បណ្ណាល័យជាតិថៃ និងបណ្ណាល័យផ្សេងៗទៀត

បណ្ណាល័យជាតិនៃប្រទេសថៃ (Takaeshiro / Shutterstock.com)

វាទាំងអស់បានចាប់ផ្តើមនៅក្នុងសតវត្សទីប្រាំពីរមុនគ។ បណ្តុំនៃអត្ថបទដែលត្រូវបានរៀបចំជាប្រព័ន្ធ និងកាតាឡុក ហើយវាបានបន្តតាមរបៀបនេះអស់រយៈពេលម្ភៃប្រាំបីសតវត្សមកហើយ ទោះបីជាមានការសាកល្បង និងកំហុសក៏ដោយ។ ដូច្នេះ បណ្ណាល័យចាស់ជាងគេគឺ Assurbanipal ចាស់ល្អ អ្នកថ្មីដែលក្មេងជាងគេគឺអ៊ីនធឺណិត។

បណ្តាញទូទាំងពិភពលោកភ្លាមៗគឺជាបណ្ណាល័យដ៏ធំបំផុត និងអាក្រក់បំផុតនៅក្នុងពិភពលោក។ ធំជាងគេព្រោះវាគ្មានដែនកំណត់ខាងរាងកាយ អាក្រក់បំផុតព្រោះវាមិនត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយនរណាម្នាក់ ហើយដូច្នេះមនុស្សរញ៉េរញ៉ៃជាមួយវាតាមការគោរព និងសមត្ថភាពរបស់ពួកគេ...

គ្រប់ប្រទេសដែលគោរពខ្លួនឯងមានបណ្ណាល័យជាតិ។ ស្ថាប័នទាំងនេះតែងតែមានភាពខុសគ្នាពីគ្នាទៅវិញទៅមក ដែលអាចពន្យល់បានដោយការអភិវឌ្ឍន៍ប្រវត្តិសាស្ត្រដែលប្រទេសរៀងៗខ្លួនបានជួបប្រទះ ប៉ុន្តែកិច្ចការ និងគោលបំណងមួយចំនួនគឺស្ទើរតែទាំងអស់សម្រាប់ពួកគេ ហើយត្រូវបានផ្សារភ្ជាប់គ្នាដោយមិនអាចកាត់ផ្តាច់បានទៅនឹងគំនិតនៃ 'បណ្ណាល័យជាតិ' ។ ជាឧទាហរណ៍ ការអភិរក្ស ការគ្រប់គ្រង និងការលាតត្រដាងនៃបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ជាតិប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពតាមបែបវិទ្យាសាស្ត្រ ជាកិច្ចការសំខាន់សម្រាប់បណ្ណាល័យជាតិនីមួយៗ។ កិច្ចការនេះរួមបញ្ចូលទាំងការយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះអ្វីដែលជាធម្មតាត្រូវបានពិពណ៌នានៅក្នុងលក្ខខណ្ឌបច្ចេកទេសថាជា 'បណ្តុំពិសេស'ជាសាត្រាស្លឹករឹតដើម សាត្រាស្លឹករឹតចាស់ និងឯកសារបោះពុម្ព មុខងារនៃមជ្ឈមណ្ឌលជំនាញសម្រាប់ការអភិរក្ស និងមុខងារនៃបណ្ណាល័យទុកដាក់ ដែលជាធម្មតាត្រូវបានផ្សារភ្ជាប់ជាមួយនឹងការចងក្រងគន្ថនិទ្ទេសជាតិ។ លើសពីនេះ បណ្ណាល័យជាតិនីមួយៗ គឺជាចំណុចទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ មិនត្រឹមតែសម្រាប់ស្ថាប័នបណ្ណាល័យជាតិផ្សេងទៀតប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងសម្រាប់ពិភពសិក្សាផងដែរ។ ស្ថាប័នគោរពបូជាទាំងនេះភាគច្រើនត្រូវបានផ្តល់ឋានៈជាផ្លូវការនៅសតវត្សទីដប់ប្រាំបួន ហើយបណ្ណាល័យជាតិថៃក៏មិនមានករណីលើកលែងចំពោះច្បាប់នេះដែរ។

ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ សូមកុំបិទភ្នែកមើលការពិតនេះអី ព្រោះមូលដ្ឋានគ្រឹះសម្រាប់បណ្ណាល័យជាតិនេះ ដូចជានៅប្រទេសដទៃជាច្រើន ត្រូវបានដាក់ពីមុនមក។ ជាច្រើនសតវត្សមុន នៅរដូវក្តៅឆ្នាំ 1836 នៅក្នុងដៃរបស់បេសកជនអាមេរិក Dr. បន្ទាប់មក Beach Bradley ដែលជារោងពុម្ពដំបូងបានមកដល់ប្រទេសសៀម បណ្ណាល័យមានរួចហើយនៅក្នុង Land of Smiles ។ ភាគច្រើននៃបណ្ណាល័យទាំងនេះមានទីតាំងនៅក្នុងបរិវេណប្រាសាទសំខាន់ៗ ដែលគម្ពីរសរសេរដោយដៃត្រូវបានរក្សាទុកនៅលើបន្ទះក្រដាស ឬបាតដៃ។ ក្រៅ​ពី​អត្ថបទ​ពុទ្ធសាសនិក បណ្ណាល័យ​ព្រះសង្ឃ​ជាច្រើន​ក៏​មាន​សៀវភៅ​ដែល​មាន​ខ្លឹមសារ​រាប់​ចាប់ពី​ច្បាប់​ស្តីពី​សិល្បៈ និង​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​រហូត​ដល់​សៀវភៅ​វេជ្ជសាស្ត្រ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អត្ថបទទាំងនេះជាច្រើនត្រូវបានបាត់បង់ដោយមិនអាចយកមកវិញបាន នៅពេលដែលភូមាបានបំផ្លាញរាជធានីសៀមអយុធ្យាដោយភ្លើង និងដាវនៅឆ្នាំ 1767 ។

នៅឆ្នាំ១៨៨១ ព្រះបាទ ជូឡាឡុងកន បានបញ្ជាឱ្យបង្កើតបណ្ណាល័យមួយ ដែលអក្សរសិល្ប៍សៀម និងបរទេស មិនត្រឹមតែត្រូវរក្សាទុកប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងអាចចូលទស្សនាបានយ៉ាងទូលំទូលាយផងដែរ។ បណ្ណាល័យនេះបានធ្វើឱ្យខូចឈ្មោះ បណ្ណាល័យរាជវជិរ្យយាន ហើយ​ជា​សួយសារអាករ​ពី​កូន​ចៅ​របស់​ព្រះ​មហា​ក្សត្រ​ដល់​បិតា។ ឈ្មោះ​ដែល​ហៅ​ថា មង្គល​បាន​កើត​ជា​ភិក្ខុ។ ភ្លាមៗនោះ វាជាបណ្ណាល័យសាធារណៈដំបូងគេបង្អស់នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ទាំងអស់។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ វានៅតែត្រូវការការខិតខំប្រឹងប្រែងជាច្រើន មុនពេលបណ្ណាល័យនេះពិតជាបានដំណើរការនៅឆ្នាំ 1885 ។ ជូឡាឡុងកន ដែលបានយកចិត្តទុកដាក់យ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះបណ្ណាល័យឈានមុខមួយចំនួនក្នុងអំឡុងពេលធ្វើដំណើរទៅក្រៅប្រទេសរបស់គាត់ ជឿជាក់ថា ការអភិវឌ្ឍន៍បន្ថែមទៀតទៅជាបណ្ណាល័យជាតិពេញលេញ មិនត្រឹមតែអាចរួមចំណែកដ៏សំខាន់ដល់ដំណើរការបង្រួបបង្រួមនយោបាយរបស់សៀមដែលគាត់ចង់ធ្វើប៉ុណ្ណោះទេ។ នេះ​ក៏​អាច​បង្កើន​កិត្យានុភាព​របស់​សៀម​ក្នុង​អន្តរជាតិ​ផង​ដែរ​។ ក្នុងឆ្នាំបន្តបន្ទាប់ ការវិនិយោគយ៉ាងច្រើនត្រូវបានបង្កើតឡើង ហើយបងប្អូនប្រុសពាក់កណ្តាលរបស់ Chulalongkorn មួយចំនួនដែលដឹកនាំដោយព្រះអង្គម្ចាស់ Damrong Rajanubhab ដែលជៀសមិនរួចបានមកជួយសង្គ្រោះ ដើម្បីធានាថាអ្វីៗដំណើរការដោយរលូន។

