Ez Lao me û çi?!
Rastiya ku mirovên ji Îsanê bi rêkûpêk rastî nerazîbûn û cudakariyê tê ne tenê bi mirovên asayî re sînordar e lê bandorê li rahîşan jî dike. Di gotarek li ser Isaan Record de, keşîşekî berê, Profesor Tee Anmai (ธีร์ อันมัย, Thie An-mai) li ser serpêhatiyên xwe diaxive. Ev çîroka wî ye.
Bîst sal berê ez li otobuseke qelebalix bûm, saet bû û xelk ji kar an dibistanê vedigeriyan. Li kêleka min komek xwendekar ji 4-5 kesan pêk dihat. Ez di ramanê de winda bûbûm û min guh neda wan, heya ku ji nişka ve min bihîst ku wan got:
"Lawet, çi dîkê cotkar e" (ไอ้ … แม่งเสี่ยวว่ะ)
"Erê, çi cil û bergên xwedêgiravî ye"
"Lao ewqas paşketî, haha" (แม่งลาวมาก 555)
Min li wan mêze kir û got: "Ez Lao me û çi?" (ลาวแล้วไงวะ!?!). Dicemidin û ken ji rûyên wan diçû. Ew di nav rêwiyên din de winda bûn û vekişiyan aliyê din ê otobusê. Otobus bêyî axaftina van ciwanan ewqas bêdeng bû, lê ji dêvla wê min dengê wan di serê min de bilindtir û bilindtir dibihîst. Wê ez xemgîn kirim.
Ez li wê demê fikirîm, sî sal berê, dema ku wek xortekî cotkarekî sade piştî dibistana seretayî ji min re destûr hat dayîn ku ez hînî perwerdehiyê bibim. Ev bi saya bernameyek perwerdehiyê ya ji bo nûciwanan. Piştî sê salan min ev perwerde li perestgeha Wat Pho Pruksaram li parêzgeha Surînê temam kir û min pê hesiya ku eger ez bixwazim xwendina lîse û xwendina zanîngehê biqedînim, divê ez bi cilê porteqalî bikim. Ez çûm Bangkok û li Zanîngeha Maha Chulalongkorn Rajavidyalaya ya Perestgeha Mahathat Yuwaratrangsarit, ku li nêzî Qesra Mezin a Bangkok-ê ye, azmûnek têketinê girt.
Ya ku ji azmûnê hîn dijwartir bû dîtina perestgehek li Bangkokê bû. Ez nûciwanek bûm ku hîn îmtîhana xwe ya Palî ya asta 3-an neqedandibû û ji vê xerabtir, ez nûciwanê Îsan bûm. Vê yekê her tişt pir dijwar kir.
"Nêçîrokek Lao, hmm?" berteka piraniya rahîb û abîyên li Bangkokê ji "gêzerên porteqalî" yên ji bakur-rojhilatê mîna min bû. Ew bi redkirina ketina perestgehê re wekhev bû. Piştî ku min encamek erênî ya îmtîhanê wergirt jî, min nekarî perestgehek ji bo tevlêbûnê bibînim.
Peyvên "Lao novice" ku ji devê rahîbên Bangkokî dihatin, bersivek bêhiş û otomatîk bû ku digihêje cihêkariyê. Ger we ji min bipirsiya ku min wê demê çawa hîs kir, tiştê ku min dikaribû bifikirim ev bû "Erê, ez Lao me û wusa çi?".
Di sê salên min ê lîseyê de, yek perestgehek min negirt. Xweşbextane, li Wat Makkasan keşîşek hebû ku hişt ku ez li ser eywana keşîşê xwe bimînim (กุฏิ, kòe-tìe). Li ber tav, baran û bayê min radiza, dixwend û dersên xwe yên malê dikirin. Carinan bavê min dihat serdanê, ez jê re derewan dikirim û digotim ku ez vê odê bi vî rahîb re parve dikim lê tenê dema ku ew rahib ne li wir bû ez li derve radizam. Deh sal derbas nebû, gava min kar dît, bavê min rastiyê hîn bû. Dûv re got: "Kurê min, ew dem ji bo te çi pir xirab bû."
