Balita gikan sa Thailand – Hunyo 21, 2013

Ang Thailand gisaway sa US tungod sa dili igo nga pagbuhat sa pagsukol sa human trafficking. Liboan ang naa sa industriya sa sekso, pangisda, industriya sa pagproseso sa isda ug mga panimalay, nga katumbas sa 'modernong pagkaulipon'.

Sa ikaupat nga sunud-sunod nga tuig, ang Thailand naa sa gitawag nga tier-2 nga listahan sa mga nasud nga nag-default sa US State Department. Kini makita sa taho Trafficking sa mga Tawo 2013, nga gimantala kagahapon. Ang taho nagsusi sa 188 ka nasod; 44 ka mga nasud ang naa sa lista sa tier-2.

Ang Thailand hapit na mahulog sa lista sa tier-3, nagpasabut nga nag-atubang kini sa mga silot sa pamatigayon. Ang mga silot nga labi nga makaapekto sa pag-eksport sa hipon sa US. Apan tungod kay ang gobyerno naghimo ug usa ka plano nga adunay mga lakang batok sa human trafficking, ang nasud nakalingkawas sa kini nga hulga. Sa ato pa: Gihatagan og usa ka tuig ang Thailand aron ipakita nga seryoso kini sa ilang away.

Sumala sa taho sa TIP, ang mga babaye ug babaye gikan sa amihanan sa Thailand ug mga migrante gikan sa silingang mga nasud labi nga nameligro nga maapil sa industriya sa sekso. Ang gobyerno napakyas sa paghatag og tabang sa mga biktima sa prostitusyon sa mga bata ug gamay ra ang gihimo aron mapanalipdan ang mga katungod sa mga naluwas.

Gawas sa industriya sa sekso, daghang tawo ang gipahimuslan usab sa industriya sa pangisda ug pagproseso sa isda. Ang mga lalaki sa Habagatang Asia nagtrabaho sa mga sakayan sa pangisda. Nagpabilin sila sa dagat sulod sa mga tuig, walay suweldo, gikulata ug kinahanglang magtrabaho 18 ngadto sa 20 ka oras kada adlaw, pito ka adlaw kada semana.

Ang taho dugang nga nag-ingon nga adunay kaylap nga korapsyon sa mga opisyal sa gobyerno sa Thai sa imbestigasyon ug pag-prosekusyon sa mga biktima, nga nakabenepisyo sa nag-uswag nga industriya sa human trafficking.

Sumala sa gobyerno, 2012 ka kaso sa human trafficking ang naimbestigar niadtong 305, gikan sa 83 niadtong 2011, apan 27 lang ka kaso ang napasakaan ug kaso ug 10 ka kaso ang miresulta sa pagkakombikto.

Litrato: Lima ka Thai nga mga babaye ang mibalik sa Thailand niadtong Disyembre 2012 human maluwas gikan sa usa ka balay sa balay sa Bahrain.

– Ang air pollution index sa Singapore miigo sa pinakataas nga lebel sulod sa 16 ka tuig kagahapon. Ang tibuok siyudad natabonan sa baga nga lut-od sa aso, tungod sa mga sunog sa kalasangan sa isla sa Sumatra sa Indonesia.

Ang siyudad-estado nagbutang ug pressure sa Jakarta nga mohimog depinitibong aksyon batok sa mga sunog, apan ang silingang nasod mibalik sa bola. Matod ni Indonesian Minister Agung Laksono, daghang plantasyon sa Sumatra ang gipanag-iya sa mga kompanya sa Singapore. "Ang Singapore naggawi sama sa usa ka gamay nga bata ug dili kinahanglan nga magsaba-saba," ingon niya. Ang Punong Ministro sa Singapore nagdumili sa pagtubag sa paghagit. "Dili ko gusto nga maapil sa diplomasya sa megaphone."

Ang kagul-anan sa Singapore mahimong molungtad sa mga semana hangtod sa katapusan sa ting-init sa Sumatra. Ang mga botika karon nahutdan na sa stock sa mga maskara sa nawong. Ang mga residente nawad-an sa pasensya ug nasuko ug nabalaka, sumala sa Ministro sa Kalikopan sa Singapore.

