ਰਾਜਾ ਮੋਂਗਕੁਟ ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਗਵਰਨੇਸ ਅੰਨਾ ਲਿਓਨੋਵੇਂਸ ਦੀ ਕਿਸਮਤ ਅਤੇ ਅਨੁਭਵ

ਅੰਨਾ ਲਿਓਨੋਵੇਂਸ ਛੇ ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਰਾਜਾ ਮੋਂਗਕੁਟ (1851-1868) ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਪਤਨੀਆਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਧਿਆਪਕ ਸੀ, ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਸਕੱਤਰ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਮਹਿਲ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ ਅਤੇ ਸਿਆਮੀ ਸਮਾਜ ਦੇ ਪਹਿਲੂਆਂ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਯਾਦ ਲਿਖੀ, ਜੋ 1870 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈ ਸੀ। ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਫਿਲਮਾਂ (ਦ ਕਿੰਗ ਐਂਡ ਆਈ) ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਮੈਗਰੇਟ ਲੈਂਡਨ ਅੰਨਾ ਅਤੇ ਕਿੰਗ ਆਫ ਸਿਆਮ (1941) ਦੁਆਰਾ ਰੋਮਾਂਟਿਕ ਫਿਕਸ਼ਨ ਬੈਸਟ ਸੇਲਰ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੱਚਾਈ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।

ਇੱਥੇ ਮੈਂ ਅੰਨਾ ਦੀ ਮੂਲ ਕਿਤਾਬ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।

---

ਅੰਨਾ ਲਿਓਨੋਵੇਂਸ ਦੀ ਛੋਟੀ ਜੀਵਨੀ

ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਅੰਨਾ ਆਪਣੀ ਜੀਵਨੀ ਬਾਰੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਮਾਨਦਾਰ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਪਰ ਇਹ ਸੰਖੇਪ ਸਹੀ ਹੋਵੇਗਾ. ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਅੰਨਾ ਐਡਵਰਡਸ 15 ਮਾਰਚ, 1829 ਨੂੰ ਬੰਬਈ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਪੈੱਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ 1849 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਾਪਸ ਆ ਗਈ ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਥਾਮਸ ਲਿਓਨ ਓਵੇਂਸ (ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਲਿਓਨੋਵੇਂਸ) ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ 4 ਬੱਚੇ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਦੋ ਦੀ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਿਚ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਚਲੇ ਗਏ ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਤੀ ਥਾਮਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਉਸਨੇ ਫਿਰ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਵਿੱਚ ਅਤੇ 1862 ਅਤੇ 1867 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਬੈਂਕਾਕ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਇਆ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੱਥੇ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਅਮਰੀਕਾ ਚਲੀ ਗਈ ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਇੱਕ ਨਾਰੀਵਾਦੀ ਅਤੇ ਮਤਾ-ਪੱਤਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਣ ਲੱਗੀ। 19 ਜਨਵਰੀ 1915 ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।

1868 ਵਿੱਚ ਰਾਜਾ ਮੋਂਗਕੁਟ ਦੀ ਮੌਤ ਅਤੇ ਉਸਦੇ 15 ਸਾਲ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਜੋਸ਼ੀਲੇ ਚੇਲੇ, ਚੁਲਾਲੋਂਗਕੋਰਨ ਦੇ ਰਾਜਗੱਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਚੁਲਾਲੋਂਗਕੋਰਨ ਨਾਲ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਪੱਤਰ ਵਿਹਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 1897 ਵਿੱਚ ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਮਿਲਿਆ। ਚੁਲਾਲੋਂਗਕੋਰਨ ਨੇ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਮੋਂਗਕੁਟ ਨੂੰ ਗਲਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ। ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਚੁਲਾਲੋਂਗਕੋਰਨ ਦੀ ਹੱਥ ਲਿਖਤ ਮਿਤੀ 1869 ਵਿੱਚ ਧੰਨਵਾਦ ਦਾ ਇੱਕ ਸੁੰਦਰ ਪੱਤਰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਅੰਨਾ ਦਾ ਪੁੱਤਰ, ਲੁਈਸ ਟੀ. ਲਿਓਨੋਵੇਂਸ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਥਾਈਲੈਂਡ ਵਾਪਸ ਪਰਤਿਆ ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਪਤਾਨ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਜੋ ਅਜੇ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ: ਲੁਈਸ ਟੀ. ਲਿਓਨੋਵੇਂਸ ਐਂਡ ਕੰਪਨੀ, ਲਿਮਟਿਡ। ਲੈਮਪਾਂਗ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦਾ ਟੁੱਟਿਆ ਹੋਇਆ ਘਰ ਹੁਣ ਬਹਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। 1919 ਵਿੱਚ ਸਪੈਨਿਸ਼ ਫਲੂ ਨਾਲ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।

