Թայերեն Նոյի սցենարի անհետացումը
Այս բլոգում իմ նախորդ ներդրումներից մեկում ես հակիրճ քննարկեցի թայերեն գրավոր լեզվի ծագումը: Որպես մշակութային բազմազանության մեծ երկրպագու՝ ես սիրում եմ վտանգված փոքր լեզուները: Նրանք կենդանի ժառանգություն են և, հետևաբար, թանկարժեք: Դա այն պատճառներից մեկն է, որ ես հեռավոր անցյալում վերցրեցի բասկերեն, բրետոներեն, իռլանդերեն և օքսիտաներեն:
Սակայն, ցավոք սրտի, լեզուների օրենքներից մեկն է, որ բոլոր տեսակի պատճառներով դրանք մշտապես վտանգված են և անհետանում: Բանասերները հաշվարկել են, որ այսօր աշխարհում խոսվող մոտ 7.000 լեզուներից 6.000-ը կվերանան հաջորդ դարում… Իհարկե, լեզուների անհետացումը նորություն չէ: Լեզվաբանների մեծամասնությունը նույնիսկ դա համարում է բնական գործընթաց: Ի վերջո, լեզուները ենթակա են փոփոխության, և խոսողները որոշակի հանգամանքներում անցնում են այլ լեզվի օգտագործման: Բայց շատ դեպքերում լեզուները անհետանում են նաև մշակութային պայքարների, ուժերի անհավասար հարաբերությունների կամ պարզապես լեզվական սահմանափակումների արդյունքում, որտեղ խնդիրը հաճախ շատ ավելի խորն է, քան զուտ լեզվականը, բայց ամեն ինչ կապ ունի վտանգված ինքնագնահատականի և ինքնության հետ, ինքնորոշման ժխտում և մշակութային ավանդույթների պահպանում արտահայտելու ազատություն:
Վերջինիս լավ օրինակը կարելի է գտնել Թաիլանդում, ավելի կոնկրետ Իսաանում, որտեղ Թայ Նոյը ստիպված էր անհետանալ մեծամասնության գրավոր լեզվի համար: Ավանդաբար Իսաանում խոսում էին բազմաթիվ լեզուներ, ինչպիսիք են՝ սուրին-խմերերենը, լաոսերենը, վիետնամերենը և ֆու թայերենը, բացի թայերենից: Իսանում ի սկզբանե կային ոչ պակաս, քան երեք գրավոր լեզու: Օրինակ, կար քմեր, որն իր նշանը դրեց Անգկորից՝ ներկայիս Թաիլանդի հյուսիս-արևելքում, և որն անշուշտ օգտագործվում էր մինչև մեր դարաշրջանի տասնչորսերորդ դարը: Որպես գրավոր լեզու նրան փոխարինել է Թամը, որը ծագել է հին մոն գրից, որը լայն տարածում է գտել Լան Քսանի թագավորության ընդլայնման շնորհիվ և հիմնականում օգտագործվել է կրոնական և փիլիսոփայական տեքստերի համար։ Քաղաքացիական, պաշտոնական գրավոր լեզուն եղել է թայերեն Նոյը, որը ստեղծվել է գրեթե միաժամանակ Թամի հետ։ Թայ Նոյը դարձավ Իսաանի ամենահաճախ օգտագործվող գիրը տասնվեցերորդ-տասնյոթերորդ դարերից: Թայերենից որպես գրավոր լեզվի հիմնական տարբերությունն այն էր, որ Թայ Նոյը չունի տոնային նիշեր, որոնք ցույց են տալիս ճիշտ բարձրությունը, որով պետք է արտասանվի բառը: Իսաանի ընթերցողները բավական խելացի էին համարվում բառի ճիշտ համատեքստային իմաստը պարզելու համար:
Չուլալոնգկորնի թագավորի առաջին քաղաքականության նպատակներից մեկը, որը կառավարում էր Սիամը 1868-1910 թվականներին, քաղաքական և մշակութային միավորման ծրագրի ստեղծումն էր, որը ես կբնութագրեի որպես Սիամի ներքին գաղութացում: Սրանով ես նկատի ունեմ, որ Բանգկոկի կենտրոնական իշխանությունը քայլ առ քայլ հին քաղաք-պետություններն ու ինքնավար շրջաններն են՝ դավանանքի ներքո.Մեկ ազգ, մեկ ժողովուրդ, մեկ միապետ» Չակրիի դինաստիայի հետ համահունչ՝ պետական իշխանությունը ամրապնդելու և ազգայինության զգացում ստեղծելու նպատակով։ Օգտագործված միջոցներից էրփափուկ պարտադրանք» ապագայում օգտագործել միայն մեծամասնության լեզուն։ 1874 թվականից սիամական կառավարությունը փորձեց համոզել Իսանի բնակչության գրագետ հատվածին, որ թայերենը որպես գրավոր լեզու օգտագործելն ավելի հարմար և, հետևաբար, ընդունելի է կառավարության հետ շփվելու համար։
