'E tele mea i le va o le lagi ma le lalolagi' o se tala puupuu na saunia e Makut Onrüdi 

O le phuyaibaan e fefefe i communists. Ae o loʻo faʻaaogaina pea i aso nei e faʻafefe ai tagata Thai.

Ua mou atu Kampan mai le nuu. O le toʻatele o tagata na manatu na faʻafaigaluegaina e Kampan o ia lava o se tagata faʻatau ma o loʻo tau i se mea. E leai se fa'ailoga o Kampan na va'aia ina ua mou atu. E oo lava i lona toalua ma lana fanau e lua ma le fa tausaga e lei mafai ona taliina se fesili se tasi.

'Afai e galue moni o ia o se fitafita i le vaomatua, e mafai ona ia auina atu se tupe. Fai mai tagata e lelei le totogi a tagata Amerika,' o le tala lea a le tagata faigaluega lautele, le phuyabaan. “Atonu e iai se isi ana avā,” o le alaga atu lea a Mrs. Pien. 'Pe ua uma ona oti. Ana faapea o loo soifua pea o ia, semanū e na te lē faagaloina lana avā ma lana fanau, a ea?' faaopoopo Puni tuai.   

Sa tatau ona nonofo le avā a Kampan ma Pien, lona tina, e pei lava ona ia faaipoipo. Na te lei faia lava se tala leaga e uiga i lana tane i se upu e tasi. Sa ia tuuto atu lona mafaufau atoa i le tausiga o lana fanau ma fesoasoani i lona tina i le galuega. E leai ni fanua a le aiga. E mafai ona latou ola mo se tausaga i le seleselega o araisa, e ui lava e tatau ona latou tuuina atu se vaega i le tagata e lisiina atu. Ae sa leai se mea na totoe e mafai ona faatau atu.

Ua atoa nei le tausaga talu ona tuua e Kampan le nuu. Na ia tuua le fale i le taimi lava na pa'i ai ave muamua o le la i tumutumu o laau. O Kampan o se tausi fale i le aoga a le nuu. Ina ua uma ona tuu le la povi e tasi i le vao, sa ia tietie i lana uila i le aoga, e lua kilomita le mamao. Ae i lena aso, na alu muamua atu Kampan e pei ona masani ai ma savali. Sa manatua lelei lava e lona toalua lena aso. ‘Ia ‘ave se atigipusa o fuala‘au ma oe i le toe fo‘i mai; ua latou o,’ o lana valaau lea ia te ia.

Na sau le faiaoga ulu i le fale o Kampan i se tasi taimi e suʻe o ia, ae e leai se tasi na mafai ona fai atu nai lo le na o Kampan na mou atu mai lona fale. "E matua ofoofogia lava," o le tala lea a le faiaoga i le phuyaban. 'Ia, uiga ese pe leai, ua mou atu o ia. E leai se tasi ua faalogo mai ia te ia, e oo lava i lana lava avā.' ‘Ae ‘ou te lē o va‘ai atu o lo‘o fa‘anoanoa lona to‘alua o Rieng mo ia. E le'i tagi lava o ia,” na faaleo mai e le faiaoga ona masalosaloga.

Ma na faafuasei lava ona toe i ai iina Kampan

Sa ia toe foi filemu mai. Na o le aso lava lea na maligi ai loimata o lona toalua, a o le taimi muamua e lei maligi ai se loimata o lona toalua. Atonu sa lofituina o ia i le olioli. Sa i ai foi tamaiti e toalua, o tautau mai vae o lo la tama. Na sioa atu le tina o lana tane ia te ia e peiseai na te iloa atu se aitu.

Sa nofo i lalo Kampan i luga o le fola, ua vaivai. “Aumai le phuyaban i inei,” na ia faatonuina ai lona toalua. "Ma aua nei e taʻu atu ia te ia se mea." Na faanatinati Mrs. Rieng ma toe foi mai ina ua mavae sina taimi puupuu, ua le manava, ina ua uma le ofisa.

'Le Alii e!' oomi i fafo ina ua ia vaaia Kampan. "Manuia, uo!" Na faafeiloaia o ia e Kampan. "Ta'u mai ia te a'u, le tama, sa ou tutusa ma lou tama, ae le o oe," o le tala lea a le phuyabaan ma le ita. “Faamolemole nofo i lalo, phuyabaan,” o le tala lea a Kampan. 

"O fea na e alu i ai i na tausaga e lua?" “E na o le tasi le tausaga,” na faasa'o ai o ia e Kampan. 'Ioe, lelei, o ai na te iloa tonu? Ae ta'u mai ia te au, o fea na e alu i ai i lenei taimi atoa?' 'I fafo.'

'O le a, oe, i fafo? E le o iai, a ea?' o le alaga o le phuyaban. ‘Tau lava ina fai atu ua e falepuipui, e sili ai ona ou talitonu i lena mea. Sole, na o tagata mauoa ma iloga e omai i fafo ae leai se tasi e pei o oe. Pe na e lesitala e avea ma seila?' "Sa ou i fafo moni lava, uo." 'Sau ia, ta'u mai. O le a ou ave oe i le fale valea i lenei aoauli.'

