'די ליד פון די פאַלקאַן', אַ קורץ דערציילונג פון Makut Onrüdi
דער פאַלקאַן געהערט נישט אין אַ שטייַג; דער זון ניט אין אַרמיי. די 70 ס דערמאָנען אונדז פון טהאַממאַסאַט, קאָמוניסטן און רציחה. א פראטעסט געשיכטע.
די אַלטע מאַמע איז אַנטשלאָפֿן געוואָרן, ווען זי האָט דערהערט דאָס ליד פֿונעם פֿאַלקאַן. אירע הענט האָבן זיך געקראָגן אויף איר שויס. דאָס ליד פֿון דעם פֿאַלקאַן קלינגט װידער אין אַ הויכן שטיף פֿון שטײַג. זי קאן שוין נישט זען קלאר, נאר זי זעט דאך קלאר דאם בילד: ״לאמיר אים האלטן, מאמע! ס'איז אזא שיינע חיה!' האָט געזאָגט איר זון.
"אבער איך האב קיינמאל נישט אויפגעוואקסן קיין חיה און איך פיל נעבעכדיק פאר דער חיה," האט זי געזאגט. דער פאלק איז געזעסן שטיל אין זײן שטײג. ד י אויג ן האב ן זי ך געעפנ ט או ן פארמאכט , אבע ר אי ן ד י ליכטיק ע אויג ן אי ז ניש ט געװע ן קײ ן לײד . זיינע פעדערן זענען געווען ריין כאָטש עס איז געווען שפּריצן אין די וואַסער און דעמאָלט פּוכיק אַרויף די פעדערז ביז זיי זענען טרוקן.
'מיר וועלן נישט שאַטן אים, מוטער! מיר גייען אים פיטערן שטיקלעך פיש און תבואה'; אַזוי איר זון געפרוווט צו באַקומען דערלויבעניש. — ער עסט רײז ? — האט זי געפרעגט. 'איך ווייס נישט. ביטע, לאָמיר אים ממילא האַלטן.'
איר זון האט קיינמאָל געטאן עפּעס אָן פרעגן איר מיינונג. און אויב זי איז נישט מסכים מיט עפּעס, ער האט שטענדיק אנגענומען אַז ווי די רעכט באַשלוס. ער איז איר איינציקער אוצר אויף דער וועלט. די אַלטע פֿלעגט אַרומרינגלען איר זון מיט אַלע זאָרג, ווי ער וואָלט געווען איר טײַערסטע פֿאַרמעגן.
"עס איז פאַלש צו האַלטן אַ כייַע געפאַנגענער," זי האט געענטפערט. 'אבער מיר וועלן נישט שאַטן אים, וועט מיר, מוטער? מיר װילן אים נאָר גליקלעך מאַכן.' 'גליקלעך אין אַ שטייַג? אַלץ אין דער וועלט האט אַ זיכער אָרט. נישט בייטן זיין לעבן!' האָט זי אים געזאָגט רויִק. 'אָבער, מיר טאָן ניט שטענדיק לאָזן אים אין אַז שטייַג, טאָן מיר? מא , זא ל ע ר זײ ן פרײנ ט מי ט אונדז .
— װאלט איר געװאלט האבן דעם פאלאק פאר א פרײנד? — האט זי געפרעגט. זי האט געלאכט און געזאגט 'אָוקיי, ווי ווייַט ווי מיר זארגן איר קענען האַלטן די פאַלקאַן. אבער ווען עס קומט די צייט פֿאַר אים צו זיין פריי, צוזאָג מיר איר וועט לאָזן אים פליען." זי בעט דערפֿאַר זײַן וואָרט. "אבער, אויב איר זאָגן מאָרגן די צייט איז געקומען ... לאָזן מיר האַלטן עס!" ער האט געקושט דער מוטער אויף דער באק און איז גליקלעך אװעק מיט דעם פאלאק אין שטײג.
