Gek op dieren, vooral honden en een liefhebber van goede muziek.
Genoeg hobby's: schrijven voor Thailandblog, fitness, gezondheid en voeding, schietsport, kletsen met vrienden en nog wat eigenaardigheden.
Lees hier de laatste artikelen
Gezondheid28 juli 2025Verleng je gezonde levensjaren met vitaminen, mineralen en eiwitten: hoe voeding veroudering vertraagt
Gezondheid11 juli 2025‘Creatine verbetert hersenfuncties zelfs bij alzheimer’
Gezondheid28 juni 2025Avocado’s zijn geen hype maar een gezonde keuze
Gezondheid17 juni 2025Curcumine helpt zestigplussers hun geheugen en denkvermogen te verbeteren
Peter, Dank voor dit leerzame en inspirerende artikel.
Als mensen dit combineren met krachttraining en voldoende bewegen (waarover je in andere bijdragen schreef), zou dit de gezondheidszorg misschien wel half zo duur maken.
Ik doe de meeste van deze gezonde zaken (bij benadering) al tientallen jaren en heb (met mijn 72 jaar) de fitheid van iemand die een jaar of 20 jonger is.
Ik moet bekennen dat dit in deze vorm nieuw voor mij is. En het ziet er inderdaad heel logisch uit.
Helemaal met jou eens Kees.
Om gezond en vitaal te blijven ook op met het klimmen van de jaren is het zo ontzettend belangrijk om in je eigen gezondheid te investeren.
Dat impliceert inderdaad zoals het artikel aangeeft om voldoende vitamines en mineralen tot je te nemen. Deels door gezond onbewerkt voedsel te nuttigen en deels aan te vullen met supplementen.
Met het ouder worden is het van vitaal belang om je spiermassa te behouden middels voldoende proteïne rijk voedsel zoals kip, eieren, Griekse yoghurt, peulvruchten en dergelijk in combinatie met inderdaad krachttraining.
Eet zo min mogelijk suikerhoudende producten. Richt je pijlen om real food (dus geen bewerkt voedsel waar de supermarkten mee vol liggen), voldoende proteïne en vetten in de vorm van ghee boter, olijfolie en cocosolie. Vermijd de zaden oliën zoals zonnebloemolie en dergelijke. Daarnaast uiteraard voldoende groenten en fruit (met mate gezien de glucose).
Je voelt je enorm vitaal als je je leven zo inricht..!!
Uitstekend leerzaam artikel.