'Fa'alogo lelei! O lea ua ou manatu mamafa! Ou te le talasua uo!' Na tilotilo atu Kampan i le tamaloa ma le naunautai. O tamaiti e toʻalua, o le avā a Kampan ma le tinā o lana tane sa faalogologo le leoa, ma matuā ofo ona ua lē o toe tutusa Kampan ma tagata. E lei tautala lava o ia ma le faamaualuga i tagata maualuluga. 'Ua lelei. O loʻo ou faʻalogo," o le tala lea a le ofisa ina ua ia vaʻaia le ogaoga o Kampan.

'Sa ou i Hanoi. O le auala iina e ui atu i Laos ma Cambodia. Ua ou vaai i le tele o uo na tuua lo matou nuu i le fa i le lima tausaga talu ai. E toatele tagata Thai iina.” Fai mai Kampan ma le mautinoa. 'O le a le mea o fai e na tagata iina? E i ai sa latou kamupani po o se mea?' o le fesili lea a le phuyaban ma le ofo. Na te le iloa po o fea tonu o iai Hanoi.

'Fa'alogo mai! Na ou aʻoaʻoina le faʻaogaina o auupega i Laos. Ona ou maua lea o le fa masina o aʻoaʻoga i le vaʻavaʻai i Hanoi, ona faʻataʻitaʻi lea i Cambodia, ona sosoo ai lea ma Hanoi lesona i le mafaufau ma le taua. I se faapuupuuga, na auina atu i matou i le aoga ma tuuina mai ni tusi e faitau ai.” 'O le a se mea e tatau ona e a'oa'oina i lou matua? Pe le'o lelei ea lau galuega o le teufale?' na faalavelave le ofisa ia Kampan.

“Sole, faalogo mai lava. Ua ou aʻoaʻoina aʻoaʻoga a le saʻolotoga o tagata. Na latou tuuina mai ia te aʻu le tulaga o le ofisa o le People's Liberation Army. O laʻu galuega autu o le faʻafaigaluegaina ma faʻasalalauga aua ua uma ona ou iloa muamua i lenei galuega. A uma mea uma, ua ou vaʻaia iinei i le aʻoga le auala na alu ai le faʻauluuluga o le faʻauluuluga ina ia fiafia tamaiti aoga i le tusi. 

E le'i tele a'u mea e fai i auupega. Ae i le lua mita le mamao e mafai ona ou matua lavea le faailoga. Na ou maua foʻi se totogi, e tutusa ma se taʻitaʻiʻau i Taialani. O le a ou taʻu atu ia te oe, phuyabaan, pe aisea na ou le auina atu ai se tupe i loʻu toalua ma lau fanau. 

Na ou lagona o le a sili atu le ositaulagaina o lenei tupe mo le galuega a le gaioiga. O lea na ou toe faafoʻi atu ai loʻu totogi i le autau ina ia mafai ona faaalu i isi faamoemoega. O le a le mea e te manaʻo e faʻaalu i le togavao i le taimi nei? Sa tele mea'ai ma o le afiafi e te moe ai. E oo mai lava i le taimi nei o loo avea pea aʻu o se tagata ofisa o le Vaegaau mo le Saolotoga a Tagata. O la’u galuega o le faafaigaluegaina lea o tagata iinei, i lo matou nuu, e auina atu i fafo mo aoaoga tau auupega ma aoaoga. 

Latou te manaʻomia ni tama talavou malolosi, aemaise lava o tama e tatau ona avea ma fitafita ona o le auaunaga faafitafita. A latou o atu i le autau, latou te iu i fafo e pei lava o aʻu. Na ou iloaina ni atunuu fou se tolu. O na atunuu e ese mai i tatou ma e sili atu iina nai lo iinei...'

"E matagofie ea e pei o Bangkok, alii?" Na fesili atu ma le lototele Mrs. Rieng i lona toalua. Na tilotilo atu Kampan i lona toalua talavou ma ata. 'Ou te le'i va'ai lava i Bangkok. E tatau faapefea ona ou iloa lena mea? Po o le a lava le tulaga, e mafai ona e nofo lelei iina nai lo lo matou nuu. 

“Ia, phuyaban, o le a sou manatu? O le a amata ona ou faatalitonuina tama o le matou nuu e o i ai. Ma ina ua mavae sina taimi puupuu ua latou toe foi mai uma iinei.'

O oe la o le komunisi...

“A sa’o la’u malamalama, o oe o le komunisi,” o le tala faanatinati lea a le toeaina. 'Toe tele. Ae matou te ta'ua i matou o le autau faasaoloto a tagata.' 'Leai. Ou te vavao ia te oe, e te le faalataina lou atunuu. Ua leaga ua e faatau atu oe lava. O le a ou aumai nei la'u fana ma pu'e oe o se komunisi.' Na tu i luga le phuyaban.

'Oi, aua e te ita tele. O le a le uiga o lau fana? E mafai ona ou fanaina oe ae e te lei oo i le faasitepu. E te le iloa ea o loo ia te au se fana?' O Kampan e fa'aoso lona lima i lalo o lona peleue ae leai se mea na fa'aalia. 'Ou te ositaulagaina lo'u ola. Ou te le faatagaina oe e faalataina le atunuu.'

'Pheyabaan,' o le tala lea a Kampan, 'e uiga i le alofa mo lou atunuu. E mana’omia e le atunu’u ni sitiseni e naunau e fai taulaga. O le vevesi o lo tatou atunuu i aso nei ona o le tele o tagatanuu manatu faapito. O tagata e pei o oe mo se faataitaiga e le aoga i le atunuu. E te taoto i lou tua i le aso atoa ma faatali seia oo i le taimi o le seleselega ona ao lea o se vaega o le seleselega mai le au faifaatoaga. E te ola i le tau o galuega a isi. O le fa'aaogaina lena.'

"E te faʻalumaina aʻu, alii," o le alaga a le phuyabaan ma le ita ae e leʻi lototele e faia se mea e faasaga ia Kampan. Ona o Kampan sa i ai se fana ma e mafai ona fasiotia o ia e aunoa ma le fana. Pau lava le mea e fai o le tago lea i le fana ma ta i lona ulu. O le ofisa e le o se tagata vaivai, ae na ia iloa le taimi e tatau ai ona e faʻamaonia le lototele ma pe a leai. 'Oi, o le a le uiga o lau palauvale? Na ona ou taʻu atu lava le mea moni. Pe e te manatu ua ou pepelo? Ua e fa'aleagaina galuega a tagatanu'u i lenei taimi atoa. E pei o se tagata taufaavalea, ua e saeia tagata. E ta’u lena o faiga pi’opi’o. E te manao e faafitia lenei mea, fai mai e le sa'o?' 

Na fiu le phuyaibaan i le luelue o lona ulu. E leai sana tala na fai ona o le tuuaiga a Kampan e foliga mai e masani lava ia te ia, e ui lava e leai se tasi na fai mai se mea. "Ou te naunau e faamagalo oe pe a suia lou olaga." 'O le a le mea e te manao mai ia te au?' fesili ma le matamuli ma le inoino le phuyaibaan. O le fefe i lona ola sa sili atu lona manao mo se tupe e faatau ai se tamai loli. Sa tatau ona talafeagai e fai ma taxi aua afai e iai sau ta'avale, e otometi lava ona latalata mai isi alagatupe.

‘E tatau ona e amata galue ese ma ‘aua ne’i toe fa’a’ole’ole ma saeia le au faifa’ato’aga sa mautotogi mai ia te oe ma tagata na nono mai tupe mai ia te oe. E tatau ona e fai faalelei tagata uma, e aofia ai ma tagata e pei o aʻu!' 'Afai e te mana'o i ai....' fai mai le phuyaibaan ma manao e tu i luga ae na toe tulei i lalo e Kampan. 'O oe, Rieng, e te savali atu i lona fale ma aumai se peni ma se pepa. E tatau ona ia tusia lana folafolaga. Aua e te ta'u atu i se isi o le a e feagai foi ma le oti. E leai se tasi e fefe ai la’u pulu.”

Sa vave ona toe foi mai lona toalua ma le peni ma le pepa. E leai se tasi na gauai atu ia te ia. Na tusia e Kampan le faʻamatalaga a le phuyaibaan i le tulaga o se maliliega. Na ia fai atu i le toeaina e faitau ma saini. Sa usitai le phuyaibaan ma lima gatete. Mulimuli ane sa sainia foi e Kampan, ma lona toalua ma lona tina faaletulafono e fai ma molimau.

Mulimuli ane

“Na ou alu i Bangkok,” o le tala lea a Kampan i lona aiga. Na ou manatu e mafai ona e maua atili i Bangkok ma e le tatau ona ou ola o se tausi fale e faavavau. Sa ou manao e maua se tupe lelei iina e toe faatau ai le matou fanua nono mai le phuyaibaan. Sa ou galue malosi, i lea aso ma lea aso. Ae ou te le'i mafaia ona tele ni tupe. E leai se sene o ia te au.

"O le mea na ou taʻu atu i le phuyaibaan o se faʻailoga mama. Na ou maua lenei mea mai tusi e mafai ona e faʻatau i Bangkok. Ma Hanoi? Ou te le iloa foi lena mea. Ae e le o se mea tele, a ea, le aumaia o se faamasinoga tonu i o tatou uso a tagata?' Na toe foʻi mai le olioli i o latou foliga, o le taimi muamua lea i le tausaga talu ona alu ese Kampan. 

Punavai: Kurzgeschichten aus Thailand (1982). Fa'aliliuga ma fa'asa'oga Erik Kuijpers. Ua faapuupuuina le tala.

Tusitala Makut Onrüdi (1950), i le gagana Thai มกุฎ อรฤดี.  Faia'oga ma le tusitala e uiga i fa'afitauli o tagata nu'u le lelei fa'ale-aganu'u i le itu i saute o Taialani.