– Uban sa tulo ka lakang, ang Bank for Agriculture and Agricultural Cooperatives (BAAC) andam sa pagtabang sa mga mag-uuma nga dili makabaligya sa ilang humay (unhusked rice) sa 15.000 baht kada tonelada. Gikonsiderar sa bangko ang pagkunhod sa interes, bag-ong mga kondisyon sa pagpahulam alang sa sunod nga ani ug mga pribilehiyo kung moapil sa programa sa paniguro sa gobyerno. Ang BAAC board of directors mohimo ug desisyon bahin niini sa dili madugay. Gibanabana sa bangko nga 200.000 ka mga mag-uuma nga adunay 3 milyon nga tonelada nga humay ang kwalipikado sa mga lakang.

Gipasiugda ni Chanudpakorn Wongseenin, bise presidente sa Public Warehouse Organization (PWO, usa sa duha ka organisasyon nga nagdawat sa humay), nga makadawat ang mga mag-uuma og 30 baht alang sa ilang humay hangtod sa Hunyo 15.000. Gikan sa maong petsa, ang presyo mub-an ngadto sa 12.000 baht, ang kabinete nakahukom karong semanaha. Apan sa ubang bahin sa mantalaan gikataho nga dili na makadawat og bugas ang PWO sukad kagahapon hangtod Hunyo 30.

Human sa desisyon sa gabinete, pipila ka mga miller giingong nakahukom sa ilang kaugalingong inisyatiba nga dili na modawat og bugas ug motanyag sa mga mag-uuma og gitawag nga bai pratuan diin sila makakolekta sa garantiya nga presyo gikan sa BAAC.

Ang Presidente sa Asosasyon sa mga Mag-uuma sa Thai nga si Wichian Phuanglamchiak nagkalkula sa gasto sa produksiyon sa mga mag-uuma sa 9.000 hangtod 10.000 baht matag tonelada. Sa praktis, ang mga mag-uuma dili gani makakuha og 15.000 baht matag tonelada, apan 11.000 ngadto sa 12.000 baht matag tonelada tungod kay ang kaumog sa humay hilabihan ka taas, tungod sa mga kontaminante o pag-tamper sa timbangan.

[Sa mensahe nga 'Pagkunhod sa garantiya nga presyo sa bugas: Ang mga mag-uuma nagpahait sa mga kutsilyo', ang gasto sa produksiyon sa distrito sa Kao Lieo (Nakhon Sawan) gitakda sa 5.060 baht matag tonelada. Dugang pa, ang ani mahimong 1 tonelada matag rai. Apan, sa aberids nga ani kada rai kay 424, 450 o 680 kilos (Gigikanan: Bangkok Post, Disyembre 19, 2011, Abril 19, 2012)]

– Ang Faculty of Law sa Chulalongkorn University nangayo og pasaylo sa lima ka mga tinun-an sa ikaupat nga tuig, nga kinahanglang manghipos sa ilang mga bag. Ang mga estudyante biktima sa usa ka magtutudlo nga napakyas sa pagtaho sa ilang mga grado alang sa unang tuig nga kurso. Kanunay nilang gipalanog ang alarma sa miaging duha ka tuig, apan wala kana'y epekto bisan unsa. Ang unibersidad nagporma ug usa ka panel nga mag-imbestigar kon ang lecturer nga gikuwestiyon nakahimo ug sayop nga binuhatan.

- Ang SET Index mius-os sa 3,29 nga porsyento kagahapon samtang ang mga tigpamuhunan mibira sa ilang salapi isip tubag sa US Federal Reserve nga nagpahibalo nga ang QE nga programa niini maputol sa ulahi karong tuiga. Ang baht miatras sa 31 batok sa dolyar.

Gipasidan-an sa Bank of Thailand nga ang pag-agos sa kapital gikan sa Thailand mahimong magpadayon tungod sa pagkamalaumon sa FED bahin sa mga prospect sa ekonomiya sa US. Apan dili kana mahimong problema tungod kay ang mga langyaw nga reserba sa Thailand nagbarug sa $ 7 bilyon kaniadtong Hunyo 176,5.

Human sa opening bell sa Stock Exchange of Thailand (SET), ang index mius-os ubos sa psychological level nga 1.400 ngadto sa ubos sa 1.390,33. Sa panapos nga oras misaka siya sa 1.402,19 puntos. Ang merkado sa bono sa Thailand gipailalom usab sa pressure gikan sa pagbaligya sa mga langyaw nga magdudula nga adunay net sales nga 3,71 bilyon nga baht.

Sukad sa Mayo 23, sa dihang gipahibalo ni FED Chairman Ben Bernanke nga ang Fed naghunahuna sa pagputol sa QE samtang ang ekonomiya sa US naglig-on, ang mga langyaw nakabaligya og labaw sa 100 bilyon nga baht nga kantidad sa Thai nga mga stock ug bond.

