Օսոետ Պեգուա, հոլանդացի հարճ Այութայայում
Քրիստի Պոպեսկու / Shutterstock.com
Ապշեցուցիչ փաստ է, որ շատ ուժեղ կանայք իրենց հետքն են թողել պատմության մեջ Սիամը.
Պարզապես մտածեք Սոմդեթ Ֆրա Շրի Սուրիոթայի մասին, ով զոհաբերեց իր կյանքը՝ փրկելու համար իր ամուսնու՝ թագավոր Մահա Չակկրաֆաթին, փղերի հետ մենամարտի ժամանակ Բիրմայի ներխուժման ժամանակ 1548 թվականի դեկտեմբերին: մի տեսակ սիամական Ժաննա դը Արկսը, դիմադրեց բիրմայացիներին Պուկետի մոտ 1785 թվականին: Եվ հետո, իհարկե, կար Թաո Սուրանարին, ում առասպելական դիմադրությունը 1826 թվականին Չաո Անուի լաոսական զորքերի դեմ փրկեց Խորատը օտար օկուպացիայից: Թեև վերջին պատմական հետազոտությունները ցույց են տվել, որ այս վերջին պատմությունը, հավանաբար, պետք է հաշվի առնել, և որ այն ստեղծվել է հիմնականում լաո-թայական էթնիկ խմբին թույլ տալու համար նույնականանալ այդ անորոշ, բայց այսօր, ըստ երևույթին, այդքան կարևոր իմաստով: թայսs… Եվ հետո ես նույնիսկ չեմ խոսում բազմաթիվ սիամական ազնվական կանանց, արքայադուստրերի, թագուհիների կամ թագավորական հարճերի մասին, որոնք դարերի ընթացքում պատմական դեր են խաղացել:
Մհոնգ կին
Այս ուժեղ կանանցից մեկը ամուր կապեր ուներ Հոլանդիայի և ավելի կոնկրետ Vereenigde Oostindische Compagnie-ի կամ VOC-ի հետ: Օսոետ Պեգուան կամ Ցյաու Սոետը, ինչպես նրան երբեմն անվանում են, ծնունդով ոչ թե սիամացի էր, այլ Մոնգ, ով հավանաբար ծնվել է 1610-ից 1615 թվականներին, այժմյան Մյանմարում: Չնայած սիամական չլիներ, նա ներս մտավ Ayutthaya անուն և համբավ ձեռք բերեց որպես հարմար գործարար կին, ով կարողացել էր զգալի մասնաբաժին ձեռք բերել տեղական կյանքում, այն ժամանակ հիմնականում շնորհիվ Mong վերահսկվող մանրածախ առևտուրը Սիամի մայրաքաղաքում: Նրա բուռն կյանքի մասին շատ մանրամասներ հայտնի չեն, բայց գոյատևած փաստաթղթերից նա ի հայտ է գալիս որպես շատ ինքնավստահ կին, ով լավ օգտագործել է իր հմայքը և մեծ քաջությունը՝ շատ երիտասարդ տարիքում աշխարհում առանցքային դիրք գրավելու համար։ Հասարակական կյանքը Ayutthaya-ում և դա, չնայած նրա էթնիկ ծագմանը, բարձրագույն շրջանակներին:
Մոտ 1630 թ.-ին նա հարաբերություններ սկսեց բարեկեցիկ հոլանդացի Յան Վան Մեերվեյկի հետ, ով վերջերս ինքն իրեն որպես ազատ առևտրական էր հաստատել Այութայայում: Այս հարաբերություններից նա որդի է ունեցել։ Երբ 1633 թվականի ապրիլին Երեմիաս Վան Վլիետը ժամանեց Սիամի մայրաքաղաք՝ որպես VOC-ի ներկայացուցիչ Յոսթ Շութենի օգնական, շատ չանցավ, որ նա նույնպես հայտնվեց Օսոեթսի զինուժում: Նրանք, անշուշտ, ունեին ընդհանուր փառասիրություն և խելացիություն: Նրա հարաբերությունները Վան Վլիետի հետ ապահովեցին, որ նա առանց շատ խնդիրների մուտք գործեց դեպի սիամական առևտրային ցանցեր, որոնք շատ անհրաժեշտ էին VOC-ին: Արդյունքում, այս Շիդամերին ոչ միայն հաջողվեց զգալիորեն մեծացնել իր եկամուտը, այլև նա արագորեն ազդեցություն ձեռք բերեց, և շատ չանցավ, որ նա պաշտոնի բարձրացում ստացավ և փոխարինեց Յոստ Շուտենին որպես Այութայայի VOC գործարանի տնօրեն: Մյուս կողմից, Osoet-ը կարողացավ ձեռք բերել քվազի մենաշնորհ VOC-ի հետ միջնորդական առևտրում: Իր նոր ուղեկցի շնորհիվ նրան նույնիսկ հաջողվեց ձեռք բերել հոլանդացիներին մատակարարելու բացառիկ իրավունքը։ Ոչ միայն Այութայայում գտնվող VOC գործարանի համար սնունդ մատակարարելու համար, այլև այն VOC նավերի համար, որոնք այցելում էին քաղաք կամ մատակարարում էին Պուկետի մոտ գտնվող VOC ֆորպոստում: Պայմանագիր, որը նրան ոչ մի վնաս չի պատճառել:
Վան Վլիետի գեղարվեստական դիմանկարը
Ավելին, ինչպես գիտենք նահանգապետերի գեներալների և խորհրդականների գլխավոր առաքելություններից մինչև Հերեն XVII-ը. VOC- ը Ճապոնիայի և Ֆորմոզայի հետ առևտրի համար կարող է պարզել, մեծ մատ ստանալ կարկանդակի մեջ՝ ի թիվս այլ բաների մատակարարելով թանկարժեք անտառներ, գոմեշի եղջյուրներ և փղոսկր: Սա նրան հարստություն բերեց, քանի որ 1636 թվականին Ճապոնիան մեկուսացված էր սակոկու, արտաքին առևտրի արգելք, որը որպես առևտրային գործընկերներ բացառեց բոլորին, բացառությամբ չինացիների և հոլանդացիների։ Սիամը դեռևս կարողանում էր արծաթ և պղինձ ներմուծել Ճապոնիայից Osoet-ի և նրա VOC կապերի միջոցով: Նա իր առևտրային հաջողության մեծ մասը պարտական է Օկյա Սոմբաթիբանի կնոջ հետ իր ընկերությանը, որը երկար տարիներ եղել է փրախլանգ, պատասխանատու էր թագավորական պահեստների կառավարման և Krom Tha Khwa, Արեւմտյան ծովային գործերի վարչություն։ Նա սիամական արտաքին առևտրի առանցքային դեմքն էր և թագավորի ամենաազդեցիկ խորհրդականներից մեկը։ Okya Sombathiban-ն իր հերթին օգտագործել է Osoot որպես գնալ միջեւ -ի միջև փրախլանգ և VOC-ը: Օսոետի սոցիալական կարիերայի համար առնվազն նույնքան կարևոր էին այն շատ ընկերական կապերը, որոնք նա ուներ արքայադուստր Սիրիտիդայի հետ, որը Պրասատ Թոնգի թագավորի կողակիցն էր, որը հետագայում Նարայ Մեծ թագավորի մայրն էր: Հարաբերություններ, որոնք շատ օգտակար եղան, երբ սիամական թագավորի և VOC-ի հարաբերությունները կրկին խզվեցին արդեն որերորդ անգամ…
Երեմիա Վան Վլիետի հետ նրա հարաբերություններից երեք դուստր է ծնվել։ Երբ 1642 թվականի ապրիլին Վան Վլիետը լքեց Այութայայի VOC գործարանը, որպեսզի դառնա Մալակկայի գլխավոր վաճառական, նա խզեց ամուսնական պայմանագիրը Օսոետ Պեգուայի հետ: Այս ընդմիջման համար պատճառ կար, քանի որ մի քանի ամիս անց Բատավիայում նա ամուսնացավ Կատարինա Սուերսի հետ՝ VOC-ի ազդեցիկ խորհրդական Սալոմոն Սուերսի քրոջ հետ: Վրդովված Օսոետը, ով կարող էր իրեն խաբված զգալ, հաջորդ տարիներին ատամ ու եղունգով դիմադրեց Վան Վլիետի խնդրանքների մի շարքին, որ իր աղջիկներին, որոնց նա, ըստ երևույթին, շատ էր կարոտում, ուղարկեր Բատավիա՝ քրիստոնեական կրթություն ստանալու: Այնուամենայնիվ, Վան Վլիետը միշտ ստանում էր փայտի կարճ ծայրը, քանի որ սիամական արքունիքում նրա ազդեցության պատճառով այս բոլոր խնդրանքները մերժվում էին: Այս առճակատման ամուսնալուծությունը ևս մեկ անգամ ցույց տվեց, թե որքան հարուստ էր Օսութը: Փորձելով Բատավիայի ՎՕԿ-ի գլխավոր նահանգապետին իր կողմը գրավել Վան Վլյեցի դուստրերի շուրջ վեճում, նա նրան նվեր ուղարկեց թանկարժեք գործվածքներով նավ և ոչ պակաս, քան վեց փիղ, որը մի փոքր հարստություն էր այդ օրերին: …