នៅឆ្នាំ 1905 គ្រឹះស្ថានបណ្ណារក្សចំនួនបីដែលជា បណ្ណាល័យ Mandira Dharmaនេះ បណ្ណាល័យ ពុទ្ធសាសនៈ និង បណ្ណាល័យរាជវជិរ្យយាន បញ្ចូលគ្នាទៅ បណ្ណាល័យ Wachirayan សម្រាប់រាជធានី. បណ្ណាល័យ​នេះ​បាន​បើក​ទ្វារ​ចូល​ក្នុង​ជញ្ជាំង​ព្រះបរមរាជវាំង ហើយ​ស្ថិត​ក្រោម​ការ​ឧបត្ថម្ភ​របស់​ព្រះមហាក្សត្រ។ នៅ​ឆ្នាំ​១៩១៦ បណ្ណាល័យ​ដែល​កំពុង​ផ្ទុះ​នេះ​បាន​រើ​មក​នៅ​អគារ​ថាវ​វ​ឌ្ឍ​នៅ​វត្ត​មហា​ធរ​។ វាគឺនៅក្នុងរយៈពេលដូចគ្នាដែលបណ្ណាល័យត្រូវបានដំណើរការយ៉ាងត្រឹមត្រូវតាមបែបវិទ្យាសាស្រ្ត ដោយសារតែការរួមចំណែកដ៏សំខាន់របស់អ្នកទស្សនវិទូ បុរាណវត្ថុវិទូ និងប្រវត្តិវិទូជនជាតិបារាំងលោក George Coedès ដែលពីឆ្នាំ 1916 ដល់ឆ្នាំ 1918 បានគ្រប់គ្រងបណ្ណាល័យដោយដៃយ៉ាងមុតមាំ និងការយល់ដឹងដ៏អស្ចារ្យ។ បន្ទាប់ពីរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ 1928 ដែលបានបញ្ចប់របបរាជាធិបតេយ្យផ្តាច់ការ វាត្រូវបានប្តូរឈ្មោះទៅជាបណ្ណាល័យជាតិ។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំនោះមក ការគ្រប់គ្រងបណ្ណាល័យជាតិក៏បានចូលជាធរមាន នាយកដ្ឋានវិចិត្រសិល្បៈ របស់ក្រសួងវប្បធម៌។

បណ្ណាល័យសាកលវិទ្យាល័យ Chulalongkorn (Supermop / Shutterstock.com)

ក្នុង​ឆ្នាំ​ដំបូង​នៃ​អត្ថិភាព​របស់​វា បណ្ណាល័យ​ផ្តោត​ជា​ចម្បង​លើ​ការ​ប្រមូល និង​ការ​រក្សា​សាត្រាស្លឹករឹត​ប្រវត្តិសាស្ត្រ និង​សាត្រាស្លឹករឹត។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ដោយសារតែការរីកសាយភាយនៃស្នាដៃបោះពុម្ព ព្រះបាទ វិជ្ជរ៉ាវុធ បានចេញព្រះរាជក្រឹត្យនៅឆ្នាំ 1922 បន្ទាប់ពី ច្បាប់បោះពុម្ព និងបោះពុម្ព ច្បាប់ចម្លងចំនួនពីរនៃរាល់ការងារដែលបានបោះពុម្ពនៅក្នុងប្រទេសថៃត្រូវតម្កល់ទុកក្នុងបណ្ណាល័យជាតិក្នុងរយៈពេលមួយសប្តាហ៍ដែលការងារនោះបានបិទសារព័ត៌មាន។

នៅឆ្នាំ 1966 បណ្ណាល័យជាតិថ្មីត្រូវបានបើកនៅក្នុងអគារថ្មីមួយនៅលើផ្លូវ Samsen ក្នុង Dusit ។ បច្ចុប្បន្ន បណ្ណាល័យជាតិមានបុគ្គលិកចំនួន 160 នាក់ រួមទាំងបណ្ណារក្ស 60 នាក់ និងអ្នកឯកទេសភាសាបូព៌ាចំនួន 15 នាក់ ហើយមានថវិកាប្រតិបត្តិការប្រហែល 90 លានបាតក្នុងមួយឆ្នាំក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ។ សព្វថ្ងៃនេះ ឃ្លាំងនេះមានច្រើនជាង 1,5 លានភាគ និង 200.000 សាត្រាស្លឹករឹត។ ប៉ុន្តែ​ចំនួន​សរុប​ដែល​រក្សា​ទុក​ក្នុង​បណ្ណាល័យ​ជាតិ និង​សាខា​ទាំង ១១ មាន​លើស​ពី ៥ លាន​ច្បាប់។ ចន្លោះឆ្នាំ 11 និង 5 បណ្ណាល័យជាតិបានធ្វើការជួសជុលដ៏ធំមួយដែលចំណាយអស់ 2015 លានបាត ហើយបានធ្វើឱ្យការទស្សនារបស់ស្ថាប័ននេះកាន់តែមានភាពទាក់ទាញជាងមុនចាប់តាំងពីពេលនោះមក។