ਇੱਥੇ ਮੈਂ (……..) ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਏ ਗਏ ਕੁਝ ਭੁੱਲਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਅਧਿਆਇ XIII ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਇਹ ਰਾਜਾ ਮੋਂਗਕੁਟ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪਿਆਰੀ ਧੀ ਦੀ ਮੌਤ ਬਾਰੇ ਹੈ। ਇਹ ਮਾਰਚ 1863 ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ।

ਫਾ-ਯਿੰਗ, ਰਾਜੇ ਦਾ ਪਿਆਰਾ

"ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਮੈਨੂੰ ਖਿੱਚਣਾ ਸਿਖਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ?" ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਇੱਕ ਦੁਪਹਿਰ ਨੂੰ ਕਲਾਸਰੂਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੇਜ਼ ਤੇ ਬੈਠਾ ਸੀ ਤਾਂ ਇੱਕ ਅਟੱਲ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ। 'ਮੇਰੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਕਲਾਸ ਨਾਲੋਂ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਬੈਠਣਾ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਹੈ। ਮੇਰੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਅਧਿਆਪਕ ਮੇਰੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਧਿਆਪਕ ਵਰਗੀ ਨਹੀਂ ਹੈ: ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਗਲਤੀ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਤਾਂ ਉਹ ਦਰਦ ਨਾਲ ਮੇਰੇ ਹੱਥ ਝੁਕਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ, ਮੈਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਪਸੰਦ ਹੈ। ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸੁੰਦਰ ਤਸਵੀਰਾਂ ਹਨ. ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਮੈਨੂੰ ਇੰਗਲੈਂਡ ਲੈ ਜਾਓਗੇ, ਮੰਮ ਚਾ?' ਮਨਮੋਹਕ ਬਾਬਲ ਨੂੰ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ।

"ਮੈਨੂੰ ਡਰ ਹੈ ਕਿ ਮਹਾਰਾਜ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਜਾਣ ਦੇਣਗੇ," ਮੈਂ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ।

"ਓਹ ਹਾਂ, ਉਹ ਸਹਿਮਤ ਹੈ," ਬੱਚੇ ਨੇ ਭਰੋਸੇ ਦੀ ਮੁਸਕਰਾਹਟ ਨਾਲ ਕਿਹਾ। “ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਉਹ ਕਰਨ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਮੈਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ। ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਮੈਂ ਸੋਮਦੇਜ ਚਾਓ ਫਾ-ਯਿੰਗ ਹਾਂ, ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਯਕੀਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਜਾਣ ਦਿੰਦਾ ਹੈ'।

'ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਖੁਸ਼ੀ ਹੋਈ,' ਮੈਂ ਕਿਹਾ, 'ਅਤੇ ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਖੁਸ਼ੀ ਹੋਈ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਡਰਾਇੰਗ ਪਸੰਦ ਹੈ। ਆਓ, ਆਓ ਜਾ ਕੇ ਮਹਾਰਾਜ ਨੂੰ ਪੁੱਛੀਏ ਕਿ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ ਕਰਨਾ ਸਿੱਖ ਸਕਦੇ ਹੋ।"

ਚਮਕਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਮੁਸਕਰਾਹਟ ਨਾਲ, ਉਸਨੇ ਮੇਰੀ ਗੋਦੀ ਤੋਂ ਛਾਲ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀ, ਮੇਰਾ ਹੱਥ ਫੜਿਆ ਅਤੇ ਉਤਸੁਕਤਾ ਨਾਲ ਕਿਹਾ, "ਹਾਏ, ਹੁਣ ਚੱਲੀਏ!" ਅਸੀਂ ਗਏ ਅਤੇ ਸਾਡੀ ਬੇਨਤੀ ਮੰਨ ਲਈ ਗਈ।

ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਆਪਣੀ ਮਿੱਠੀ, ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਛੋਟੀ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਨਾਲ ਖਿੱਚਦਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸਦੇ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੇ ਪਾਠ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਮੇਰਾ ਕੰਮ ਮਨੋਰੰਜਨ ਵਰਗਾ ਲੱਗਦਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸ ਦੀਆਂ ਚੌੜੀਆਂ, ਸਵਾਲੀਆ ਨਜ਼ਰਾਂ ਮੇਰੇ ਉੱਤੇ ਟਿਕੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ, ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਮਿਥਿਹਾਸ ਦੇ ਪਰਛਾਵੇਂ ਤੋਂ ਯਿਸੂ ਮਸੀਹ ਦੀ ਧਰਤੀ ਵੱਲ ਲੈ ਗਿਆ। "ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਬੁੱਧੀ ਪਰਮੇਸ਼ੁਰ ਦੇ ਅੱਗੇ ਮੂਰਖਤਾ ਹੈ," ਅਤੇ ਮੈਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇਹ ਬੱਚਾ, ਬਪਤਿਸਮਾ-ਰਹਿਤ ਅਤੇ ਮੁਬਾਰਕ, ਇਸ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨਾਲੋਂ ਸਵਰਗ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸੀ।

ਚਾਂਦੀ ਵਾਂਗ ਚੜ੍ਹਦਾ ਸੂਰਜ ਨਦੀ ਦੀ ਧੀਮੀ ਗੰਦਗੀ 'ਤੇ ਚਮਕਦਾ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ ਆਪਣੇ ਵਪਾਰ ਨਾਲ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਲੰਘਦੀਆਂ ਸਨ। ਪੀਲੇ ਪਹਿਰਾਵੇ ਵਾਲੇ ਭਿਕਸ਼ੂ ਵਫ਼ਾਦਾਰਾਂ ਦੇ ਅੱਗੇ ਚੁੱਪ-ਚਾਪ ਤੁਰ ਗਏ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬੇਨਤੀ ਜਾਂ ਧੰਨਵਾਦ ਦੇ ਬਿਨਾਂ ਆਪਣੀ ਕਮਾਈ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਦਾਨ ਦਿੱਤਾ। ਗੁਲਾਮ ਆਪਣੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੁਕਮਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਅੱਗੇ-ਪਿੱਛੇ ਦੌੜਦੇ ਸਨ। ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮੰਦਰਾਂ ਅਤੇ ਪਗੋਡਾ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ਿਆਂ ਦੇ ਅੱਗੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਗਏ ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਕ ਲੰਘਦੀ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਘੰਟੀਆਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਵੱਜੀ।

ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਮੈਂ ਅਤੇ ਲੜਕੇ ਨੇ ਸਾਡੇ ਵਰਾਂਡੇ ਤੋਂ ਇਸ ਅਜੀਬੋ-ਗਰੀਬ ਚਿੱਤਰ ਬਾਰੇ ਸੋਚਿਆ, ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਸ਼ਾਹੀ ਕਿਸ਼ਤੀ ਦੇਖੀ ਜੋ ਨੌਕਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਆ ਰਹੀ ਸੀ। ਕਿਸ਼ਤੀ ਉਤਰੀ ਅਤੇ ਨੌਕਰ ਸਾਡੇ ਵੱਲ ਭੱਜੇ।

