Human sa duha ka tuig, lagmit mahibalik na ang Thailand isip kinadak-ang eksporter sa bugas sa tibuok kalibotan sa kataposan sa tuig, apan walay daghang rason nga magmalipayon, kay matag tonelada moresulta sa kapildihan. Ang bugas gikan sa stock nga gitukod sa miaging gobyerno ug gipalit gikan sa mga mag-uuma sa presyo nga 40 hangtod 50 porsyento nga labaw sa presyo sa merkado.
Kini nga stock gipakunhod sa usa ka paspas nga tulin, nga nagdala sa gidaghanon sa pag-eksport ngadto sa 11 ka milyon nga tonelada, usa ka hingpit nga rekord sukad sa 2004 sa dihang 10,4 ka milyon nga tonelada ang gi-eksport. Kini usa ka dako nga kahupayan nga ang stock karon gibaligya, misulat Bangkok Post sa editoryal niini, – pinaagi man sa G2G deals (gobyerno ngadto sa gobyerno) o pinaagi sa pribadong sektor – kay kon dugay pa nga tipigan ang bugas, madunot lang.
Alang sa mga mag-uuma sa humay, ang nabawi nga posisyon sa Thailand wala’y kahulogan. Wala modako ang ilang kita. Makataronganon, matod pa sa mantalaan, nga ang mga mag-uuma sa humay sa Thai mao ang labing kabos nga mga mag-uuma sa mga nasod sa ASEAN nga nagpatunghag bugas. Ang mga mag-uuma sa Thailand nakakuha ug net nga 1.555 baht matag rai, kung itandi sa mga mag-uuma sa Vietnam 3.180 baht ug Myanmar 3.481 baht.
Ang pagka-produktibo parehas nga dili maayo. Mokabat kini og 450 kilos matag rai sa Thailand, itandi sa 862 kilos sa Vietnam, 779 kilos sa Indonesia ug 588 kilos sa Laos.
Kung magpadayon kini nga uso, gibanabana nga ang mga kita sa pag-eksport sa bugas mokunhod sa 10 bilyon nga baht matag tuig sulod sa 8 ka tuig gawas kung motaas ang produktibo ug makunhuran ang gasto sa produksiyon.
Gikonsiderar karon sa gobyerno ang pagkunhod sa luna sa humay ug pag-awhag sa mga mag-uuma sa pagpananom og ubang mga tanom, apan ang mas importante, matod pa sa mantalaan, mao ang pagpanukiduki sa mga barayti nga adunay mas taas nga abot ug mga barayti nga makasugakod sa mga peste.
Ug ang mga mag-uuma dili na kinahanglan nga pakan-on, sama sa gihimo sa nangaging mga gobyerno, sa mga populist nga lakang sama sa sistema sa pagpautang (Yingluck government) o mga garantiya sa presyo (Abisit government). Uban sa tukma nga suporta, teknikal nga tabang ug pinakabag-o nga impormasyon, sila makahimo sa pagbarug sa ilang kaugalingong mga tiil, siya miingon Bangkok Post.
(Source: Bangkok Post, Oktubre 2, 2014)
Nabasa usab nako kini sa nagdagan nga "Bloomberg economy news ticker", nga ang gobyerno sa Thailand wala na mopalit sa ilang bugas, ug gusto nga ibaligya una ang mga stock ... mao nga dili kini maayo alang sa mga mag-uuma sa bugas! basin mabaligya sa ubos nga presyo...
Mao kana ang maasim nga mansanas sa lamesa ug ang maasim nga mansanas kinahanglan usab nga kan-on sa dili pa nimo makuha ang tam-is.
Magkalipay kita nga ang Thailand nakabawi sa posisyon niini sa merkado sa kalibutan; Ang Thailand mao ang pinakadako nga eksporter sa bugas sulod sa mga katuigan ug ang Vietnam usa ka ikaduha nga ikaduha, bisan pa nga ang mga mag-uuma sa bugas karon nagbayad sa presyo human nakadawat og taas nga presyo sulod sa pipila ka tuig.
Mga mag-uuma, nagsulat sila. Dili mga mag-uuma sa bugas.
Ang mga mag-uuma sa bugas wala’y nakita bisan usa ka sentimo gikan sa plano sa bugas tungod kay sila nagtanom alang sa ilang kaugalingon nga gamit ug nakigbaylo sa sulod sa pamilya ug sa palibot nga lugar. Nakita nako sila sa akong palibot. Usahay mag-abang lang sila ug usa rai ug anihon ang ilang gikinahanglan nga nahisulat lang. Walay mausab alang kanila gawas sa pagsaka sa presyo ug laktawan sila sa gipahibalo nga bayad.