Ew tenê cîhana laîk e, lê di heman demê de cîhana olî ye ku mirovên ji îsan lê têne dîtin. Di dema xwe ya nûciwanî de, min her gav dibihîst ku xwendekarên din digotin ku ji bo keşîşekî Îsanî derbaskirina asta nehemîn (bilindtirîn) azmûna Palî dê pir dijwar be. Her wiha gotin ku ne mimkûn e keşîşekî ji Bakurrojhilat bibe Patrikê Bilind. Doza Phra Phimonlatham, keşîşekî navdar Khon Kaen ku di salên XNUMX-an de ji ber ramanên komunîst ên îdiakirî hate girtin û zindan kirin, wekî mînak hate destnîşan kirin.
Hema çend roj berê, hevalek ji Khon Kaen ji sepana medyaya civakî ya Clubhouse ji min re hin klîbên deng şandin. Di wê de Îsanî bi heqaret û heqaretan bi tevahî hatin riswakirin. Min hewl da ku hevalê xwe aram bikim bi gotina ku ev beşek ji Operasyona Agahdariyê (IO) ya leşkerî ye, lê bi rastî min çêtir dizanibû. Na, ew ji bo Thaiyan, yên ku kêfa xwe ji biçûkxistina kesên din dinerin û li hember wan cihêkariyê dikin, îfadeya heqareteke kûr e.
Li pirtûkên dersê yên îro binêrin. Kî bû dostê welatê me? Hemû jî dijmin bûn... Em bi serbilindî li qîra xwe dixin û îtîbara kesên din xera dikin. Çîrokên ku di dirêjahiya dîrokê de welatê me hatiye dorpêçkirin û êrîş kirin, çîrokeke trawma û êş, li şûna cîranên baş tijî dagirkerî û komkujiyan. Meriv çawa Ayutthaya şewitand, Thao Suranari (ย่าโม, Yâa Moo, dapîra Moo) çawa li dijî Lao ji Vientiane şer kir. Lê pirtûkên dîrokê bi zor behsa wê yekê dikin ku Bûda Zumrud a li Qesra Mezin bi rastî ji Laosê hat dizîn piştî ku Taylandiyan perestgeha ku peyker lê sekinî şewitandin şewitandin.
Li herêmê, Tayland cîranên xwe cudakariyê dike. Ew cîranên xwe biçûk dike, mîna ku kolonîzatorek piçûk li hewza Mekong dike. Tewra di hundurê Taylandê de jî, welat her gav kolonîzator bûye. Welat ji hêla arîstokratên Bangkok ve hate avakirin ku serokên parêzgehan hilweşandin û desthilatdariya wan girtin. Ew jî ji sed salan zêdetir e ku heza darbeyan dikin. Bi darê zorê nasnameya xwe li ser kesên din ferz dikin, hegemonyaya çandî bi kar tînin û adetên herêmî biçûk dikin. Cihê wan ê cihêrengî û lihevkirinê nîne. Ji ber vê yekê em rûmeta mirovî ya kesên din binpê dikin û rûmeta wan a mirovî binpê dikin.
Hem di asta dewletê de (hem laîk û olî) û hem jî di asta civakê de hovîtî li her derê heye. Pirsgirêk "Tayness" e. Ji xeynî wê, ew danişîna Clubhouse ya nexweş-şêwirdar û bêaqil dê qet pêk nehata.
Ji ber vê yekê heke kesek min wekî "ewqas Taylandî" bi nav bike, wê hingê ez bi rastî hewce dikim ku xwe ji nû ve binirxînim.
Çavkaniyên wergerek hinekî kurtkirî ya
- https://theisaanrecord.co/2021/11/21/im-lao-so-what-english-version/
- https://theisaanrecord.co/2021/11/11/im-lao-so-what/
Zie ok:
- https://www.thailandblog.nl/achtergrond/isaaners-zijn-geen-thai-wie-mag-zich-thai-noemen-het-uitwissen-van-de-plaatselijke-identiteit/
- https://www.thailandblog.nl/achtergrond/echos-uit-het-verleden-luang-wichit-wathakan-en-het-creeren-van-de-thaise-identiteit/
- https://www.thailandblog.nl/achtergrond/phra-phimonlatham-onafhankelijke-democratische-en-rebelse-monnik/
Gotara xweş Rob,
Jina min Isaan di heman demê de ji hêla karmendên balafirgehê ve li balafirgeha Bangkok wekî îsanîyek bêrûmet hate binav kirin.