'ਮੈਡਮ,' ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਚੀਕਿਆ, 'ਮਹਿਲ ਵਿਚ ਹੈਜ਼ਾ ਹੈ! ਰਾਜਕੁਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਨੌਕਰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮਰੇ ਪਏ ਹਨ, ਅਤੇ ਅੱਜ ਸਵੇਰੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹਾਈਨੈਸ ਸੋਮਦੇਜ ਚਾਓ ਫਾ-ਯਿੰਗ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ। ਜਲਦੀ ਆਓ! ਉਹ ਤੁਹਾਡੇ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਦੀ ਹੈ। ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਇੱਕ ਕਾਗਜ਼ ਦਾ ਟੁਕੜਾ ਦਿੱਤਾ, ਇਹ ਮਹਾਰਾਜ ਦਾ ਸੀ।

ਰਾਜਾ ਮੋਂਗਕੁਟ ਤੋਂ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਨੋਟ

ਪਿਆਰੀ ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ,

ਸਾਡੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪਿਆਰੀ ਧੀ, ਤੁਹਾਡੀ ਪਸੰਦੀਦਾ ਸ਼ਾਗਿਰਦ, ਹੈਜ਼ਾ ਨਾਲ ਗ੍ਰਸਤ ਹੈ ਅਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮਿਲਣ ਦੀ ਤਾਂਘ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਹ ਨਿਰੰਤਰ ਤੁਹਾਡਾ ਨਾਮ ਬੋਲਦੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਉਸਦੀ ਇੱਛਾ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਬੇਨਤੀ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਮੈਨੂੰ ਡਰ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਘਾਤਕ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਅੱਜ ਸਵੇਰੇ ਤਿੰਨ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਉਹ ਮੇਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਿਆਰੀ ਹੈ।

ਤੇਰਾ ਦਿਲ ਟੁੱਟਿਆ ਯਾਰ,

SSPP ਮਹਾ ਮੋਂਗਕੁਟ

ਇੱਕ ਪਲ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਕਿਸ਼ਤੀ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਮੈਂ ਮਿੰਨਤਾਂ ਕੀਤੀਆਂ, ਚਾਪਲੂਸੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ, ਅਤੇ ਆਂਦਰਾਂ ਨੂੰ ਝਿੜਕਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿੰਨੀ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਕਤਾਰ ਲਗਾਈ! ਪ੍ਰਤੀਕੂਲ ਕਿੰਨਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਸੀ! ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਗੇਟਾਂ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚੇ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਇੰਨੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਅੰਦਰ ਜਾਣ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ! ਮੇਰੀ ਬੇਚੈਨੀ ਭਿਆਨਕ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਫਾ-ਯਿੰਗ ਦੇ ਕਮਰੇ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ 'ਤੇ ਦਿਖਾਇਆ, ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਦੇਰ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਸੀ। ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੌਂਸਲੇਟ ਤੋਂ ਡਾ.ਕੈਂਪਬੈਲ ਵੀ ਲੇਟ ਹੋ ਗਏ ਸਨ।