Ռայկլոֆ Վան Գյոենս
Ի դեպ, Օսոետը երկար չի սգացել Վան Վլիեթի կորուստը, քանի որ կարճ ժամանակ անց նա ապրել է «բաց հարճություն» Յան վան Մույդենի հետ, ով VOC-ի ներկայացուցիչն էր սիամի մայրաքաղաքում 1646-1650 թվականներին։ Ռայկլոֆ Վան Գյոենսը, ով 1650 թվականին ստուգել էր ՎՕԿ-ի հաշիվները Այութայայում որպես VOC-ի հանձնակատար, 1651 թվականի հունվարին Բատավիայի գլխավոր նահանգապետին ուղղված գաղտնի զեկույցում գրեց, որ Օսոետը գեղեցիկ կին չէր, այլ որ նրա գրավչությունը վան Մյույդենը պետք է ավելի շուտ լիներ դատարան մուտք գործելու և տեղական բիզնես աշխարհի մասին իր գերազանց իմացությամբ: Այնուամենայնիվ, նա խելամտորեն թաքցրեց իր նամակում, որ մի քանի ամիս առաջ առաջարկել էր Վան Վլիետին առևանգել իր դուստրերին Այութայայից…
Միայն 1658 թվականին Օսոետի մահից հետո Մարիան՝ Վլիեցի դուստրերից մեկը, կարողացավ հեռանալ Սիամից։ Նա նավարկեց Բատավիա, որտեղ ամուսնացավ VOC վաճառականի, ոմն Դե Վոսի հետ: Այնուամենայնիվ, հստակ չէ, թե արդյոք նա երբևէ վերամիավորվել է իր հոր հետ, ով այդ ընթացքում դարձել էր Շիդամի քաղաքապետ։
Ինչպես ասվեց, Օսոետը մահացավ 1658 թվականին: Նրա ազդեցությունը VOC-ի վրա վերջին անգամ ցուցադրվեց, քանի որ ի երախտագիտություն իր ծառայությունների, նա թաղվեց Չեդիում, VOC գերեզմանատանը, Factorij-ի պարտեզի կողքին: Բավականին բացառիկ լավություն բնիկի համար։
Սովորաբար, այդ օրերի Սիամում իր էթնիկ ծագման պատճառով այս Մոն կինը երբեք չէր կարողանա հավակնել այն կարգավիճակին, որն ի վերջո ձեռք բերեց: Օսոետ Պեգուան, իր հոլանդացի գործընկերների օգնությամբ, իր տեղական շփումների և մեծ փառասիրության, ինչպես նաև եկամտաբեր բիզնեսի համար քթի հետ միասին, կարողացավ ոչ միայն հարստություն կուտակել, այլև ինքնադրսևորվել, ինչն այն ժամանակներում ակնհայտ չէր: – որպես ուժեղ, իր ինքնավարության կանգնած կին: Դա արդեն արժանացել է նրան հիշատակման Օքսֆորդի կանանց հանրագիտարանը համաշխարհային պատմության մեջ ին:
Գեղեցիկ պատմություն, շնորհավորում եմ:
Հետաքրքիր պատմություն այս կնոջ մասին. Կարող եմ հարցնել, թե ինչ աղբյուրներից եք օգտվել:
Հարգելի Թինա,
Շնորհիվ բիրմացիների և ավելի կոնկրետ, թե ինչպես են նրանք 1767 թվականին տանը պահել Այութայան, հազիվ թե սիամական արխիվային նյութ մնա Սիամի մայրաքաղաքում VOC ժամանակաշրջանի վերաբերյալ: Աղբյուրների համար ես փնտրեցի «Van Vliet's Siam»-ից դուրս: հիմնված Բոնի Սմիթի «Կանանց պատմությունը գլոբալ տեսանկյունից» (Իլինոյսի համալսարանի հրատարակչություն 2005թ.), «Կանայք Ասիայում. վերականգնելով կանանց պատմության մեջ» տարբեր հեղինակների (Indiana University Press 1999) և շատ հետաքրքիր հոդվածի «VOC-ի աշխատակիցները և նրանց Mon և սիամական կանայք – Oesoet Pegua-ի դեպքի ուսումնասիրություն Պոմբեջրա Դիրավատի «Այլ անցյալ» գրքում:
Ավելին, ես հիմնվել եմ բնօրինակ սկզբնաղբյուր նյութի վրա, որը ես խորհրդակցել եմ Ջակարտայի VOC արխիվներում և Ազգային արխիվում և Հաագայում (Գույքագրում 1.04.02, որտեղ XNUMX-ին մասը հատկապես հետաքրքիր է, ավելի կոնկրետ՝ Հերենի և Հերենի համապատասխանությունը: XVII և Batavia and the Outposts) Ջակարտայում ես գտա, օրինակ, այն ֆայլը, որում Օսոետը թողել է իր ժառանգության և ժառանգության կառավարումը Բատավիայի VOC-ին: Այսպիսով, այս հմուտ գործարար կինը կարողացավ թույլ չտալ, որ իր ժառանգությունը մահից հետո հայտնվի Սիամի թագավորի ձեռքում, ինչպես սահմանում էր սիամական սովորույթը:
Շնորհակալություն, Թոք Ջան, այս բացատրության համար: Ես իսկապես գնահատում եմ, որ ձեր ժամանակն ու էներգիան եք տրամադրում այս հիանալի պատմությունների համար:
Հարգելի Թինա,
Մի նշեք դա…. Դուք շատ բարի գալուստ: Մի անգամ քեզ կծում է պատմության հանդեպ կիրքը…
Կրկին շնորհակալություն Jan! Այս կարգի բաները մեծ հաճույքով և հետաքրքրությամբ եմ կարդում։
ախր, այն ժամանակ արդեն հստակ նախապատվությունը ֆարանգին։
@Ton: ախր, այն ժամանակ արդեն հստակ նախապատվությունը ֆարանգի.
---------------
Այո, բայց հնարավորությունը, որ այս Օսոետը ամեն անցնող ֆարանգի վրա գոռա «Բարև, բարև, բարև, իհարկե, այնքան էլ մեծ չէ: Այդուհանդերձ, ես հանկարծ հիշեցի Մոնթի Փիթոնի մասին իրենց ծաղկման շրջանում: Միայն նրանք կարող էին «խառնել» այդ երկու պատկերները չափազանց զվարճալի կերպով:
Մեջբերումներ:
«...ծնունդով ոչ թե սիամացի, այլ Մոնգ, ով հավանաբար ծնվել է 1610-ից 1615 թվականներին ինչ-որ տեղ ներկայիս Մյանմայի տարածքում»: և «Mhong կինը»:
Պարզ լինելու համար սա պետք է լինի Մոն՝ երկար «օ» ձայնով։ มอญ թայերեն այբուբենով:
Նաև մի մոռացեք, որ Այութայան այն ժամանակ բոլոր տեսակի ժողովուրդների խառնուրդ էր, այդ թվում՝ Մոն: Նա հավանաբար ծնվել է Սիամում: Առաջին Չակրի միապետը՝ Ռամա I-ը, ուներ Մոն հայր և չինացի մայր:
Ասում են, որ քմերերենը Այութայայում երկրորդ լեզուն էր։ Այսպիսով, ի՞նչ է նշանակում սիամական կամ թայերեն:
Հետաքրքրությամբ կարդացի Լունգ Ջանի հոդվածը Օսոետի մասին, թեև ծանոթ էի այս պատմությանը։ Ցավոք, հոդվածը շփոթեցնող է, քանի որ այն խոսում է Մհոնգ կնոջ մասին: Լուն Ջանը օգտագործում է «Մհոնգ կնոջ» լուսանկարը՝ իր հոդվածը պատկերացնելու համար։ Փաստորեն, խոսվում է կրկնակի արծաթյա վզնոցով հմոնգ կնոջ մասին:
Տպավորություն ունեմ, որ Լուն Ջանը ծանոթ չէ Հմոնգ բլրի ցեղին, այլապես անունը ճիշտ կգրեր։ Հմոնգները ծագումով Չինաստանից են և բնակություն են հաստատել Թաիլանդում, Լաոսում և Վիետնամում, ի թիվս այլ վայրերի: Հան չինացիները Հմոնգին անվանել են «Մյաո» (նշանակում է «բարբարոս» կամ «վայրագ») ակնհայտ մշակութային ամբարտավանությունից ելնելով:
Ես իմ սեփական փորձից գիտեմ, որ 70-ականների վերջին Թաիլանդում Հմոնգները նաև կոչվում էին Meo (ըստ երևույթին, ստացվել է Miao-ից): «Մեո» անվանումը միևնույն ժամանակ ընկալվել է որպես քաղաքականապես ոչ ճիշտ, և «Հմոնգ» անվանումը սովորաբար օգտագործվում է: Մարդաբանական տեսանկյունից «Հմոնգ»-ը էթնոնիմ է (էթնիկ խմբի անուն), մինչդեռ Միաո/Մեոն քսենոնիմ է (անվանումը այն ժողովրդի համար, որն ինքը չի օգտագործում այն): Սա համեմատելի է «Ինուիտ» (էթնոնիմ) նշանակման հետ՝ ընդդեմ «Էսկիմո» քսենոնիմի (բառացի՝ հում միս ուտող):
Ավելին, մեկնաբանություններում Լունգ Ջանը նշում է «Այլ անցյալներ» գիրքը՝ որպես իր աղբյուրներից մեկը՝ Օսոետի մասին հոդվածով, որը գրել է Պոմբեջրա Դիրավատը։ Փաստորեն, դա էսսեների ժողովածու է Բարբարա Ուաթսոն Անդայայի հետ որպես խմբագիր։ Սա պետք է նշել. Բացի այդ, Լուն Ջանի նշած հեղինակի «Պոմբեջրա Դիրավատ» անունը ճիշտ չէ։ Փաստորեն Պոմբեջրայից հետո խոսվում է Դիրավաթի մասին։ Դիրավատը Չուլալոնգկորնի համալսարանի պատվավոր դոցենտ է, որը տպավորիչ հրապարակումներ ունի Սիամի և Նիդեռլանդների միջև VOC ժամանակահատվածում հարաբերությունների վերաբերյալ:
Kees Zoomers, շնորհակալություն այս տեղեկատվության համար: Թաիլանդի թերթերում Թաքսին մականունը տրվել է որպես เเม้ว Maew կամ Meo՝ բարձր ձայնով։ Երբ ես առաջին անգամ սովորեցի թայերեն կարդալ, մտածեցի, որ այն միջին տոնով ասում է แมว maew «կատու, կատու»: Թաիլանդցիները կարծում էին, որ դա շատ ծիծաղելի էր
Նույնը վերաբերում է հյուսիսում գտնվող ժողովրդին, ում սովորաբար անվանում են เย้า բարձրաձայն Յաո, որը նույնպես գալիս է չինարենից և նշանակում է «անտառային վայրի»։ Նրանք իրենց անվանում են เมี่ยน Միեն՝ ընկնելու տոնով, ինչը նշանակում է «մարդիկ, մարդիկ»։ Չիանգ Մայի բլուրների մեսեումում նրանց մինչ օրս վիրավորական կերպով անվանում են Ýao': Որպես լկտի ֆարանգ՝ ես այդ մասին մեկնաբանություն արեցի։ Խոստացան դա հարմարեցնել։
Արդյունքում, այս Շիդամերին ոչ միայն հաջողվեց զգալիորեն մեծացնել իր եկամուտը, այլև նա արագորեն ազդեցություն ձեռք բերեց, և շատ չանցավ, որ նա պաշտոնի բարձրացում ստացավ և փոխարինեց Յոստ Շուտենին որպես Այութայայի VOC գործարանի տնօրեն:
Յոստ Շութենի մասին հետևյալը.
1644 թվականին Շուտենը բռնվել է ֆրանսիացի կապրալի հետ համասեռամոլության մեջ, ինչը գարշելի էր Բատավիայի կալվինիստ վաճառականների աչքին: Նա ոչ մի փորձ չարեց հերքելու կամ վիճարկելու մեղադրանքը: Նա իր կամքով խոստովանել է, որ այն արդեն սկսել է Սիամում։ Դա կնքեց նրա ճակատագիրը: Շաութենը մեղավոր է ճանաչվել և դատապարտվել խարույկի վրա այրվելու։ VOC-ի համար ունեցած մեծ արժանիքների պատճառով դատարանը որոշեց խնայել նրան կրակի ցավալի մահից և խեղդել նրան ձողի վրա և միայն դրանից հետո այրել: Մահապատիժը տեղի է ունեցել երկու օր անց, և նրա մարմինը մոխրացվել է։ Նրա ողջ ունեցվածքն առգրավվել է։ Ժամանակակիցների զեկույցներում նշվում է, որ թակարդ է եղել։
Ես սիրում եմ Թաիլանդը, բայց ափսոս, որ ես այնքան խելացի և կրթված չեմ, որպեսզի հասկանամ ամեն ինչ: Հ.Գ.