דער קלײנער פֿאַלק איז שטענדיק פֿרײלעך. זי האט קײנמאל נישט געזען דעם פויגל פארומערט, אפילו נישט װען איר זון איז נישט ארום. נאָר אַז ער זעט זײַן בעלן דערנענטערן, צעשפּרײט ער די פֿליגלען און פֿלאַמט מיט זײ, װי צו װײַזן, אַז זײַנע פֿליגלען זײַנען שױן שטאַרק. זייַן פּלומאַדזש איז זייער גלייַך און שיינט מיט פילע פארבן. און ווען ער פּיקט זיך אויף זיין פיש, איר קענען זען ווי שאַרף זיין שנאָבל איז.
דער פאַלקאַן איז געווארן אַ טייל פון איר לעבן. אינדערפרי, ווען זי וועקט זיך אויף, הערט זי שוין דעם פריילעכן רוף פונעם פאַלקאַן וואָס וואַרט אויף איר. די חיה בארשט דעם קאפ מיטן שפיץ פליגל, בלינקט מיט די אויגן און קראצט א גרוס, איידער ער שטעקט דעם קאפ מיט פארמאכטע אויגן אין וואסער שיסל. דערנאָך שאָקלט ער טרוקן מיטן קאָפּ. די אַלטע האָט שױן לאַנג פֿאַרגעסן, אַז זי װעט דאָס פֿױגל װידער לאָזן פליען.
איר זון ס בריוו
(nitinut380 / Shutterstock.com)
דער ערשטער בריוו פון איר זון! זי זעצט זיך אַװעק אין איר באַמבו שטול, נעמט אַרױס די גלעזער פֿון דעם פֿאַל און לײענט דעם בריװ, װאָס דער האַנט־שריפֿט איז כּמעט אײדענש מיט אירס. ער רעדט וועגן דער נסיעה.
מיר זענען אין אַ באַזונדער אָפּטייל. אין פאַקט, דאָס איז גאָר נישט אַזוי שלעכט ווייַל מיר זענען נישט אין אַ קופּע ווי אנדערע וואָס זענען אַרײַנגעפּאַסט אין אַ ווודאַן קעסטל אויף אייַזן רעדער. װע ן ד י בא ן הא ט זי ך אנגעהויב ן צ ו רױל ן אוי ף דע ר סטאנציע , האב ן מי ר דערהער ט א געזעגענונגס־סיגנאל . א ס ך מענטש ן האב ן געװײנט , װע ן ז ײ האב ן זי ך געפײניק ט צ ו דע ר באן . נאָכן פֿאָרן אַ ווײַלע, האָבן עטלעכע מענטשן אָנגעהויבן רעדן צווישן זיך און לאַנגזאַם איז פֿאַרשוווּנדן געוואָרן די טרויעריקע שטימונג.'
אבער אנדערע האבן נישט פארלוירן דעם געפיל. ז ײ זײנע ן געזעס ן צוגעקלאפ ט אי ן ד י זיצ ן או ן ד י גאנצ ע װײלע ן האב ן זי ך געשטארק ט אוים ־ לאז ן אי ן פענצטער . ע ס הא ט זי ך אויסגעזען , א ז ד י בוימע ר האב ן זי ך אװע ק פו ן אונדזע ר באן , או ן ד י טעלעגראפ ע מאסט ן פו ן בײד ע זײט ן זײנע ן פארבײגעפלויגן . נאָר די זון איז אונדז אַלע מאָל נאָכגעגאַנגען. די באן האט זיך קײנמאל נישט אפגעשטעלט. איר נאָר געהערט די לאַנג סוסטאַינעד כאָנקינג. מי ר האב ן געטראפ ן א באן , װא ם אי ז געפאר ן אי ן דע ר קעגנ ־ דיקע ר ריכטונג , אוי ף דרום . עס האט זיך אפגעשטעלט ביי א סטאנציע בשעת מיר האבן זיך פארביי געפארן. דאס איז געגאנגען אזוי שנעל, מען האט נישט געקענט זען ווער עס איז אין דעם. עס וואָלט אונדז גאָרנישט געזאָגט אויב מיר קען האָבן געזען עס. עס זענען אַזוי פילע מענטשן אויף דער ערד. מע זעט נאָר אַרויס און דאָס זאָגט גאָרנישט וועגן די מענטשן אַליין. איז דאָס נישט מאָדנע, מאַמע? טײלמאל װיל איך אפילו נישט װיסן די מענטשן װאם איך טרעפן, װי אינטערעםאנט זײ זאלן זײן. און דאָס איז ווייַל מיין געדאנקען זענען מיט דיר.'