ਕਿਸੇ ਬੋਲ਼ੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਕੰਨ ਵਿੱਚ "ਫਰਾ ਅਰਹੰਤ" ਦੀ ਚੀਕ ਦੁਹਰਾਉਣ ਦੀ ਹੁਣ ਕੋਈ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਹ ਸਵਰਗ ਜਾਣ ਦਾ ਆਪਣਾ ਰਸਤਾ ਜਾਣਦੀ ਸੀ, ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਆਪਣੇ ਫਰਾ ਜੀਸਸ ਦੀਆਂ ਸਦੀਵੀ ਕੋਮਲ ਬਾਹਾਂ 'ਤੇ ਚੜ੍ਹ ਚੁੱਕੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਬਾਲਕ ਅਚੰਭੇ ਅਤੇ ਜੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਹਿੰਦੀ ਸੀ:  ਮਮ ਚਾ, ਚੰ ਰਾਕ ਫਰਾ ਯੀਸਸ ਮਾਕ'। (ਪਿਆਰੀ ਮਾਂ, ਮੈਂ ਪ੍ਰਭੂ ਯਿਸੂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹਾਂ)।

ਮੈਂ ਉਸ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਨੂੰ ਚੁੰਮਣ ਲਈ ਝੁਕਿਆ ਜੋ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਇਮਾਨਦਾਰ ਅਤੇ ਅਸਲੀ ਸੀ. ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਨੌਕਰਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਦਹਿਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਰੋਣ ਵਿੱਚ ਫੁੱਟ ਪਏ।

ਇੱਕ ਦਰਬਾਰੀ ਨੌਕਰ ਮੈਨੂੰ ਰਾਜੇ ਕੋਲ ਲੈ ਆਇਆ ਜਿਸ ਨੇ ਮੇਰੀ ਚੁੱਪ ਤੋਂ ਦੁਖੀ ਸੰਦੇਸ਼ ਪੜ੍ਹਿਆ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਚਿਹਰਾ ਢੱਕ ਕੇ ਜੋਸ਼ ਨਾਲ ਰੋਇਆ। ਇਸ ਆਦਮੀ ਦੇ ਹੰਝੂ ਅਜੀਬ ਅਤੇ ਭਿਆਨਕ ਸਨ, ਇੱਕ ਦਿਲ ਤੋਂ ਵਹਿ ਰਹੇ ਸਨ ਜਿੱਥੇ ਸਾਰੀਆਂ ਕੁਦਰਤੀ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਲੋਪ ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਨ.

ਉਸ ਨੇ ਕੋਮਲਤਾ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਪਿਆਰੇ ਦੇ ਗੁਆਚਣ 'ਤੇ ਦੁੱਖ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ, ਦਿਲ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੱਕ ਪਿਆਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਮਸੀਹੀ ਮਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਮੈਂ ਕੀ ਕਹਿ ਸਕਦਾ ਹਾਂ? ਮੈਂ ਉਸ ਨਾਲ ਹੰਝੂ ਵਹਾਉਣ ਅਤੇ ਚੁੱਪਚਾਪ ਗਾਇਬ ਹੋਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਕੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ?

ਰਾਜਾ ਮੋਂਗਕੁਟ ਦਾ ਸਰਕੂਲਰ ਪੱਤਰ

"ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਸਿਆਮ ਦੇ ਰਾਜ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸੁਪਰੀਮ ਪ੍ਰਿੰਸ, ਮਹਾਮਹਿਮ ਸੋਮਦੇਜ ਫਰਾ ਪਰਮੇਂਦਰ ਮਹਾ ਮੋਂਗਕੁਟ, ਮਿਹਰਬਾਨੀ ਨਾਲ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਸਦੀ ਰਾਇਲ ਹਾਈਨੈਸ, ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਸੋਮਦੇਜ ਚਾਓ ਫਾ ਚੰਦਰਮੰਡੋਲ ਸੋਭਨ ਬਾਗੀਆਵਤੀ ਦਾ ਦਿਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਹ ਸਭ ਤੋਂ ਪਿਆਰੀ ਅਤੇ ਪਿਆਰੀ ਨੌਵੀਂ ਧੀ ਅਤੇ ਸੋਲ੍ਹਵੇਂ ਬੱਚੇ ਸਨ। ਮਹਾਰਾਣੀ ਦੀ ਮਰਹੂਮ ਰਾਣੀ ਰੈਮਬੇਰੀ ਭਾਮਰਾਭਿਮਰੀ ਜਿਸ ਦਾ ਸਾਲ 1861 ਵਿੱਚ ਦਿਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਦੋਵੇਂ ਮਾਂ ਅਤੇ ਧੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਦੋਸਤਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ।

