Рамаяна және Рамакиен - 3 бөлім

Рамаяна - Үндістанның ең ұлы және эпикалық әңгімелерінің бірі, оның тамыры шамамен 2500 жыл бұрын басталады. Үндістаннан эпостың әртүрлі нұсқалары бүкіл Азияға, соның ішінде Таиландқа тарады, онда ол Рамакиен (รามเกียรติ์) деп аталды. Сіз эпосқа сілтемелерді әртүрлі жерлерде көре аласыз, бірақ содан кейін сіз, әрине, оқиғаны білуіңіз керек. Олай болса, осы сериядағы осы мифтік эпопеяға үңілейік. Бүгін 3-бөлім.

Ұрлау

Лакшмана көзден әрең ғайып болған кезде Равана аскетик кейпінде шықты. Әдеттегідей киініп, қолында қайыршы тостаған мен таяғы бар, Эрмитажға қарай жүрді. Жел тоқтады, жапырақтар қимылсыз салбырап қалды, тіпті өзен де тыныш ағып, енді бірде-бір құс сайрамайды. Сита әдемі халатымен, шашын иығына салып, саятшылықтың алдында отырды. Равана оған үнсіз қарап, оның қандай сұлу екенін көрді, жүрегі қалаумен толтырылды. «Сіз кімсіз, ә, әділ әйел? Сіз шынымен құдайға ұқсайсыз, бірақ қарапайым киім кигенсіз. Жындарға толы қауіпті орманда жалғыз не істеп жүрсің? Сіз шынымен сарайда тұратын сияқтысыз ». Сита бұл тәтті сөздерді естігеннен кейін сенімсіздігін тастады. Ол оған демалып, екі ағайындының қайтып келуін күтуді ұсынады: «Жүр, уа, брахман, мен сенің аяғыңды жуып, тамақ пен сусын беремін. Мен Раманың әйелі Ситамын». Бірақ Равана: «Мен брахман емеспін, мен Равана, жындардың патшасымын. Ланка билеушісі. Сіз шынымен де өте әдемісіз және менімен бірге әдемі астанама барғаныңызды қалаймын. Менің әйелім бол, мен сені басқа әйелдерімнен артық жақсы көремін. Сіз Рама сияқты қарапайым адамнан жақсырақ болуға лайықсыз ».

Сита ашуланып, оның өтінішін батыл түрде қабылдамады: «Мен Рамага тиесілімін, мен оған мәңгі адал боламын. Күшті садақшының әйелін Рама сияқты ренжіткен адам өлімнен құтыла алмайды». Равана алақанына жұдырықпен ұрып: «Ақылыңнан айырылдың ба?! Мен ғаламда еркін қозғала аламын және бүкіл жерді көтере аламын, найзаларым күнді жарып немесе мұхиттардың барлық суын буландыра алады. Қараңдаршы, қарапайым айлаға алданып қалғансыңдар, мен қалаған пішінді аламын». Содан кейін ол өзінің нағыз кейпіне айналды, он басты, жиырма қолды, қызыл киінген, алтын әшекейлермен безендірілген, көзінде от лаулаған алып раксаса. Равана ашуланып: «Үш дүниенің иесі болғың келсе, маған бағын. Раманы ұмыт, ақымақ, мені таңда. Мен саған барлық даңқты беремін және сені ешқашан түсірмеймін ». Сосын Ситаны ұстап алып, арбасына отырғызды. Сита қалай жалынып жыласа да Равана оны жібермеді. Сита Раманы бекер шақырған сайын күйме аспанға көтеріліп, одан сайын биіктей түсті. Төменге қарап, ол оларға қарай келе жатқан лашын Джатаюды көрді және әлі де Равананы тоқтатуға тырысады. Жан түршігерлік ұрыс басталып, қатты тұмсығымен, ұстарадай өткір тырнақтарымен Раванаға орасан зор жара салғанымен, жеңе алмады. Равана Джатайюдің қанаттарын кесіп тастады, ал лашын өлімші жараланып, қажыған күйде жерге құлады.