'אַז ס ווי עס איז מיט מענטשן. מיר באַטראַכטן טינגז ווי וויכטיק נאָר ווען זיי ווירקן אונדז. איך האב געהערט אז עס איז גאנץ קאלט אין צפון. אין אונדזערע זעקלעך זײַנען קוים געװען קײן װאַרעמע זײַטלעך. פֿון דער אַנדערער זײַט, ווען איך האָב געעפֿנט מײַן טאַש, האָב איך זיך שטאַרק געפריידט, וואָס דו האָסט אַרײַנגעלייגט מײַן געשטריקטער קאַרדיגאַן. ער איז אָבער צו דין דאָ פֿאַר די קעלט. הלוואי וואלט איר אנגעהויבן שטריקן א דיקע קארדיגן נאכדעם וואס איך בין אוועק. איצט אַז איר האָט מיין אַדרעס, איר קען שיקן עס צו מיר ביז איך בין סטיישאַנד אנדערש. איך בענק זיך זייער צום פאלאק. איך בין זיכער ער וועט זיין זייער צופרידן ווען איך קום צוריק, ניין, מא?'
די אַלטע לײגט זיך צוריק אױף דער שטול. זי געדענקט גענוי, אַז זי איז געזעסן מיט דעם קינד אין דעם שטול און אים געגעבן אַ טרינקען. זי האָט אומדערמידלעך נאָכגעפאָלגט דער אנטוויקלונג פון איר זון: ערשט ווי אַ בעיבי מיט אַ ווייכע, ראָזעווע הויט, דערנאָך ווי אַ קליין קינד, דערנאָך ווי אַ פריילעכער און שמועסדיקער יונגערמאַן. זי האט שטענדיק הנאה עס.
זי הויבט אן א קוגל װאל צו שטריקן, אבער די הענט ציטערן. נאָך, זי וויל צו ענדיקן דעם קאַרדיגאַן ווי באַלד ווי מעגלעך; עס וועט זיין אַ דיין געבורסטאָג טאַלאַנט. זי וויל עס פּאָסטן אין צייט פֿאַר אים צו באַקומען עס אויף זיין 22 דיין געבורסטאָג. דאס איז די איינציגסטע זאך וואס זי קען יעצט טון פאר זיין געזונט ווייל ער איז אזוי ווייט. דער גט טוט איר וויי און זי דאַרף זיך אַליין דערמיט טאָן.
ווען די טרערן לויפן ווידער אויף איר באקן, פארלירט זי דאס הארץ. זי פארלירט דעם ווילן צו פאָרזעצן מיט זיין וועסטל. זינט ער איז אַוועק אָן איר וויסן צי ער וועט קיינמאָל קומען צוריק, זי לעבט נישט אַ טאָג אָן טרויער. ווען זי הערט טריט נעבן דעם הויז בעט זי אז עס זאל זיין איר זון. אבער טיף אין זינען ווייסט זי אז דאס איז פאלשע האפענונג.
די טעג פאָרן פּאַמעלעך ווי קיינמאָל פריער. אַז זי שלאָפֿט חלומט זי פֿון איר זון און אין טאָג טראַכט זי נאָר פֿון אים. דאָס איז געוואָרן איר ריטם; עס איז אזוי טיף אינעווייניג, אז זי קען זיך נישט פארשטעלן קיין אנדער לעבן. אויב נאָר זי האט נישט אַפֿילו האָבן צו הערן אַז ער איז געווען אויס פון איר לעבן .... די מורא האלט פּאָפּינג אַרויף כאָטש זי פרוווט צו שטופּן עס אַוועק.