ਸਿਆਮ, ਜਾਂ ਸਿੰਗਾਪੁਰ, ਮਲਕਾ, ਪਿਨਾਂਗ, ਸੀਲੋਨ, ਬਟਾਵੀਆ, ਸਾਈਗਨ, ਮਕਾਓ, ਹਾਂਗਕਾਂਗ ਅਤੇ ਚੀਨ, ਯੂਰਪ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਜਾਂ ਵਪਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਦੇ ਸਾਰੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਦੋਸਤਾਂ ਨੂੰ ਅਤੇ ...

24 ਅਪ੍ਰੈਲ, 1855 ਨੂੰ ਜਨਮੀ ਉਸ ਦੀ ਸਵਰਗੀ ਰਾਇਲ ਹਾਈਨੈਸ ਆਪਣੇ ਸ਼ਾਹੀ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਤਿੰਨ ਵੱਡੇ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਭਰਾਵਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਨਾਲ ਘਿਰੀ ਹੋਈ ਉਸ ਦੇ ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਸ਼ਾਹੀ ਜੀਵਨ ਦੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਹੋਈ, ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੀ ਉਪਰੋਕਤ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਦਿਨ ਰਾਤ ਇੱਕ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਪਿਤਾ ਦੀ ਸੰਗਤ ਵਿੱਚ. ਉਸਦੀ ਮਰਹੂਮ ਮਾਂ ਦੀ ਸਾਰੀ ਜਾਇਦਾਦ, ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਇੱਕ ਔਰਤ ਲਈ ਢੁਕਵੀਂ ਸੀ, ਉਸਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਸਹੀ ਵਾਰਸ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ।

ਉਹ ਅੱਠ ਸਾਲ ਅਤੇ ਵੀਹ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਤੱਕ ਵੱਡੀ ਹੋਈ। 11 ਤੋਂ 13 ਮਈ ਤੱਕ ਆਪਣੇ ਸਵਰਗਵਾਸੀ ਵੱਡੇ ਸੌਤੇਲੇ ਭਰਾ ਦੇ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਦੌਰਾਨ, ਉਹ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮਾਰੋਹਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਸ਼ਾਹੀ ਸਤਿਕਾਰਤ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਭਰਾਵਾਂ ਅਤੇ ਭੈਣਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਗਈ ਸੀ। ਉਸ ਆਖਰੀ ਦਿਨ ਦੀ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਉਹ ਰਾਤ 10 ਵਜੇ ਸ਼ਾਹੀ ਸ਼ਮਸ਼ਾਨਘਾਟ ਤੋਂ ਸ਼ਾਹੀ ਮਹਿਲ ਵਾਪਸ ਪਰਤਿਆ ਤਾਂ ਉਹ ਖੁਸ਼ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਸੀ ਪਰ ਅਫਸੋਸ! ਸ਼ਾਹੀ ਮਹਿਲ ਪਹੁੰਚਣ 'ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਹੈਜ਼ੇ ਦੇ ਹਿੰਸਕ ਅਤੇ ਭਿਆਨਕ ਹਮਲੇ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬੁਲਾਏ ਗਏ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਉਸ ਦੀ ਹਾਲਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਿਗੜ ਗਈ। ਉਹ ਇੰਨੀ ਬਿਮਾਰ ਸੀ ਕਿ ਕਿਸੇ ਇਲਾਜ ਨੇ ਮਦਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ, ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੌਂਸਲੇਟ ਦੇ ਡਾਕਟਰ ਜੇਮਸ ਕੈਂਪਬੈਲ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਕਲੋਰੋਡੀਨ ਵੀ ਨਹੀਂ। 4 ਮਈ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮ 14 ਵਜੇ ਉਸ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਅੱਧੇ-ਕਿਸਾਨ ਦੀਆਂ ਅਸਥੀਆਂ ਅਜੇ ਵੀ ਝੁਲਸੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। (...)