បណ្ណាល័យសំខាន់ៗផ្សេងទៀតនៅក្នុងរាជធានីថៃមានទីតាំងនៅ Chulalongkorn និង Thammasat Universities អាស៊ី វិទ្យាស្ថានបច្ចេកវិទ្យា និងសាកលវិទ្យាល័យ Srinakhanowirot ។ ហើយបន្ទាប់មក ក៏មានបណ្ណាល័យទីក្រុងបាងកក ដែលជាបណ្ណាល័យរាជធានីផងដែរ។ អគារដ៏ទំនើប កម្ពស់ 5.000 ជាន់ ជិត 2017 ម៉ែត្រការ៉េ ដែលបានបើកដំណើរការក្នុងឆ្នាំ XNUMX បួនឆ្នាំបន្ទាប់ពីទីក្រុងបាងកក ត្រូវបានគេដាក់ឈ្មោះថា World Book Capital ដោយអង្គការយូណេស្កូ។ គោលបំណងមួយក្នុងចំណោមគោលបំណងដែលកំណត់ដោយអង្គការយូណេស្កូគឺដើម្បីលើកកម្ពស់វប្បធម៌អាន និងអគារដ៏ស្រស់ស្អាត និងទាក់ទាញនេះក្នុងចម្ងាយដើរពី វិមានប្រជាធិបតេយ្យ លទ្ធផលនៅចំនុចប្រសព្វ Kaw Wua នៅលើផ្លូវ Ratchadamnoen ។

នៅខាងក្រៅទីក្រុងបាងកក បណ្ណាល័យសាកលវិទ្យាល័យនៃឈៀងម៉ៃ និងខុនកែនក៏មិនគួររំលងដែរ។ ហើយសម្រាប់អ្នកដែលកំពុងស្វែងរកការត្រាស់ដឹង៖ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ 1999 មក វត្ត Benchamabophit ក្នុងទីក្រុងបាងកក ដែលត្រូវបានចាត់ចែងដោយ Chulalongkorn មានបណ្ណាល័យព្រះពុទ្ធសាសនាយ៉ាងទូលំទូលាយ ដែលបន្ថែមពីលើអត្ថបទជាភាសាថៃ សំស្រ្កឹត និងបាលីក៏មានការបោះពុម្ពរាប់ពាន់ជាភាសាឡាវផងដែរ។ ភូមា ចិន រួមទាំងជប៉ុន និងស្រីលង្កា។

បណ្ណាល័យ Neilson Hays (Radiokafka / Shutterstock.com)

ខ្ញុំ​សូម​បញ្ចប់​ដោយ​អ្នក​ក្រៅ​និង​មួយ​ ត្រូវតែ​ឃើញ សម្រាប់​រាល់​គន្ថនិទ្ទេស​ដែល​ទៅ​ទស្សនា​រាជធានី​ថៃ៖ បណ្ណាល័យ Neilson Hays ។ បណ្ណាល័យនេះនៅលើ Thanon Surawong ក្នុង Bang Rak មានចំណងជើងជាភាសាអង់គ្លេសច្រើនជាង 20.000 ដែលធ្វើឱ្យវាក្លាយជាបណ្ណាល័យភាសាអង់គ្លេសដ៏ធំបំផុតនៅក្នុងប្រទេសថៃ។ បណ្ណាល័យ Neilson Hays គឺជាស្ថាប័នតែមួយគត់នៅក្នុងវិធីច្រើនជាងមួយ។ វាចាស់ជាងបណ្ណាល័យជាតិ ដោយសារវាត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ 1869 នៅពេលដែលស្ត្រីជនជាតិអង់គ្លេស និងអាមេរិក 13 នាក់រស់នៅក្នុងទីក្រុងបាងកក។ សមាគមបណ្ណាល័យនារីបាងកក បានបង្កើតឡើង។ រង្វង់អាននេះ។ សម្រាប់ស្ត្រីនៃថ្នាក់ល្អប្រសើរជាងមុន' បានទិញ និងប្រមូលសៀវភៅ និងទស្សនាវដ្ដី ហើយដោយសារការរីកលូតលាស់នៃបណ្តុំនេះ ទីតាំងសមស្របមួយត្រូវបានស្វែងរកដើម្បីធ្វើឱ្យពួកគេអាចចូលប្រើប្រាស់បានបន្ថែមទៀត។ នៅឆ្នាំ 1914 ដីមួយនៅលើផ្លូវ Surawong ត្រូវបានទិញសម្រាប់គោលបំណងនេះ។ ប៉ុន្តែ វា​ត្រូវ​ចំណាយ​ពេល​មួយ​រយៈ​មុន​ពេល​បណ្ណាល័យ​ពិត​មួយ​បាន​កើត​ឡើង​នៅ​ទីនេះ។