Cûdahiya li dijî çermê tarî li Taylandê pir gelemperî ye.
Ji ber vê yekê kremê çerm spî dike.
Cûdahiya li gorî eslê herêmê, Bakur Rojhilat an jî Başûrê Kûr jî tiştek e.
Cûdahiya li ser dewlemendî, esl û dewlemendiyê standard e.
Welat bi nakokiyan tije ye.
Lêbelê, Tayland welatek bedew dimîne, nemaze heke hûn zêde li wê nekevin. ;-)
Diviya bû ku ez bi şîroveya weya paşîn bikenim, birêz Pig. Ji ber vê yekê li her derê.
Min carekê çîroka bijîjkekî bi çermê tarî yê ji Îsanê bi devokeke ku wî bixwe nivîsîbû xwend. Ew jî hat cudakirin.
Lê ya herî xerab jî ew e ku em ferhengên medenî li paş mane. 🙂
Erê, Tayland di wê de bi rastî mezin e! Binpêkirinên herî mezin tenê li binê rûkala biriqandî. Ya ku dibiriqîne ev kêşe ye?!
Jan,
Yek ji serpêhatiyên ku ez ê ji bîr nekim mana min a dirêj li otêlek biha li yek ji taxên Bangkok bû.
Ji bo kar çend mehan li wir mam.
Ez her şev diçûm wê derê ji bo xwarinê li odeya xwarinê ya xweş bixwim û fatûra rasterast ji bo patronê çû.
Yek ji êvaran, mîna her êvarê, maseyek xweş ji min re hat tayîn kirin û min dîmenek malbatek Taylandî ya ku xuya bû pir dewlemend bû, ku bi qasî 10 kesan re şîvê dixwar.
Xanima mezin bi cil û bergên xweşik û zêrankirî bû.
Tiştê ku bala min kişand zaroka di kursiyê zarokan de û hemşîreya pir ciwan bû.
Parêzgera nêzîkî 12-14 salî ji ber rengê çermê wê yê pir tarî, ku di nav pargîdaniya taylandî ya pir spî de pir xuya bû, tavilê derket holê.
Diviyabû wê zarokê hîn bigirta û têr bikira, dema ku şahî şa dibû.
Ez nizanim ka hûn dikarin wê wêne bikin, lê ew mîna wêneyên li ser rêvebirê meya zêrîn xuya dike. Ew tenê xulamek, ew jî di bin temen de bû, ku salê carekê destûr jê re dihat dayîn ku ji bo razan û xwarina bêpere biçe mala xwe û çend sed baht mehê distîne.
Rûyê biriqandî bê guman li wir bû û tevlihevî bi min re bû.
Bi rastî xwendina vê rêzê min diêşîne.
"Lêbelê, Tayland welatek bedew dimîne, nemaze heke hûn zêde lê nenihêrin"
Mîna ku divê ez ji hilbijartina xwe ya pêşerojê şerm bikim
Divê hûn ji hilbijartina xwe ya pêşerojê şerm nekin. Gelekan, ez jî di nav de, ev hilbijartin kiriye. Li her derê gelek xeletî heye û nemaze li Taylandê ew qas realîst e û ne cûda ye.
Mixabin, cihêkarî li seranserê cîhanê, di nav de Tayland, pêk tê.
Tişta ku em dikarin bikin ev e ku wê red bikin
Û cihê ku hûn wê biceribînin, bi hûrgulî an ne alîyan hilbijêrin (ji bo cihêxwazan).
Gotara xweş Rob V,
Bûyerek berî deh salan tîne bîra min. Jina min qerta nasnameya xwe ya Thai winda kiribû û dê di serdana meya din a malbatê de serlêdanek nû bike. Tevî ku ew bi salan e li Belçîkayê dijî, dîsa jî bi kurê xwe re li Bangkokê qeydkirî bû û diviyabû ku li wir bihata kirin.