ਸਭ ਤੋਂ ਪਿਆਰੀ ਅਤੇ ਵਿਰਲਾਪ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਧੀ ਦੀ ਅਚਾਨਕ ਮੌਤ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਪਿਤਾ ਲਈ ਕਈ ਹੋਰ ਮੌਤਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਦੁੱਖ ਅਤੇ ਅਫਸੋਸ ਲਿਆਇਆ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਪਿਆਰੀ ਧੀ ਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਲਗਭਗ 4 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਆਪਣੀ ਕੋਮਲ ਉਮਰ ਤੋਂ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਚੁੱਕ ਲਿਆ, ਉਸ ਦਾ ਹੱਥ ਫੜਿਆ, ਅਤੇ ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਉਹ ਗਿਆ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। ਉਸ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਬੇਕਰ ਦਾ ਦੁੱਧ, ਕਦੇ-ਕਦੇ ਗਾਂ ਜਾਂ ਬੱਕਰੀ ਦਾ ਦੁੱਧ, ਕੱਪ ਵਿੱਚ ਡੋਲ੍ਹਿਆ ਅਤੇ ਚਮਚੇ ਨਾਲ ਖੁਆਇਆ। ਇਹ ਸ਼ਾਹੀ ਧੀ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਓਨੀ ਹੀ ਗੂੜ੍ਹੀ ਸੀ ਜਿੰਨੀ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਨਾਨਕਿਆਂ ਨਾਲ ਸੀ।

ਜਦੋਂ ਉਹ ਸਿਰਫ਼ 6 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਸੀ, ਮਹਾਰਾਜ ਉਸਨੂੰ ਕਾਰੋਬਾਰ ਲਈ ਅਯੁਥਯਾ ਲੈ ਗਏ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਨਾਸ਼ਤੇ, ਦੁਪਹਿਰ ਦੇ ਖਾਣੇ ਅਤੇ ਰਾਤ ਦੇ ਖਾਣੇ ਦੌਰਾਨ ਉਸਦੀ ਗੋਦੀ ਵਿੱਚ ਬੈਠ ਗਈ, ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਲਗਭਗ ਹਰ ਦਿਨ ਭੋਜਨ ਦਿੱਤਾ, ਸਿਵਾਏ ਜਦੋਂ ਉਸਨੂੰ ਜ਼ੁਕਾਮ ਸੀ, ਉਸਦੇ ਆਖਰੀ ਦਿਨ ਤੱਕ। ਜੀਵਨ

ਉਹ ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਨਾਲ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਪਾਲਕੀ ਵਿੱਚ, ਗੱਡੀ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਸ਼ਾਹੀ ਕਿਸ਼ਤੀ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। (……)

ਉਸਨੇ ਸਿਆਮੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਜੋ ਉਸਨੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਉਸਨੇ ਇੰਗਲਿਸ਼ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਿੱਥੇ ਉਸਦੀ ਅਧਿਆਪਕਾ ਲੇਡੀ ਐਲ-- ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਉਹ ਦੂਜੇ ਸ਼ਾਹੀ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਯੋਗ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਸਪਸ਼ਟ ਅਤੇ ਨਿਪੁੰਨ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲਦੀ ਸੀ ਜੋ ਅਧਿਆਪਕ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਅਧਿਆਪਕ ਆਪਣੇ ਪਿਆਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਬਹੁਤ ਦੁਖੀ ਸੀ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਰੋਇਆ.

