De teloorgang van traditioneel vakmanschap in Thailand: ambachten sterven uit in stilte

In het noorden van Thailand, in dorpen rond Chiang Mai, werden generaties lang stoffen geweven van een finesse en symboliek die het Westen slechts kent uit museumcatalogi. In de Isaan-regio hielden zilversmeden de culturele identiteit levend met patronen die teruggingen tot het Khmer-rijk. En in de dorpen van Nan, Phrae en Uthai Thani klonk het zachte tikken van beitels die houtsculpturen tot leven brachten. Het waren geen toeristische curiosa, maar uitingen van identiteit, geloof en gemeenschap.

Vandaag is het stil in die werkplaatsen. Geen leerlingen, geen opdrachten, geen inkomen. De houten huizen staan er nog, de gereedschappen liggen op hun plek, maar het leven is eruit. De ambachten sterven niet uit door ouderdom, maar door desinteresse. Niet door onbekwaamheid, maar door een gebrek aan waardering.

Geen afzet, geen toekomst

De moderne consument wil goedkoop en snel. Textiel komt uit China of Bangladesh, sieraden zijn fabriekswerk en houtsnijwerk wordt massaal geproduceerd in Myanmar of Vietnam. Voor handgemaakte, tijdrovende objecten is weinig markt, tenzij ze worden vermarkt als luxueus of ethisch verantwoord, en dat lukt zelden zonder tussenpersonen met marketingbudgetten en internationale netwerken.

De jonge generatie ziet het. Wie twintig is, kiest liever voor een baantje in Bangkok of Pattaya dan voor een bestaan als armzalige wever in een achtergesteld dorp. Niet omdat ze het ambacht niet waarderen, maar omdat het geen brood op de plank brengt. De overdracht van kennis stopt daarmee abrupt: als niemand meer leert weven, beitelen of smeden, is het over.

Overheidsbeleid zonder visie

De Thaise overheid maakt zich ondertussen liever druk om culturele trots in het onderwijs dan om praktische steun aan de cultuurmakers zelf. Ambachtslieden worden af en toe uitgenodigd voor demonstraties op festivals, maar structurele hulp is er niet. Geen subsidie, geen trainingscentra, geen afzetkanalen. Beleid ontbreekt of is cosmetisch: een Instagram-campagne hier, een glossy brochure daar.

Toeristische organisaties gebruiken termen als authentiek en lokale ervaring, maar laten de echte ambachtslieden links liggen. Massaproductie uit fabrieken krijgt het label handgemaakt, zolang het maar verkoopt. Intussen sterft het echte vakmanschap af, zonder dat iemand het lijkt te merken.

Cultureel verlies zonder rouw

Wat verloren gaat, is niet alleen techniek. Ambachten zijn dragers van verhalen, van sociale structuren, van religie en rituelen. Het motief in een geweven doek is een boodschap; de gravure in zilver vertelt een geschiedenis. Met de verdwijning van het ambacht verdwijnt ook het geheugen van de gemeenschap.

Het is een vorm van culturele verarming die moeilijk te meten is. Je merkt het pas als het te laat is. Als het dorp alleen nog bestaat uit beton, plastic daken en karaoke-boxen. Als er geen ceremoniële kleding meer wordt gemaakt. Als niemand meer weet hoe je een bepaald hout moet bewerken voor spirituele objecten. De erfenis van generaties wordt gereduceerd tot een verloren kunst, niet omdat ze niet belangrijk was, maar omdat ze niet rendeerde.

Westerse bewondering, maar dan op de verkeerde plek

Ironisch genoeg groeit in het Westen de waardering voor ambachtelijk werk. In designkringen worden Thaise weefsels en houttechnieken geprezen als inspiratie. Westerse kunstenaars en ontwerpers reizen naar Thailand om technieken te leren, workshops te volgen of oude meesters te documenteren. Maar het effect blijft beperkt tot galeries in Amsterdam, New York of Berlijn. De oorspronkelijke makers profiteren niet.

Er ontstaat een pervers systeem waarin het Westen verdient aan ambachtelijke technieken die in Thailand zelf uitsterven. De waardering komt, maar te laat en op de verkeerde plek.

Wat zou wel kunnen werken?

Er zijn oplossingen, maar ze vereisen politieke wil en maatschappelijke bewustwording. Denk aan:

• Lokale coöperaties met gegarandeerde afname door binnenlandse toerismeplatforms of exportkanalen
• Verplichte aandacht in het onderwijs, inclusief stages bij ambachtslieden
• Overheidsopdrachten voor publieke gebouwen die gebruikmaken van lokaal vakmanschap
• Digitale platforms voor directe verkoop, met eerlijke marges voor de makers
• Musea en culturele centra als actieve werkplaatsen, niet als statische tentoonstellingen

Maar bovenal: er moet waardering komen. Niet als folkloristische decoratie, maar als volwaardige vorm van kennis, expressie en identiteit.

Tot slot

De leegloop van traditionele ambachten in Thailand is geen natuurverschijnsel. Het is het gevolg van keuzes of het ontbreken daarvan. De keuze om cultuur onder te brengen in vitrines, in plaats van in levens. De keuze om economische groei te meten in cijfers, niet in erfgoed. De keuze om weg te kijken van het platteland, waar nog kennis huist die in Bangkok allang vergeten is.

Als niemand ingrijpt, zal de laatste wever stilletjes haar spoel neerleggen. Niet met een klap, maar met een zucht. En niemand zal het horen.

Bronnen

• Mondelinge interviews met ambachtslieden in Chiang Mai en Sakon Nakhon
• Rapport “Creative Economy Agency Thailand”, 2023
• UNESCO: Safeguarding Intangible Cultural Heritage in Southeast Asia, 2021
• Field studies ThaiCraft Foundation & OTOP projectdata
• Observaties in dorpen bij Nan, Surin en Ubon Ratchathani (2019–2024)

Over deze blogger

Redactie

Dit artikel is geschreven en gecontroleerd door de redactie. De inhoud is gebaseerd op persoonlijke ervaringen, meningen en eigen onderzoek van de auteur. Waar relevant is er gebruikgemaakt van ChatGPT als hulpmiddel bij het schrijven en structureren van teksten. Hoewel er zorgvuldig wordt omgegaan met de inhoud, kan niet worden gegarandeerd dat alle informatie volledig, actueel of foutloos is.
De lezer is zelf verantwoordelijk voor het gebruik van de informatie op deze website. De auteur aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade of gevolgen die voortvloeien uit het gebruik van de geboden informatie.

Lees hier de laatste artikelen

Oudere postings van deze blogger

• Achtergrond2 september 2025De teloorgang van traditioneel vakmanschap in Thailand: ambachten sterven uit in stilte
• Politiek2 september 2025Pheu Thai overweegt ontbinding parlement in politieke strijd Thailand
• Nieuws uit Thailand2 september 2025Thaise legerleider sluit staatsgreep uit en houdt afstand van strijd om premierschap
• Politiek2 september 2025Volkspartij schuift besluit over steun aan nieuwe premier op