រឿងនេះបានកើតឡើងបន្ទាប់ពីការស្លាប់របស់ជនជាតិដាណឺម៉ាក Jennie Neilson ។ នាងបានធ្វើការនៅប្រទេសសៀមតាំងពីឆ្នាំ 1881 ជាអ្នកផ្សព្វផ្សាយសាសនាប្រូតេស្តង់ ហើយអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំបានកាន់តំណែងជាអ្នកដឹកនាំផ្សេងៗនៅក្នុង សមាគមបណ្ណាល័យនារីបាងកក. នៅពេលដែលនាងបានស្លាប់ដោយមិននឹកស្មានដល់ក្នុងឆ្នាំ 1920 ប្តីរបស់នាងគឺលោកវេជ្ជបណ្ឌិត Thomas Heyward Hays បានចាកចេញពីមន្ទីរពេទ្យជាប្រធានគ្រូពេទ្យ។ មន្ទីរពេទ្យ Royal Thai Navy Hospitalដើម្បីសាងសង់បណ្ណាល័យបច្ចុប្បន្ននៅលើដីនេះក្នុងការចងចាំ ដែលត្រូវបានបើកជាផ្លូវការនៅថ្ងៃទី 26 ខែមិថុនា ឆ្នាំ 1922។ អ្នករចនាគឺជាស្ថាបត្យករជនជាតិអ៊ីតាលី Mario Tamagno ដែលបានបង្កើតអគារ neoclassical ដ៏ស្រស់ស្អាត និងឆើតឆាយជាពិសេស។ វាគឺជា Tamagno ដូចគ្នាដែលបានរចនាស្ថានីយ៍រថភ្លើង Hua Lampong និងរួមជាមួយនឹងមិត្តរួមជាតិរបស់គាត់ Annibale Rigotti ដែលជាវិមាន Ananda Samakhom Throne Hall នៅ Dusit ។ នៅឆ្នាំ 1986 អគារនេះត្រូវបានប្រកាសថា "ទីតាំងប្រវត្តិសាស្ត្រ' ដោយសមាគម ឬស្ថាបត្យករសៀមជាត្បូងស្ថាបត្យកម្មមួយក្នុងចំណោមត្បូងស្ថាបត្យកម្មដែលនៅសល់ពីសម័យអន្តរសង្រ្គាម។

បណ្ណាល័យដ៏ពិសេសនេះត្រូវបានគម្រាមកំហែងយ៉ាងខ្លីនៅក្នុងអត្ថិភាពរបស់វា នៅពេលដែលទាហានជប៉ុនបានកាន់កាប់លំនៅដ្ឋាននៅទីនោះក្នុងខែធ្នូ ឆ្នាំ 1941 ។ សៀវភៅជាង 1.000 ឬប្រហែលមួយភាគប្រាំនៃស្តុកទុករបស់បណ្ណាល័យនោះ ត្រូវបានលួចចេញពីអគារ រួមជាមួយនឹងប្លង់មេរបស់អគារ ហើយដឹកជញ្ជូនទៅប្រទេសជប៉ុន។ សំណាង​ល្អ សៀវភៅ​ដែល​លួច​បាន​ខ្លះ​ត្រូវ​បាន​រក​ឃើញ​វិញ​ក្រោយ​សង្គ្រាម។ ប្រសិនបើអ្នកមានគម្រោងទៅទស្សនាបណ្ណាល័យដើមនេះ ប៉ុន្តែមិនមែនជាសមាជិក វាពិតជាមានប្រយោជន៍ក្នុងការដឹងថា ការបរិច្ចាគស្ម័គ្រចិត្តចំនួន 100 Bath ត្រូវបានរំពឹងទុកពីអ្នក ព្រោះរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ វាជាបណ្ណាល័យឯកជន។