…..ਪਰ ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ! ਉਸਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਹੁਤ ਛੋਟੀ ਸੀ। ਉਹ ਸਿਰਫ ਅੱਠ ਸਾਲ ਅਤੇ ਵੀਹ ਦਿਨ ਦੀ ਸੀ, ਆਪਣੇ ਜਨਮ ਦੇ ਦਿਨ ਅਤੇ ਘੰਟੇ ਗਿਣਦੇ ਹੋਏ, ਉਹ ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ 2942 ਦਿਨ ਅਤੇ 18 ਘੰਟੇ ਰਹੇ। ਪਰ ਇਹ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਖੁੱਲੀ ਹਵਾ ਵਿਚ ਮੋਮਬੱਤੀ ਦੀ ਲਾਟ ਵਰਗਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਰਸਤਾ ਛੋਟਾ ਹੈ ਜਾਂ ਲੰਮਾ, ਅਤੇ ਰਸਤੇ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਨਹੀਂ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ!

ਰਾਇਲ ਪੈਲੇਸ, ਬੈਂਕਾਕ, 16 ਮਈ, ਐਨੋ ਕ੍ਰਿਸਟੀ 1863

ਸਮਾਰੋਹ

ਬਾਕੀ ਦੇ ਅਧਿਆਇ ਵਿੱਚ, ਅੰਨਾ ਇੱਕ ਸਮਾਰੋਹ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰਾਜਾ ਉਸਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸਨੂੰ ਲੋਪਬੁਰੀ/ਸਰਾਬੁਰੀ ਵਿੱਚ ਕਿਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਇੱਕ ਟੁਕੜੇ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਤੋਹਫ਼ੇ ਦੇ ਨਾਲ 'ਚੌ ਖੂਨ ਕਰੂ ਯਾਈ' ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਇਸਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਇਸਨੂੰ "ਉਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ, ਬਾਘ, ਹਾਥੀ, ਗੈਂਡੇ, ਜੰਗਲੀ ਰਿੱਛ ਅਤੇ ਬਾਂਦਰਾਂ" ਉੱਤੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ।

ਗਿਰੀਦਾਰ

ਫਾ-ਯਿੰਗ (ਅਕਾਸ਼-ਔਰਤ) ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ 'ਦੂਤ'

ਮੈਮ ਚਾ, ਮੈਮ ਬੇਸ਼ੱਕ ਮੈਡਮ ਹੈ, ਅਤੇ ਚਾ จ๋า chǎa ਅੰਤਮ ਸ਼ਬਦ ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ 'ਹਾਂ?' ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਪਰ ਇੱਕ ਪਿਆਰਾ, 'ਡੌਰਲਿੰਗ, ਸਵੀਟਹਾਰਟ'

ਅੰਨਾ ਅਕਸਰ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਬੇਟੇ ਲੁਈਸ ਨੂੰ "ਮੁੰਡੇ" ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਸੀ।

ਸਿਰਲੇਖ 'ਚੋ ਖੂਨ ਕਰੂ ਯਾਈ' ਦਾ ਅਰਥ ਸ਼ਾਇਦ 'ਮੈਡਮ ਹੈੱਡਟੀਚਰ', ਕੁਝ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਹੈ। ਚਾਓ ਖੁਨ ਕੁਲੀਨਤਾ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਹੈ, ਕ੍ਰੂ ਖਰੂ ਹੈ, ਅਧਿਆਪਕ ਹੈ ਅਤੇ ਯਾਈ 'ਮਹਾਨ' ਹੈ।

ਬ੍ਰੌਨ

ਅੰਨਾ ਹੈਰੀਏਟ ਲਿਓਨੋਵੇਂਸ, ਅੰਨਾ ਅਤੇ ਸਿਆਮ ਦਾ ਰਾਜਾ, ਬੈਂਕਾਕ, ਲੰਡਨ ਵਿਖੇ ਸ਼ਾਹੀ ਮਹਿਲ ਵਿੱਚ ਛੇ ਸਾਲਾਂ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ, 1870