– Atol sa usa ka away sa Raman (Yala), usa ka taas nga lider sa kalihokan sa pagsukol sa Runda Kumpulan Kecil ang gipusil patay ug tulo ka mga pulis ang naangol. Gipahibalo sa kapolisan nga si Madaree Taya nagtago sa usa ka balay uban sa ubang mga rebelde. Ang ubang mga rebelde nakahimo sa pagkalagiw.

Sa Mayo (Pattani), tulo ka sundalo ang nasamdan dihang mibuto ang bomba. Ang mga sundalo kabahin sa usa ka team sa foot patrol.

– Gidakop sa kapolisan ang ikaduhang suspek sa pag-atake sa bomba sa Ramkhamhaeng sa ulahing bahin sa miaging bulan. Siya giposasan sa Muang (Narathiwat) niadtong Miyerkules sa gabii. Didto usab nasikop ang unang suspek. Gipangita pa sa kapolisan ang laing duha ka mga suspek. Pito ka mga tawo ang nasamdan sa pag-atake sa bomba. Gisusi pa kung ang mga suspetsado adunay kalambigitan sa mga grupo sa resistensya sa South.

– Duha ka mga lalaki nga gidudahang tax evasion sa import sa luhong mga sakyanan ni-report sa ilang kaugalingon ngadto sa kapolisan. Sila gibuhian human makapiyansa og 2 milyones baht. Ang Department of Special Investigation nagkanayon nga aduna kini igong ebidensya.

Ang pares narehistro isip mga tag-iya sa unom ka mga sakyanan, nga nasunog sa panahon sa transportasyon sa Nakhon Ratchasima sa katapusan sa Mayo. Gipasanginlan sila nga smuggling, tax evasion, illegal nga pagbaligya sa mga sakyanan ug transport nga walay permit.

– Nahimong abo ang pabrika sa pintura sa KA Paint Ltd Partnership sa Muang (Samut Sakhon) kagahapon sa buntag. Ang kabomberohan naglisod sa pag-abot sa pabrika tungod sa hagip-ot nga mga dalan sa maong dapit. Milungtad og mga 2 ka oras aron makontrolar ang kalayo. Daghang mga pagbuto ang nahitabo atol sa sunog, apan walay naangol. Ang mga lokal nga residente nangahadlok sa ilang mga balay.

– Usa ka 4-anyos nga batang babaye naligsan sa usa ka school bus sa Muang (Nakhon Si Thammarat). Bag-o lang nakagawas ang dalaga ug nagtakilid aron kuhaon ang iyang bag nga nahulog. Naigo siya sa ilawom sa likod nga ligid sa van ug namatay diha-diha dayon. Ang inahan, kinsa nakakita niini, nakurat ug nakuyapan. Ang drayber pasakaan og kasong reckless driving.

– Tulo ka mga estudyante gikan sa Rajamangala University of Technology ang nasamdan sa away sa Ayutthaya. Ang mga estudyante gikan sa duha ka kampus sa unibersidad nag-away. Ang hinungdan mao ang pagdumili sa usa ka estudyante sa unang tuig sa pag-haze sa mga bag-ong estudyante.

– Ang Wat Phra Mahathat Woramahawihan sa Nakhon Si Thammarat hapit gyud madugang sa draft sa UNESCO World Heritage List. Karong adlawa ang World Heritage Committee (WHC) sa Phnom Penh ang modesisyon bahin niini. Ang templo giingon nga adunay pipila ka mga relikyas sa Buddha. Ang nag-unang stupa, Phra Borommathat, gitukod sa sayong bahin sa ika-13 nga siglo.

Tulo ka Thai nga mga sugyot alang sa draft list 2004-2011 ang gikumpirma sa WHC. Nabalaka sila sa Kaeng Krachan Forest complex; Phimai, ang Cultural Route niini ug ang Associated Temples sa Phanomroon ug Muangtam; ug Phuphrbat Historical Park. Walay usa sa tulo ang nominado isip usa ka World Heritage site.

– Singkwenta ka miyembro sa Thailand Ban Asbestos Network ang nagpakita kagahapon sa Ministry of Health batok sa posibleng pag-postpone sa pagdili sa paggamit sa asbestos. Ang ministeryo magpatik ug usa ka taho bahin niini sa sunod semana, pagkahuman ang gabinete ang mohimo sa desisyon.