Իսաանացիները շտապ պետք է գիտակցեին, որ իրենք թայերեն են… Երբ այս արշավն անմիջապես չբռնեց, հարկադրական միջոցներ ձեռնարկվեցին, և թայերենը սկսեց որպես գրավոր լեզու կրթության մեջ: Ներդրելով այս լայնածավալ կրթական բարեփոխումը, երկրի այս անկյունում բնակչությունը կարող էր երիտասարդ տարիքից կրթվել այն գիտակցության մեջ, որ թայերեն լեզուն և մշակույթը գերազանցում են Իսաանի լեզվին… Կրթական համակարգի այս բարեփոխումը մասամբ ոգեշնչված էր. մտահոգություն Բանգկոկի կենտրոնական ուժային քաղաքականության իրականացման վերաբերյալ: Ի վերջո, մայրաքաղաքում շատ արագ եկան այն եզրակացության, որ շատ, բայց իրականում շատ նոր պաշտոնյաներ են անհրաժեշտ լինելու այդ բոլոր նորաստեղծ, կենտրոնացված պետական կառույցները համալրելու համար: Եվ այդ քաղաքացիական ծառայողները, ցանկալի է, որ հավաքագրվեն տեղում, իհարկե, պետք է տիրապետեին գրավոր թայերենին... Իսաանի առաջին լիովին թայերեն կրթական հաստատությունը Ուբոն Ռատչաթանիի Ուբոն Վասիկասաթան դպրոցն էր, որը հիմնադրվել է 1891 թվականին և ամբողջությամբ հովանավորվել է Բանգկոկի կողմից:
Սոֆա Պոնթրին և երկու այլ պարագլուխներ
Որպես կրթություն քողարկված դպրոցներում այս լեզվական ուսուցումը ճիշտ ուղղությամբ տանելու համար, արագ հաջորդաբար հրատարակվեցին վեց դասագրքեր, որոնք գրվել են Ֆրայա Շրի Սուտորն Վոհանի կողմից (Նոյ Աջարի Յանգկուլ) հյուսիս-արևելքում. Munbotbanphakit:, Wanitnikon, Aksonprayok, Sangyokphitan, Waiphotchanaphijan en Ֆիսանկարան. Իրականում չբավարարված լեզվական պարտադրանքի արդյունքներից՝ 1910 թվականից Բանգկոկի կողմից մոնիտորներ ուղարկվեցին Իսաան՝ ապահովելու, որ երեխաները կրթություն ստանան և հետևեն թայերեն լեզվով: Գործողություն, որը դարձավպարգեւատրվել է-ի ներդրմամբ Պարտադիր տարրական կրթության ակտ, 1921 թվականի օրենք, որը պահանջում էր Իսաանի բոլոր ծնողներին իրենց երեխաները հաճախել թայերենով դասերին… Քառորդ դարից էլ քիչ ժամանակում Թայերեն Նոյը որպես գրավոր լեզու կորցրել էր իր ողջ սոցիալական նշանակությունը և անհետացել…
Որոշ ժամանակ դիմադրություն կար. XNUMX-ականների վերջերին Խոն Քաեն նահանգի Բան Սավաթիի մի շարք ծնողներ՝ հայտնի մոլամ երգչուհի Սոֆա Պոնթրիի գլխավորությամբ, հրաժարվեցին իրենց երեխաներին այլևս ուղարկել դպրոց: Նրանք իրավացիորեն վախենում էին, որ կկորցնեն իրենց Լաոսը արմատները և ազգային պատկանելությունը և կդառնար թայերեն… այս ապստամբությունը, որը ոգեշնչված էր նաև նոր, բարձր տեղական հարկերով, արագ տարածվեց ավելի լայն շրջանի գյուղերում: 16 թվականի դեկտեմբերի 1940-ին ոստիկանությունը ցրեց ժողովը, որին մասնակցում էր ավելի քան 500 մարդ և ձերբակալեց 116 հոգու։ Սոֆա Պոնթրին և ապստամբների երեք առաջնորդները երկու ամիս անց Խոն Կաենում դատապարտվեցին XNUMX տարվա ազատազրկմանkabotphai nai ratchaaՆաչակ (ապստամբություն թագավորության դեմ): Մնացած ձերբակալվածներն ազատ են արձակվել, բայց նրանցից ավելի քան երեսունը մահացել են գերության մեջ… Խուի Դաեննոյը՝ երեք դատապարտյալներից մեկը, մի քանի ամիս անց խորհրդավոր կերպով խեղդվել է բանտում: Սոֆա Պոնտրին նույնպես մահանալու էր իր դատավճռից երկու տարի անց այն բանից հետո, երբ նրան թմրանյութ էին ներարկել, որից պարզվեց, որ նա ալերգիկ է…
Շատ քիչ բացառություններով, սովորական Իսաաններն այլևս չեն հիշում, որ հազիվ երկու սերունդ առաջ ունեին իրենց գրավոր լեզուն… Մենք հաճախ մոռանում ենք, որ լեզուն շատ ավելին է, քան հնչյուններն ու բառերը միասին լարելը: Լեզուն ավանդույթի, պատմության, մշակութային հիշողության և գիտելիքի շտեմարան է և ափսոս, որ նման բաները վերանում են…
Ես շփոթված եմ.