Li salona şaredariyê jê re hat gotin ku divê ew îspat bike ku ew Thai ye. Belgeyek jidayikbûnê tune bû (jixwe di zewaca me de pirsgirêkek bû), lê bi pasaporta wê ya Taylandî, belgeya zewaca me, kopiyek nasnameya wendabûyî, karê tabienê kurê wê, belgeyên jidayikbûnê yên kur û keça wê (ku bûn jî heye) serîlêdanek nû hate çêkirin.
Rayedar li kaxezan mêze kir lê ji ber ku guman hebûn nexwest qertek nû derxe. Rastiya ku pasaporta wê ya Taylandî hebû jî ji bo wê ne delîlek têr bû. Derket holê ku di dema lehiya mezin a sala 2011-an de, gelek Taylandî nasnameyên xwe wekî windabûyî ragihandine, di heman demê de ew rastî firotina koçberên neqanûnî yên ji welatên cîran hatine. Lê bi piranî - wê zêde kir - ji ber ku ew mîna 'xmerî' bû û ne Taylandî bû.
Jina min Thai pak e (bê xwîna tevlihev) lê bi giranî Isan e. Di nav deqeyekê de hemû jûreya bendewariyê li ser stûnan bû ji ber ku gumana ku ew Kmerî ye ji hêla wê ve pir xirab hat girtin. Xizmetkar wenda bû û piştî çend deqeyan berpirsek xuya bû ku dîsa li hemû çîrokê guhdarî kir, li kaxezan derbas bû û bi dorê wenda bû. Dûv re efserek nû xuya bû û hema hema neguhdar lêborînek ji bo tevgera hevkarê xwe yê mezin xwest, û panzdeh deqîqe şûnda nasnameya wê ya nû hat.
Ez hez dikim çîrokên cûrbecûr, şîrîn, tal û tirş, ji her cûre mirovên ji welatekî ku ji bo min pir ezîz e bibihîzim. Ev yek ji min re rawestiya û ji ber vê yekê ev werger. Record Isaan bi paşnavên ku ew vedigirin ji min re nirx zêde kiriye.
Cûdakarî û binpêkirinên girêdayî bi xwezayî li her derê diqewimin, ji ber vê yekê girîng e ku meriv guh bide serpêhatiyên weha û bi vî rengî wêneyek çêtir û berbiçav a van tiştên xelet were bidestxistin. Wê hingê hêvîdarim ku hûn di pêşerojê de çêtir bersivê bidin vê yekê. Zehmet e ku mirov ji van hemûyan şerm bike an jî bi eşkere xwe jê dûr bixe. Ew ê karekî ne mumkin û ji ber vê yekê bêaqil be. Lê ya ku meriv dikare bike ev e ku meriv zanibe ka li ku derê dibe ku tişt xelet biçin û hêvîdarim ku xeletiyên weha neke an kêm xeletiyên weha neke û dibe ku gava hûn bixwe şahidê binpêkirinên weha bibin gavan bavêjin. Ew bi hişmendî, zanînê dest pê dike û ji ber vê yekê girîng e ku meriv guh bide kesên din û ezmûnên wan. Paşê dersên xwe ji wê derxînin.
Ji bo demekê di dema niha de biaxivin.
Axaftvanên îsan bi gelemperî gava ku fersend peyda dibe, bi guheztina zimanê xwe li Bangkok serbilind in. Di demên weha de ez xwe li hember cûdaxwaziyê hîs dikim û dipirsim gelo ew dikarin xwedan nezaket bin ku bi Thailandî biaxivin da ku ez tiştek fêr bibim û fêm bikim. Tevgerek wusa jehrî beşdarî têgihiştina hevûdu nake, nemaze dema ku ji ber nebûna bilêvkirina rast meriv nikaribe bi têgihîştina Taylandî jî biaxive. Belkî jî nezelaliya xwe sedema herî mezin a parastina vê rastiyê ye.
Awayê jiyanê yê oportunîst jî rê nade gelek wekhevî an têgihîştinê bi an ji kesên ku di daristana Bangkok de bijîn û pir caran ji Isan bixwe hatine.
Tiştê ku min xweş dît ev e ku nivîskar ji xwe re wekî "gêzerê pitik" (บเบบี้แครอต) binav kir. Min dît ku rahîb li vir û wir xwe wekî gêzer bi nav dikin. Funny, rast?