Sumala sa network, mopatim-aw nga ang industriya sa asbestos naningkamot sa pagpahunong sa pagdili, bisan pa sa pagpasidaan sa WHO nga ang tanang matang sa asbestos kay carcinogenic. Singkwenta ka nasod ang nagdili na sa asbestos.

Ang Thailand nagdili sa lima ka matang, apan dili chrysotile, usa ka asbestos nga gigamit isip insulating material sa construction, sa flooring, sa brake linings ug clutch plates ug sa mga gamit sa panimalay sama sa toaster, puthaw ug oven.

Ang National Economic and Social Development Board nagduso sa pagdili sa sayo pa sa 2010. Gikumpirma kini sa gobyerno kaniadtong 2011, apan ang Ministries of Industry and Health kinahanglan nga maghimo dugang nga panukiduki sa mga peligro kung kinahanglan. Gusto sa Ministry of Industry nga i-postpone ang pagdili sulod sa 3 hangtod 5 ka tuig; gusto sa Ministry of Health nga idili sa sulod sa unom ka bulan.

Balita sa ekonomiya

– Karon nga nakahukom na ang gobyerno nga pakunhuran ang garantisadong presyo sa humay gikan sa 15.000 ngadto sa 12.000 baht matag tonelada, ang Thai Rice Exporters Association nagpaabot nga motaas ang eksport karong tuiga. Kaniadto, gitagna sa mga exporter ang 6-6,5 milyon nga tonelada, karon naghunahuna sila nga mahimo nila ma-eksport ang 7 milyon nga tonelada ug 2014 milyon nga tonelada sa 8.

Sukad niadtong Oktubre 2011, gibayran na sa gobyerno ang presyo sa humay nga gibana-bana nga 40 porsyento nga labaw sa presyo sa merkado. Alang sa unang season 2011-2012, ang pagkawala sa 136,9 bilyon nga baht gilauman.

Kung posible ba nga madugangan ang mga eksport nagdepende sa tubag sa Vietnam ug India sa pagkunhod sa presyo sa Thailand. Mahimo usab nila nga ipaubos ang ilang mga presyo, nga mawala ang bentaha sa Thailand. Sa pangkalibutanon nga merkado, ang presyo sa usa ka tonelada nga 5% nga puti nga Thai nga bugas mius-os ngadto sa $532 karong tuiga, ang kinaubsan sukad niadtong Enero 2012. Ang bugas sa samang kalidad gikan sa India nagkantidad ug $445 ug Vietnam $370.

– Ang Thai Chamber of Commerce (TCC) nag-awhag sa gobyerno sa paglimpyo sa pagbaligya sa bugas gikan sa stock niini. Hunonga ang sekreto nga pagbaligya ug balik sa sistema sa subasta, tungod kay ang usa ka subasta moresulta sa mas gamay nga pagkawala.

Ang pagkawala sa sistema sa mortgage mikabat sa 136 bilyon nga baht sa unang tuig, sumala sa Ministry of Finance. Ang maong kantidad gibase sa tanang galastuhan, lakip na ang gasto sa pagdumala, pagbayad sa interes ug ang gibanabana nga kantidad sa stock sa bugas sa Enero 31.

Ang Rice Policy Committee wala pa nagpagawas sa mga numero sa kapildihan alang sa kasamtangan nga panahon. Gibanabana sa Ministry of Finance ang pagkawala hangtod karon sa 84 bilyon nga baht (unang ani).

Si Isara Vongkusolkit, tsirman sa TCC, adunay seryoso nga mga kabalaka bahin sa sistema sa pagpautang, lakip ang mga numero sa pagpalit ug pagbaligya, ang gidak-on sa stock sa gobyerno, mga numero sa ganansya / pagkawala ug posible nga mga pagkawala sa umaabot, nga gitago gihapon nga kompidensyal.

"Kini nga panagsumpaki makapahuyang sa pagsalig sa publiko ug negosyo ug sa katapusan makaapekto sa rating sa kredito sa nasud ug madugangan ang gasto sa paghulam alang sa gobyerno ug negosyo."

Gisuportahan sa TCC ang polisiya sa gobyerno aron madugangan ang kita sa mga kabus nga mag-uuma, apan kinahanglan kini buhaton nga dili makabalda sa merkado. Mas maayo nga dasigon ang mga mag-uuma sa pagprodyus og mas episyente aron maminusan ang gasto sa produksiyon, pananglitan pinaagi sa paghimo og mga reservoir sa tubig ug pinaagi sa paghimo nga magamit ang abono ug mga lahi sa humay nga mas makasugakod sa ulan.