Равана Ситаны қайтадан ұстап алып, ауада ұшып кетті. Равананың күймесі таулар мен өзендерді, ормандар мен көлдерді басып өтті. Олар оның жанынан өтіп бара жатқанда, Рама бұл ізді қалай да тауып алады деген бос үмітпен Сита сырт киімін, әшекейлері мен гүлдерін тастап үлгерді. Ситаның заттары бес ұлы маймыл отыратын таудың басына түсті. Сита енді оның астында үлкен мұхитты көрді және ұзақ ұшудан кейін Равана Ланкаға келді және сол жерде ол Ситаны сарайына қамады. Равананың тағы алтыннан және зергерлік әшекейлермен көмкерілген бағаналардан және әдемі бақтардан тұратын үлкен сарайда болды. Онда ол қайтадан Ситадан оның әйелі болуды сұрады және оған бірінші патша ретінде керемет өмір сүруге уәде берді, ол оны керемет байлықпен марапаттайды. Бірақ Сита бас тарта берді, оның ұсынысын қабылдамай, жерге қарады. «Менің патшалығым мұхитпен қоршалған, ондаған мың жындар қорғалған, оны ешкім, тіпті құдайлар да ала алмайды! Мұның бәрін мен саған беремін. О, сұлу Сита, сен тек қабылдау керек. Менің патшайым бол, менің өмірім сенікі». Сита жылап, бетін жауып жауап берді: «Қосала патшасының үш әлемге әйгілі ұлы бар, ол менің қожайыным. Ағасы Лакшманамен бірге ол сіздің өміріңізді алады. Сіз құбыжық, Раманың қаһарының дәмін татасыз. Тәнімді бұз, бұйыртса, менің өмірім ойламайды, мен ешқашан айтқанымнан қайтпаймын». «Он екі айдың ішінде тәубеге келмесең, менің аспаздарым сені бөлшектеп, нағыз той жасайды». Осылай ол Ситаны мұқият бақылап тұрған раксаса қызметшілері күзететін сарайда қалдырды. Осы қорқынышты құбыжықтар қоршап алған Сита үмітсіз жерге құлады.

Рама өзінің Ситасын іздейді

Рама шарасыздан үйіне қарай жүгіріп бара жатқанда, Лакшмананың келеңсіз жүзімен келе жатқанын көрді. «Сита қайда? Неге оны жын-шайтанға толы орманда жалғыз қалдырдың?» — деп айқайлады Рама, ал Лакшмана: «Мұны мен тілеген жоқпын», — деп жауап берді, өйткені ағайындылар асығыс оралды. «Сита сенің көмек сұраған айқайыңды естігеннен кейін мен саған көмекке келуімді талап етті. Мен оған бұл ешқашан болмайтынын айтқым келді, бірақ ол мені әйелім ету үшін сенің өлгеніңді қалаймын деп мені мазақтады. Мен ағамды тыңдай алмай, ашуланып, оның қате екенін дәлелдеу үшін келдім». «Сіз Лакшмананы жасамауыңыз керек еді, мен өзімді жақсы қорғай алатынымды білесіз. Жақында бізді не күтіп тұрғанын ойлауға батылым бармайды, тез кел».

(Редакциялық несие: Witoon Mitarnun / Shutterstock.com)

Екеуі бірге асығыс қайтты, бірақ Ситадан із қалмады. «О, Лакшмана, ол қайда кеткен еді? Іздестірейік». Олар аумақты сканерлеп, жануарлардан Ситаны көрген-көрмегендерін сұрады. Ағайындылар Ситаның бір жапырақшасын тауып алып, оның ізімен жүрді. Ұзақ іздестіру мен іздестіруден кейін, одан әрі оңтүстікке қарай төмен түсіп, олар кенеттен жерде өлімші жараланған ұлы лашын Джатаюдың денесіне тап болды. Ол ақырын әрі қиналып сөйледі: «О, Рама, Ситаны Равана өзінің аспан күймесімен алып кетті, мен оны құтқаруға тырыстым, бірақ сәтсіз болды. Ол менің қанаттарымды кесіп тастаған кезде, Равана оңтүстікке қарай қашып кетті ». Рама лашынның жанына тізерлеп отырды да, оның жүнін сипап: «Оны қайда алып кетті, о, Джатайу? Равана қайда тұрады? Қолыңнан келсе айт!» Бірақ Джатайу әлдеқашан өмірін жоғалтқан болатын. Ағайындылар өздері құрметтейтін құдіретті лашынның өліміне қатты қайғырды. Олар оған кремация мұнарасын тұрғызып, оны өз әкесіндей құрметпен жер аударды.

Содан кейін олар оңтүстікке қарай жүрді. Көп ұзамай олар Пампа өзеніне жетіп, аз уақыт демалды. Рсямука тауынан ағайындыларды ұлы маймыл Сугрива байқады. Ол олардың гермиттердің киіміне қарамастан екі жауынгер екенін көрді. Олардың садақтары мен қылыштарын көргенде жүрегі үрейленді. «Менің інім Вали осы жауынгерлерді мені өлтіруге жіберді!» — деп ойлады да, тауға қарай қаша жөнелді. «Мен қорқудың қажеті жоқ деп ойлаймын, құдіретті Сугрива, сіз маймыл жағыңызға құдайлық жағыңызға үстемдік етуге рұқсат бересіз, көшбасшы қорқынышқа берілмеуі керек», - деді Жел құдайының ұлы Хануман. Сугрива оның оң қолын тыңдады, бірақ әлі де күмәнданды: «Осы екі жауынгерден кім қорықпайды? Барыңыз да, олармен сөйлесіңіз, олардың мұнда не істеп жатқанын біліңіз ».

Маймыл Хануман орман монахының кейпіне еніп, екі ағайындыға өзін көрсетті. Хануман оларды мейіріммен қарсы алды және ағайындылар оған олардың кім екенін және оларды мұнда не әкелетінін айтты. «Ей, батыл жат жұрттар, сендер құдіретті арыстандар немесе ержүрек өгіздер сияқтысыңдар, бірақ киік терісін кигенсіңдер. Бұл тауға енді күн мен ай бірге кірді. Сізді орманның сонша тереңіне не әкелді?» Жағымды және дұрыс сөйлеу тәсілінен Рама сенімді түрде сөйлей алатынын білді және ағайындылар Хануманға өз патшалығынан қуылғанын және Ситаны іздеп жатқанын айтты. Хануман басын изеп, былай деді: «Мен Хануманмын, Вайу ұлы, жел билеушісі. Құдіретті Сугрива мені сені қарсы алуға жіберді. Оны да үлкен ағасы Уәли патшалығынан қуып жібереді. Ұлы Вали патша Бали ретінде де белгілі. Сугрива сенің досың болады, мен де саған көмектесемін. Мен сенің алдыңда адам кейпінде тұрмын, бірақ мен шын мәнінде маймылмын. Жүр, Сугриваға барайық». Хануман күшті маймылға айналды және ол Рама мен Лакшмананы үлкен иығына алды. Бірнеше үлкен секірумен ол Сугрива жатқан тау жотасына жетті. «Осы екі құдіретті жауынгер сенің достығыңды тілейді, оны құрметпен қабыл ал». «Менен достық іздеп, қолымды алып, ант берейік» деген қасиетім. Осылайша болды.

Сугрива Рамаға өзінің жер аударылғаны және үлкен ағасы Вали патшамен болған қақтығыс туралы көбірек айтып берді: Бір күні екі ағайынды күшті жауды жеңуге шықты, ұлы шайқаста екеуі бір-бірін көрмей қалды, ал Сугрива ағасы бар деп ойлады. қайтыс болды. Ол жалғыз қайтып, патшалықты басқаруды өз қолына алды, бірақ Вали бір жылдан астам уақыттан кейін қайтып келгенде, Вали ашуланды. Ол інісінің бұл әрекетін сатқындық деп есептеді. Сугрива оған оның тек жақсы ниеті бар екенін айтқысы келгенімен, Валиде ешқандай себеп жоқ. Оның әйелі мен баласын тартып алып, оны өзіне айналдырды. «Мен мұнда қатты қорқып қалдым, уа, Рама. Мен әйелім мен баламды қайта көргім келеді, бірақ ағам тірі болса, мен мүмкін емес. Мен сенен көмек сұраймын». Бір-бірінің әңгімелерін естіген Рама мен Сугрива әділдік үшін күресте және жақындарын қайтарып алуда бір-біріне көмектесуге ант етті.

Хануман қиылысы (Редакциялық несие: Witoon Mitarnun / Shutterstock.com)

Маймылдар Рамаға тауға құлаған заттарды көрсетті. Рама сырт киім мен әшекей бұйымдардың Ситадікі екенін бірден таныды. Рама мен Сугрива алдымен Валидің артынан баруды ұйғарды, сондықтан олар онымен соғысу үшін астана Кискиндхаға барды. Бұл аңғарлар мен өзендер арқылы ұзақ жол болды, бірақ олар қала қақпасына жетті. Сугрива Валиге қыр көрсетіп, төбелес осылай басталды. Сугрива ерлікпен шайқасты, бірақ ағасына қарсы күресте жалғыз жеңе алмады, сондықтан Рама көмекке келді. Бір ғана жебемен ол Уәлиді өлтірді. Осылайша Сугрива отбасын қайтарып алды. Әділдік үшін Сугрива Валидің ұлын тақ мұрагері деп атады.

Басшы Хануманға империяның барлық бөліктерінен маймылдардың үлкен әскерін жинауды бұйырды. Осылайша төрт үлкен армия құрылды, олардың әрқайсысы жел бағытын таңдап, Ситаны іздеді. Хануман Равана мен Ситаның ең ықтимал орналасқан жері оңтүстікке қарай қозғалатын топты басқарады. Рама Хануманға өзінің жеке сақинасын берді, егер оның әскері Ситаны тауып алса, маймыл оны құтқаруға келгенінің дәлелі ретінде сақинаны көрсете алады. Бір айдан кейін төрт әскердің үшеуі қайтып оралды, өкінішке орай, олар Ситаның ізін таппады. Алайда, Хануман басқарған оңтүстік әскері әлі оралған жоқ. Бұл әскер теңізге жеткенше жылжыды. Көкжиектен арғы жағындағы шексіз суды көру олардың көңілін қалдырды. Ол құр қол қайтқысы келмеді, сондықтан олар аштықты шешті.

Сампати есімді лашын маймылдардың әлсірегенін көріп, оған қанша азық болатынын асыға күткен. Маймылдар лашынды көріп, Хануман сөйлеп: «Міне, өлім бізге лашын кейпінде келеді. Джатайу Рама үшін өзін құрбан етті, көп ұзамай біз де сол жолмен жүреміз». Жатайдың құлағанын естіген лашын бірден төмен түсіп: «Менің ағам Джатайдың өлімі туралы кім айтып жатыр? Ағам туралы не білесің, көптен бері естімеппін». Маймылдар оған Раманың бүкіл тарихын және Ситаны Раванадан құтқармақ болған Джатаю лашынның қалай өлгенін айтып берді. Содан кейін Сампати: «Мен Равананың қолында әдемі әйелмен ұшып бара жатқанын көрдім. Бұл сөзсіз Сита болатын. Енді тыңдаңдар, о, тамаша маймылдар, Равананың патшалығы жағалаудан жүз мильден астам жерде, Ланка аралында орналасқан. Теңіз арқылы жол табыңыз және сіздің миссияңызды орындауға болады ». «Енді ше, біз Ланкаға қалай жетеміз?» — деп таң қалды маймылдар. Бірнеше маймыл ауада ондаған мильге секіре алады, ал бір үлкен маймыл бір қозғалыста секіре алады, бірақ кейін секіруге күш қалмайды. Тек Хануман ғана Ситаны өзімен бірге алып жүруге жеткілікті күшпен алға-артқа секіре алды.

Хануманның секірісі

Хануман ата-бабалары мен құдайларына дұға ете бастады, бойы үлкен өсті, құйрығын бұлғады, содан кейін үлкен күшпен секірді. Ол ауада ұшып, жол бойы үлкейе берді. Аспанда құйрықты жұлдыздай ұшып өтті. Хануман Ланка жағалауына жақындаған кезде, раксаси оны ұстап алып, оны жеуге тырысты. Раксаси аузын кең ашты, әрі қарай. Бірақ содан кейін Хануман кенеттен өзін өте кішкентай етіп жасап, раксасидің аузына атып кетті. Раксаси ішінде Хануман өзін қайтадан үлкен етіп жасады және раксаси жарылып кетті. Көп ұзамай Хануман Ланка жағалауына көрінбей қонды. Ол өзінің алып формасын кішкентай және көзге көрінбейтін маймылдың өлшеміне тез түсіріп, жоғары көтерілді. Таудың басынан ол бүкіл аралды және жақсы күзетілген және үлкен қаланы көрді. Ол жерге барып, қатты күзетілген солтүстік қала қақпасына келді. «Мен ол жерге көрінбей қалай кіремін? Мен түнге дейін күткенім жөн». Осылайша ол Хануман өзін өте кішкентай етіп жасады және түн ортасында қалаға көрінбей кірді.

