"Xieng Mieng ndiqni me përpikëri urdhrat!"; një përrallë popullore e Lao Folktale + hyrje
Lao Folktles është një botim në gjuhën angleze me rreth njëzet përralla nga Laosi të regjistruara nga një student i Laosit. Origjina e tyre qëndron në tregimet nga India: Pañchatantra (i njohur gjithashtu si Pañcatantra) histori rreth epokës dhe tregimet Jataka për jetën e kaluar të Budës kur ai ishte ende një bodhisattva.
Ndër të tjera, ndeshesh me të riun Xieng Mieng ku X-ja shqiptohet si CH në atë gjuhë. Ky i ri është një i poshtër, një shaka, një ngacmues që bën shaka me mbretin. Krahasoni atë me personazhin Dik Trom të shkrimtarit Johan Kievit, me Tijl Uilenspiegel nga folklori holandez-gjerman dhe me shakatarin tajlandez Sri Thanonchai.
Këto histori u përdorën për qëllime propagandistike në luftën e Pathet Lao (1950-1975), partia komuniste e Laosit. Vetëm për të qenë në anën e sigurt, i them lexuesit: mos e merrni shumë seriozisht….
Xieng Mieng ndjek rreptësisht urdhrat!
Në Laos, njerëzit përtypnin arrë betel. Edhe tani. Kjo nuk është si çamçakëz; arra betel duhet të përgatitet me përbërës dhe mjete të mbajtura në një kuti betel. Dhe nëse do të ishe mbret, kishe një kuti të shtrenjta ari ose argjendi betel dhe atë e bartte oborri në një shportë betel.
Kështu mbreti i tha Xieng Mieng: "Sot do të shkoj në garat e kuajve; ti mban shportën time të betelit dhe më ndjek.' "Si do të shkojmë atje?" pyeti Xieng Mieng. "Unë kalëroj kalin tim të bardhë dhe ju ndiqni në këmbë." "Po, unë ju ndjek," tha Xieng Mieng. 'Pikërisht!' tha mbreti.
Mbreti hipi mbi kalin e tij dhe Xieng Mieng e ndoqi atë në këmbë nëpër fushat e orizit. Ai hipi shpejt sepse kishte një kalë të fortë. Xieng Mieng, nga ana tjetër, ecte ngadalë, sepse i pëlqente të nuhaste lule dhe u ul për pak kohë nën hijen e një peme. Madje ka marrë edhe një sy gjumë…
ku jeni ju?
Mbreti mbërriti në garat e kuajve. Ai ndoqi garën e parë. Dhe shikoi të dytën. Ai ishte i uritur për një arrë betel. Pastaj i treti dhe i katërti dhe … finalja dhe vetëm atëherë arriti Xieng Mieng me koshin e tij të betelit.
Xieng Mieng! Ku ke qene? Unë jam duke pritur për shportën time betel!' 'Më falni, madhëria juaj. Më tha të të ndjek dhe unë e bëra. Ja ku jam.' Mbreti e kujtoi atë. “Ashtu është, Xieng Mieng. Thashë të ndjek. Unë do të shkoj sërish në gara javën tjetër. Atëherë ju mbani shportën time të betelit dhe më ndiqni sa më shpejt që të jetë e mundur. E kuptoni?' "Po," tha Xieng Mieng, "Unë do t'ju ndjek sa më shpejt të jetë e mundur." 'Pikërisht!' tha mbreti.
Javën tjetër mbreti hipi përsëri në kalin e tij dhe hipi në gara. Xieng Mieng vrapoi pas tij aq shpejt sa mundi. Ai vrapoi aq shpejt sa koshi u përmbys dhe arrat e betelit ranë jashtë. Xieng Mieng ndaloi për një moment për të marrë arrat, por qeshi dhe vrapoi përsëri pas mbretit.
Gjatë garës së parë, Xieng Mieng doli shkallët, duke gulçuar. “Shumë mirë, Xieng Mieng, shoh që ke ardhur sa më shpejt që të jetë e mundur. Tani më jep shportën e betelit.' Mbreti zgjati dorën në shportë. “Nuk ka arra betel. Ku janë ata?' "I hoqa ato." 'I ke hequr ato? Po pse nuk i more, idiot?' “Sepse, Madhëria juaj, më duhej të të ndiqja sa më shpejt që të ishte e mundur. Nëse do të merrja arrat, do të isha shumë vonë tani.'
Mbretit iu kujtuan fjalët e tij. “Ke të drejtë, Xieng Mieng. I thashë më ndiqni sa më shpejt. Unë do të shkoj sërish në gara javën tjetër. Pastaj ti mban shportën time të betelit dhe më ndjek sa më shpejt që të jetë e mundur, por duhet të marrësh gjithçka që bie. E kuptoni?' "Po," tha Xieng Mieng. "Do të të ndjek sa më shpejt që të mundem dhe do të marr çdo gjë që bie." 'Pikërisht!' tha mbreti.
Javën pasuese, mbreti u nis përsëri me makinë në garat dhe Xieng Mieng e ndoqi me aq shpejtësi sa mundi. Dhe po, shporta u përmbys përsëri dhe arrat e betelit ishin në rrugë. Xieng Mieng i mori ata sa më shpejt që të ishte e mundur dhe nxitoi të arrinte mbretin. Por ai vuri re se jashtëqitjet e avulluara binin nga gomari i kalit ndërsa ai ecte. Xieng Mieng qeshi. Ai mori të gjitha jashtëqitjet dhe i futi në shportën e betelit. Ai së pari arriti te mbreti gjatë garës së dytë.
“Xieng Mieng, nuk më pëlqen të zhgënjehem. A ka betel në shportën time?' "Në të vërtetë, madhëria juaj." Mbreti zgjati për betelin e tij në shportë, por ndjeu jashtëqitje të ngrohta... 'Çfarë është kjo? Kjo është mut!' 'Pikërisht!' u përgjigj Xieng Mieng. "Dhe pse ka jashtëqitje në shportën time të betelit?" 'A nuk ju kujtohen fjalët tuaja, Madhëria juaj? Më duhej të të ndiqja sa më shpejt dhe të merrja gjithçka që binte. Beteli ra dhe unë e mora atë. Gjatjet ranë dhe unë e mora. Unë bëra pikërisht atë që thua…'
Burimi: Lao Folktales (1995). Përkthimi dhe redaktimi Erik Kuijpers