– Ang pagdagayday sa mga pasahero sa Suvarnabhumi mius-os ug 6,83 porsyento kada tuig sa unang lima ka bulan karong tuiga, apan wala kana magpasabot nga ang paghuot natapos na. Si Survarnabhumi ang nagdumala sa 21,8 ka milyon nga mga pasahero ug 120.900 ka mga flight.

Ang pagkunhod kasagaran resulta sa pagbalhin sa mga flight sa LCC ngadto sa Don Mueang Airport (LCC = low-cost carrier), nga nag-host niini nga mga flight sukad niadtong Oktubre sa miaging tuig.

Kung wala ang paglihok, ang dagan sa mga pasahero mosaka sa 60 milyon karong tuiga, labi pa sa kapasidad sa 45 milyon nga mga biyahero, apan karon 53 milyon nga mga pasahero ang gilauman, 1 milyon nga labaw pa kaysa sa miaging tuig.

Ang internasyonal nga trapiko miuswag ug 5,24 porsiyento ngadto sa 18 ka milyong pasahero sa unang lima ka bulan niining tuiga ug ang domestic nga gidaghanon mius-os ug 39 porsiyento ngadto sa 3,79 ka milyong pasahero. Ang gidaghanon sa mga flight misaka ug mikunhod sa 1,9 porsyento (ngadto sa 95.355) ug 42,9 porsyento (25.554) matag usa.

Ang Don Mueang siyempre maayo alang sa lig-on nga mga numero sa pagtubo: kini nagdumala sa 6,72 milyon nga mga pasahero (dugang 661 porsyento) ug ang gidaghanon sa mga flight misaka sa 355 porsyento ngadto sa 58.042. Kadaghanan sa mga flight gipadagan sa Thai AirAsia ug Nok Air.

Ang pagpalapad sa Suvarnabhumi, nga magdala sa kapasidad sa 60 milyon nga mga pasahero, gilauman nga mahuman sa katapusan sa 2016. Si Rawewan Netrakavesna, general manager sa Suvarnabhumi, nagtawag sa pagmentinar nga usa ka 'taas nga buluhaton' tungod kay ang tugpahanan gigamit sa kadaghanan sa adlaw. "Kadaghanan sa trabaho mahimo ra tali sa 2 ug 4 a.m.," ingon niya.

– Halos imposible alang sa Thailand nga makaprodyus og 2013 ka milyon ka toneladang asukal sa umaabot nga 2014-13 nga panahon sa pag-ani, matod ni Sopone Tirabanchasak, direktor sa sugar trader nga Siam Brit Co. Ang target nga 13 ka milyon ka tonelada, 30 porsyento nga labaw karong tuiga, gitakda sa Office of the Cane and Sugar Board (OCSB). Giisip ni Sopone nga dili realistiko ang forecast, tungod kay ang lugar nga gitamnan og tubo kinahanglan nga motubo sa paspas nga tulin. Ang onse ka milyon daw mahimo alang kaniya, basta adunay igo nga ulan.

Ang Thailand, ang ikaduha nga pinakadako nga tig-eksport sa asukal sa kalibutan, nakaani ug rekord nga 2012 ka milyon ka tonelada nga tubo sa 2013-100 nga panahon, 2 milyon nga labaw pa kaysa sa miaging panahon. Ang produksiyon sa asukal nagpabilin nga makanunayon sa 10 milyon nga tonelada tungod kay ang kantidad sa komersyal nga makuha nga asukal mikunhod kung itandi sa miaging panahon.

Si Naradhip Anantasuk, manager sa Sugar Cane Planters Association, nagtuo nga halos dili na modaghan ang ani sa umaabot nga panahon, gawas sa North ug Northeast diin daghang pabrika sa asukal ang mibalhin. Duha ka rason ang iyang gihatag: Dili mapalapdan sa Thailand ang ektarya ug walay gustong mananom og tubo karon tungod kay ang pagpananom og humay makahatag og dugang kita. Ang mga presyo sa asukal dili usab mahimo nga moabot sa 23 hangtod 24 sentimos matag libra karong tuiga, ingon ni Naradhip.

Apan si OCSB Secretary General Somsak Suwattiga nagpadayon sa pag-insistir nga ang 13 milyon nga tonelada mahimo. Ang lugar nga ilawom sa tubo, nga karon 10 milyon rai, gilauman nga motaas sa 11,35 milyon nga rai, ingon niya. Dugang niya nga gipunting nga ang panginahanglan alang sa asukal taas sa Asya.

www.dickvanderlugt – Tinubdan: Bangkok Post