Ես կարծում էի, որ Թայ Նոյը թայերենի մեկ այլ անուն է, հատկապես ի տարբերություն թայերեն Յայի կամ Շանսի։ Նրանք բնակվում են Թաիլանդի կեսին։ Մի՞թե դուք այդ ժամանակ թայերեն լեզուն և պաշտոնական գիրը նույնպես Թայ Նոյ չեք անվանի:
Շանները նաև կոչվում են Թայ Յայ (ոչ թայերեն) և հիմնականում ապրում են Բիրմայում/Մյանմարում։
Նախ հարգում եմ ձեր գիտելիքները և կարծիքը անհետացող լեզվական տեսակների մասին... Ձեր պատմությունը գեղեցիկ է կառուցված և բանիմաց: Սրանից զատ, սակայն, կարծում եմ, լավ է, որ ավելի շատ միատեսակություն կա։ Այդպիսով, անբարենպաստ խմբերը դուրս կգան մոռացությունից, ինչպես Իսաանում: Իրականում, և խնդրում եմ, ներիր ինձ, ցանկալի կլիներ (բայց, իհարկե, այսօր անհնար է), որ «թայերենը» իր «հիերոգլիֆի նման գրությամբ», որը չի օգտագործվում աշխարհում ոչ մի տեղ, նույնպես կարող է հետին պլան մղվել ժամանակի ընթացքում: … բիզնես չի անում կամ ժողովրդական բանահյուսությամբ ապագա կառուցում. Թայերեն լեզվի իմացությունը ահավոր վատ է, երբ խոսքը վերաբերում է, օրինակ, անգլերենին: Ներկայիս կառավարությունում նրանց ղեկավարներից ոչ մեկը չի կարող այլ լեզվով արտահայտվել...Ցավալի է...Տարբեր պատճառներով զբոսաշրջությունը այժմ ակնհայտորեն նվազում է...Ես չեմ պատրաստվում մեկնաբանել տնտեսական պատճառները, բայց եթե Թաիլանդցիները նույնպես ցանկանում են անգլերեն խոսել... ինչպես իրենց շրջապատող երկրներում, ապա նրանք կշահեին... Շատ ավելին, քան հիմա...
Lung Jan, շնորհակալ եմ անհետացող լեզուների մասին քո հիանալի պատմության համար: Դուք անհավանական պատմական գիտելիքներ ունեք, ես կցանկանայի տեսնել Իսան Թայիի արձագանքը, եթե նա տեսներ այս պատմությունը:
Ես երբեմն կատակում եմ թաիլանդցիների հետ 2-րդ համաշխարհային պատերազմի ճապոնացիների մասին, պատասխանն է՝ ես չեմ ծնվել, ինձ չի հետաքրքրում: 🙂 Սա, իհարկե, մասամբ այն պատճառով, որ դպրոցներում այս մասին ոչինչ չեն սովորեցնում, բայց ես նաև մեծ ոգևորություն չեմ նկատում միջին թայերենի՝ պատմական իրազեկության մասին խոսելու համար:
Թաիլանդում բացարձակապես անվնաս չէ նաև պատմությունը քննարկելը, ես հիշում եմ մի թայերեն պրոֆեսորի (կամ գրողի), որը շատ դարեր առաջ մի թեզ էր գրել թագավորի մասին, բայց նրան ձերբակալեցին: Այնպես որ հեռավոր անցյալի մասին խոսելն էլ է արգելված։ և այնուհետև նաև այն ավստրալացիները, ովքեր գրքույկ էին պատրաստել թագավորական ընտանիքի մասին, ինչը սխալ էր, քանի որ, կարծում եմ, ընդամենը 3 գրքույկ էր վաճառվել, բայց երբ նա արձակուրդ գնաց Թաիլանդ տարիներ անց, նա նույնպես ձերբակալվեց ժամանելուն պես:
Դեկտեմբերի 16-ի ոստիկանության դաժան գործողությունը. Այս դեպքում 1940-ը կարելի է գեղեցիկ կերպով ավելացնել այն ցանկին, որը վերջերս հրապարակեց Ռոբ Վ.