Хануман (Редакциялық несие: Сторм Мен / Shutterstock.com)

Хануман қаланы аралап, патша рәміздерімен безендірілген үлкен қабырғаға жетті. Бұл раксасамен күзетілетін сарай болды. Ол тез арада қабырғаға көтеріліп, қоймаларды, қару-жарақ қоймаларын, пілдер мен жылқыларға арналған қораларды, әдемі бақтар мен әдемі сарайларды көрді. Ешкім адасып жүрген маймылды байқамайды, сондықтан Хануман дәліздер мен сарай бақтары арқылы көрінбейді. Хануман әдемі әйелдерге толы әдемі бөлмелерге кірді, олардың барлығы Раванаға тиесілі. Қымбат дивандарда «Мен жұмаққа түстім бе?» деп тыныш ұйықтады. — деп ойлады Хануман. Әрі қарай іздеп, таң атқанша ол сарайды аралап, әдемі баққа келді.

Ағаштың ішінен мұңды, жалғыз және жалғыз отырған сұлу әйелді көрді, бұл Сита болса керек. «Оны таң қалдырмай, оның назарын қалай аударамын? Мен қандай формада болсам да, ол мені раксаса деп ойлайды. Мен оған Рама туралы айтамын, ол маған сенеді ». Бұтаққа отырып, тәтті адам үнімен сыбырлап оның назарын аударып, сақтықпен жақындады. Ол оған Раманың оқиғасын айтып, оны және оның істерін мадақтады. Ол сондай-ақ Раманың Сугривамен одақтастығы туралы айтты. «Мен Сугриваның министрі, маймыл Хануманмын. Мен сізге Рама атынан хабаршы ретінде жақсы хабар жіберуге келдім. Рама мен Лакшмананың жағдайы жақсы, олар сізге батылдық пен күш-қуат тілейді, қымбатты Сита. Сита бетіндегі шашын сүртіп, бұтақтағы маймылға қарады. «Бұл арман болуы керек», - деді ол, «Қош келдің, маймыл, бірақ олар жақсы болса, неге олар сенімен бірге келмеді?». «Уа, ханшайым, Рама әр жерден іздеді, бірақ таба алмады. Мен оған сенің қайда екеніңді айтамын, содан кейін ол маймылдардың үлкен әскерлерінің көмегімен сізді құтқаруға келеді. Мына сақинаны қарашы, ол маған сеніп тапсырған». Сита сақинаны алды және оны көргенде қуанышқа бөленді. «Рама барлық раксасалардан арылғаннан кейін, сіздің қайғы-қасіретіңіз жақын арада аяқталады. Бірақ мен де сені құтқара аламын, иығыма көтеріп, мұхиттан секіре аламын. Мен сені Рамаға аман-есен қайтарамын». Ситаның жүзінен күлкі пайда болды: «Сендікіндей кішкентай дене мені мұхиттың арғы бетіне қалай апарады, о, қайсар маймыл?» Хануманның мақтанышы әсер етті және ол өзін Ситаның беделіне айналдырды. «Уа, құдіретті маймыл, сіз мені міндетті түрде көтере алатыныңызды көріп тұрмын, бірақ мен жолда теңізге құлап қаламын ба деп қорқамын. Немесе раксаса бізге ереді және сіз мені ешқашан көтеріп, олармен соғыса алмайсыз. Ақырында, маймыл, мен Рамаға тиесілімін және өз еркіммен басқа адамға тиісе алмаймын. Уа, Хануман, Рамаға хабарлаңыз, ол ағасы екеуі жақын арада осында болуы үшін. Тез асығыңыз». Ол Хануманға үлкен інжу сақинасын беріп, қоштасты. - Батыл болыңыз, жақында кездескенше менің ханшайымым, - деді Хануман және ол саябаққа ғайып болды.

Жалғасы бар…