זי באקומט נאך א בריוו פון איר זון. 'עס איז ווייַל איך גענומען דעם קליין פאַלקאַן פון זייַן מוטער; דערפאר בין איך איצט אפגעשיידט פון דיר. כאָטש איך טאָן נישט וועלן צו טראַכטן וועגן אים, איך האָפֿן עס אָפפערס איר עטלעכע טרייסט. צו מאַכן תיקון, מאַ, לאָזן די פאַלקאַן פליען! אפֿשר װעט דאָס מאַכן, אַז איך װעל גיכער קומען צו אײַך, אַזױ װי דער פֿאַלקע, װאָס פֿליט צוריק צו זײַן מוטער.'
די אַלטע האָט נישט געענדיקט לייענען דעם בריוו. מיט'ן בריוו אין האַנט, גייט זי צום שטײַג. דער פאַלקאַן איז איצט פיל גרעסער ווי ווען זיי גאַט עס. די חיה באַגריסט איר הויך און מיט אַ פלאַטערל. 'גיי צוריק צו דיין מוטער, קליין פאַלקאַן, אַזוי אַז מיין זון זאל קומען צוריק באַלד. מיין זון מוז צוריק קומען צו מיר.'
זי עפנט די טיר פון די שטייַג, אָבער דער פאַלקאַן ווייזט נישט קיין סימן צו לאָזן די שטייַג, אַפֿילו אויב זי לאָזן די טיר אָפֿן. דערנאָך נעמט זי אַרױס דאָס פֿױגל און לייגט עס אַף אַ צװײג. אבער דער פאַלקאַן איז פּלוצלינג זייער אַנדערש פון די שטייַג. דער צער נעמט אים איבער און ער האָט, וויכטיג, מורא פאַר דער אומבאקאנטער סביבה. ער באוועגט די פליגל, ווי ער וויל פליען אבער בלײַבט דאך וואו ער איז.
דער פאַלקאַן איז שוין לאַנג אויפגעהערט צו זיין אַ פאַקטיש פויגל. ער װײס גוט, אַז ער קאָן שױן ניט לעבן װי אַנדערע פֿײגעלעך, װאָס ציטערן אַרום אים, װי די קלײנע הויז־פֿיפּערלעך. ער, דער פאלאק, קאן מער נישט זען אין דער װײט מיט די אויגן. זײנ ע אמא ל שטארק ע פליגל , װא ס האב ן אי ם אויפגעהויב ן דור ך דע ר לופט , זענע ן נא ר שװאכ ע בײנער , אונטע ר שײנ ע פעדערן . זיי זענען אַרויסגעוואָרפן דעקעריישאַנז און וועט ניט מער נעמען אים צו זיין מוטער.
א טרויעריק ניגון...
דאָס ליד, וואָס די פרוי הערט איצט, קלינגט בלויז טרויעריק און קלאגנדיק אין די אויערן. עס דרינגט אַרײַן אין איר עלנט האַרץ. עס סאָונדס ווי דער געזונט פון אַ שאָס אין די פראָנט וואָס גייט דורך איר זון 'ס האַרץ ... די אַלט מוטער דערפאַרונג דעם ילוסיוו ווייטיק ווען זי זיצט אין איר אַלט שטול, אויגן פֿאַרמאַכט און הענט קראָסט אויף איר שויס.
מקור: Kurzgeschichten aus Thailand. איבערזעצונג און עדיטינג Erik Kuijpers. דער טעקסט איז פארקירצט געווארן.
מחבר Makut Onrüdi (1950). עדזשאַקייטער און שרייבער וועגן די פּראָבלעמען פון סאָסיאָ-קולטוראַללי דיסוואַנטידזשד ווילידזשערז אין די דרום. 'דער ליד פון די פאלאקן' איז פון 1976. אין די 1970ער יארן האט די ארמיי געשלאגן קאמוניסטישע אינפילטראנטן, מענטשן זענען אומגעקומען אין די 'רויטע פויק' רציחה און די רציחה זענען פארגעקומען אין טהאמאסאט אוניווערסיטעט.