ֆռ գր ԽունԿարել
Հարգելի Թոք Ջան,
Շատ լավ և ուսուցողական նյութ։
Կինս անմիջապես ճանաչեց այս լեզուն։
Այնուամենայնիվ, դուք կզարմանաք, թե քանի լեզուներ (կամ բարբառներ) կարող են խոսել թայերենը:
Կարծում եմ՝ սա հիանալի է մեր արևմտյան դաստիարակության համեմատ։
Այսպիսով, կինս կարող է խոսել թայերեն, լաոսերեն (լաոսերենի խառնուրդ), լաոսերեն (այդպես է ցույց տրված գրության վերևում), անգլերեն, հոլանդերեն:
Ես կսկսեի մի փոքր մտածել, թե մենք ինքներս ինչ պետք է կամ ուզում ենք սովորել Թաիլանդում, ինչ-որ բան մեզ համար
նաև հարգանք է տալիս հաղորդակցության մեջ գտնվող մարդկանց:
Հանդիպել vriendelijke groet,
Erwin
Յավին կարող է նաև հիշատակվել որպես Խորը հարավի մալայական մուսուլմանների, Պատտանիի, Նարաթիվաթի, Յալայի և Սոնգխլայի չորս ամենաարևելյան շրջանների լեզու: Թաիլանդի կառավարությունը խելամիտ կլինի, եթե չճնշի այս լեզուն, որը գրված է արաբական տառերով, բայց նաև տեղական մշակույթը։
«Բասկեր, բրետոներեն, իռլանդական և օքսիտաներեն»
Ինչու չմնալ ավելի մոտ տանը և սովորել ֆրիզերեն և Ստելինգվերֆեր:
Գրավոր լեզուն գուցե գրեթե անհետացել է, բայց խոսակցական լեզուն դեռ օգտագործվում է։
Տեսա, որ Իսանը նույնպես շատ է խոսվում հեռուստատեսությամբ՝ թայերեն ենթագրերով։
Վերջերս ես լսեցի, որ Իսանը լայնորեն խոսվում և բուժվում է Khon Kaen համալսարանում, ներառյալ թայերեն Նոյի գրությունը:
Ընդհանուր առմամբ, հավանաբար, որպես ճանաչված տարածաշրջանային լեզու, բայց առանց իրավունքների:
Ես կարծում եմ.
Մեջբերում.
«Իսաանի ընթերցողները բավական խելացի էին համարվում բառի ճիշտ համատեքստային իմաստը պարզելու համար»: (տոնային նշանների բացակայություն)
Դա հաստատ! Մեկ այլ տեսություն ասում է, որ դա պայմանավորված է նրանով, որ այս գրավոր լեզուն առաջացել է Mon มอญ-ից, որը հնչյունային լեզու չէ:
Իհարկե, պետք է լեզուն ու գիրը որոշ չափով իրարից հեռու պահել:
Տպավորություն ունեի, որ Թայ Նոյին նորից դասավանդում են Իսաանում։ Համալսարաններում և տաճարներում ես այդ գրության վրա նշաններ տեսա։
Երբեմն ես շփոթվում եմ: Թայերեն Նոյ, Լաննա և Թամ սցենար: Ինչպե՞ս են դրանք տարբերվում:
Բոլորը գիտեն «Փոքրիկ Իշխանը» գիրքը: Ես օգտագործում եմ թայերեն թարգմանությունը իմ դասերի համար և այժմ տեսնում եմ, որ այն նաև հրատարակվում է Kham Meuang (հյուսիսային թայերեն) Lanna այբուբենով: Այսպիսով, բավականին շատ բան է արվում այդ լեզուների և գրերի պահպանման համար: Երջանիկ.
Ես մի որոշ ժամանակ մտածում էի, երբ երկիրը դեռ կոչվում էր Սիամ, լեզվի անունը սիամական էր, թե թայերեն:
UD-ից իմ ընկերուհին ինքնաբերաբար սա անվանում է լաոսական այբուբեն: