Ang pagkawala ng Thai Noi script

Sa isa sa aking mga naunang kontribusyon sa blog na ito, panandalian kong isinaalang-alang ang pinagmulan ng nakasulat na wikang Thai. Bilang isang malaking tagahanga ng pagkakaiba-iba ng kultura, gusto ko ang mga endangered minor na wika. Sila ay buhay na pamana at samakatuwid ay mahalaga. Iyon ang isa sa mga dahilan kung bakit kinuha ko ang ilang Basque, Breton, Irish at Occitan sa malayong nakaraan.

Gayunpaman, ito ay - sa kasamaang-palad - isa sa mga batas ng mga wika na, para sa lahat ng uri ng mga kadahilanan, sila ay permanenteng nanganganib at nawawala. Kinakalkula ng mga philologist na sa tinatayang 7.000 wikang ginagamit sa mundo ngayon, 6.000 ang mawawala sa susunod na siglo... Siyempre, ang pagkawala ng mga wika ay hindi na bago. Karamihan sa mga linggwista ay nakikita ito bilang isang natural na proseso. Pagkatapos ng lahat, ang mga wika ay napapailalim sa pagbabago at ang mga nagsasalita ay lumipat sa paggamit ng ibang wika sa ilalim ng ilang mga pangyayari. Ngunit sa maraming mga kaso, ang mga wika ay nawawala rin bilang resulta ng mga kultural na pakikibaka, hindi pantay na ugnayan ng kapangyarihan o simpleng mga hadlang sa wika, kung saan ang problema ay madalas na mas malalim kaysa sa purong lingguwistika ngunit lahat ay may kinalaman sa nanganganib na pagpapahalaga sa sarili at pagkakakilanlan, ang pagtanggi sa pagpapasya sa sarili at ang kalayaang ipahayag ang kultural na pagpapanatili ng mga tradisyon.

Ang isang magandang halimbawa ng huli ay matatagpuan sa Thailand, mas partikular sa Isaan, kung saan kailangang mawala ang Thai Noi para sa karamihan ng nakasulat na wika. Ayon sa kaugalian, maraming wika ang sinasalita sa Isaan, tulad ng Surin-Khmer, Laotian, Vietnamese at Phu Thai, bilang karagdagan sa Thai. Sa orihinal ay mayroong hindi bababa sa tatlong nakasulat na wika na ginagamit sa Isan. Halimbawa, mayroong Khmer na gumawa ng marka nito mula sa Angkor sa hilagang-silangan ng kung ano ngayon ang Thailand at tiyak na ginamit hanggang sa ikalabing-apat na siglo ng ating panahon. Ito ay pinalitan bilang isang nakasulat na wika ni Tham, na nagmula sa lumang mon script, na naging laganap dahil sa pagpapalawak ng Laotian na kaharian ng Lan Xang, at higit sa lahat ay ginamit para sa relihiyon at pilosopikal na mga teksto. Ang sibil, opisyal na nakasulat na wika ay Thai Noi, na nilikha halos kasabay ng Tham. Ang Thai Noi ang naging pinakakaraniwang ginagamit na script sa Isaan mula noong ikalabing-anim-ikalabimpitong siglo. Ang pangunahing pagkakaiba sa Thai bilang isang nakasulat na wika ay ang Thai Noi ay walang mga tonal na character na nagpapahiwatig ng tamang pitch kung saan dapat bigkasin ang isang salita. Ang mga mambabasa sa Isaan ay itinuturing na sapat na matalino upang malaman ang tamang kontekstwal na kahulugan ng isang salita.

Ang isa sa mga unang layunin ng patakaran ni Haring Chulalongkorn, na namuno sa Siam mula 1868 hanggang 1910, ay ang mag-set up ng programa sa pag-iisa sa pulitika at kultura na ilalarawan ko bilang panloob na kolonisasyon ng Siam. Ang ibig kong sabihin ay ang sentral na awtoridad sa Bangkok ay sunud-sunod na mga lumang lungsod-estado at mga autonomous na rehiyon sa ilalim ng kredo: 'Isang bansa, isang tao, isang monarko' alinsunod sa dinastiyang Chakri upang pagsamahin ang awtoridad ng estado at lumikha ng isang pakiramdam ng pagiging nasyonal. Isa sa mga ginamit na paraan aymalambot na pamimilit' gamitin lamang ang karamihang wika sa hinaharap. Mula 1874, sinubukan ng pamahalaang Siamese na kumbinsihin ang bahaging marunong bumasa at sumulat ng populasyon ng Isan na ang paggamit ng Thai bilang isang nakasulat na wika ay mas maginhawa at samakatuwid ay mas katanggap-tanggap para sa pakikipag-usap sa pamahalaan.

Agad na kailangan ng mga Isaaners na matanto na sila ay Thai... Nang hindi agad naabot ang kampanyang ito, nagsagawa ng mga mapilit na hakbang at sinimulan ang Thai bilang nakasulat na wika sa edukasyon. Sa pamamagitan ng pagpapakilala nitong napakalawak na repormang pang-edukasyon, ang populasyon sa sulok na ito ng bansa ay maaaring maturuan mula sa murang edad sa pagkaunawa na ang wika at kulturang Thai ay higit na nakahihigit sa mga wika ni Isaan... Ang repormang ito ng sistema ng edukasyon ay bahagyang inspirasyon ng alalahanin tungkol sa pagpapatupad ng sentralistang pulitika ng kapangyarihan ng Bangkok. Pagkatapos ng lahat, ang mga tao sa kabisera ay mabilis na dumating sa konklusyon na marami, ngunit talagang maraming mga bagong opisyal ang kakailanganin upang kawani ang lahat ng mga bagong tatag na bago, sentralisadong institusyon ng gobyerno. At ang mga lingkod-bayan na iyon, mas mainam na i-recruit sa lokal, siyempre ay kailangang maging bihasa sa nakasulat na Thai... Ang unang ganap na Thai na institusyong pang-edukasyon sa Isaan ay ang Ubon Wasikasathan School sa Ubon Ratchathani, na itinatag noong 1891 at ganap na inisponsor ng Bangkok.

Sopha Ponthri at dalawa pang pinuno

Upang mapatnubayan ang indoktrinasyon ng wikang ito sa mga paaralang nakakubli bilang edukasyon sa tamang direksyon, anim na aklat-aralin ang inilathala nang sunud-sunod, na isinulat ni Phraya Sri Suthorn Wohan (Noi Ajaari Yangkul) sa Hilagang Silangan: Munbotbanphakit, Wanitnikon, Aksonprayok, Sangyokphitan, Waiphotchanaphijan en Phisankaran. Hindi talaga nasisiyahan sa mga resulta ng pamimilit sa wika, ang mga monitor ay ipinadala sa Isaan ng Bangkok mula 1910 upang matiyak na ang mga bata ay tumanggap at sumunod sa edukasyon sa Thai. Isang aksyon na nagingiginawadsa pagpapakilala ng Batas sa Sapilitang Edukasyon sa Elementarya, isang batas mula 1921 na nag-aatas sa lahat ng mga magulang sa Isaan na papasukin ang kanilang mga anak sa mga klase sa Thai... Sa wala pang isang-kapat ng isang siglo, ang Thai Noi bilang isang nakasulat na wika ay nawala ang lahat ng kaugnayan nito sa lipunan at nawala...

Ilang sandali ay nagkaroon ng pagtutol. Noong huling bahagi ng XNUMXs, ang ilang mga magulang sa Ban Sawathi sa lalawigan ng Khon Kaen, na pinamumunuan ng sikat na mang-aawit na Molam na si Sopha Ponthri, ay tumanggi na ipadala ang kanilang mga anak sa paaralan. Tama ang kanilang pangamba na mawala sa kanila ang kanilang Laotian Roots at etnisidad at magiging Thai... ang paghihimagsik na ito, na inspirasyon din ng bago, mataas na lokal na buwis, ay mabilis na kumalat sa mga nayon sa mas malawak na lugar. Noong Disyembre 16, 1940, sinira ng pulisya ang isang pulong na dinaluhan ng mahigit 500 katao at inaresto ang 116 katao. Si Sopha Ponthri at tatlong pinuno ng rebelde ay sinentensiyahan ng XNUMX na taon sa bilangguan makalipas ang dalawang buwan sa Khon Kaen para sa 'kabotphai nai ratchaanachak' (paghihimagsik laban sa kaharian). Ang natitira sa mga inaresto ay pinalaya, ngunit higit sa tatlumpu sa kanila ang namatay sa pagkabihag... Si Khui Daengnoi, isa sa tatlong bilanggo, ay misteryosong nalunod sa bilangguan pagkaraan ng ilang buwan. Mamamatay din si Sopha Ponthri wala pang dalawang taon matapos ang kanyang paghatol matapos ma-inject ng isang gamot kung saan siya ay naging allergic...

Sa ilang napakakaunting pagbubukod, hindi na naaalala ng karaniwang Isaaner na mayroon silang sariling nakasulat na wika halos dalawang henerasyon na ang nakalipas... Madalas nating nakakalimutan na ang isang wika ay higit pa sa pagsasama-sama ng mga tunog at salita. Ang isang wika ay isang imbakan ng tradisyon, kasaysayan, memorya ng kultura at kaalaman at nakakalungkot na mawala ang mga ganitong bagay...