Daniel Brouchebourde, një franko-flamand në shërbim të oborrit siamez

Mbreti Narai

Historikisht, zona të mëdha në atë që tani është ekstremi veriperëndimor i Republikës Franceze dikur i përkisnin Vendeve të Ulëta jo shumë kohë më parë. Flanders e Jugut ose Flanders Franceze, Artois dhe Picardy me qytete të fuqishme si Lille (Lille), Atrecht (Arras) dhe Cambrai (Cambrai) dikur ishin xhevahire në kurorën e Shtatëmbëdhjetë Provincave. Nga ky rajon erdhi në gjysmën e fundit të 17-të^e shekulli tashmë i harruar totalisht Daniel Brouchebourde, një njeri që ishte mjek personal i dy mbretërve siamezë.

Mbreti siamez Zhytësit ato midis 1656 dhe 1688 Ayutthaya sunduar u ka bërë thirrje të huajve pothuajse gjatë gjithë periudhës së mbretërimit të tij. Ishin mercenarët persianë ata që e sollën atë në pushtet, ai mirëpriti tregtarët anglezë që ishin dëbuar nga Kamboxhia dhe i vendosi ata të krijonin një post tregtar të Kompanisë së Indisë Lindore, dhe ishte e njohur se intriganti grek pro-francez Konstantin Paulkhon ishte këshilltari i tij kryesor. Rëndësi ka tjetri Farang siç e panë të ndodhë me pikëllim portugezët, spanjollët dhe veçanërisht holandezët e Kompanisë Hollandeze të Indisë Lindore (VOC). Pas VOC Pasi përkuli muskujt e tij dhe bllokoi Chao Phraya me anije luftarake, Narai kuptoi se nuk kishte zgjidhje tjetër veçse të mbante holandezët në kushte miqësore. Kur marrëdhëniet midis VOC dhe mbretit ishin përmirësuar, ai i kërkoi rregullisht VOC-së t'i dërgonte profesionistë që mund ta ndihmonin atë me ekspertizën e tyre perëndimore. Për shembull, në 1668 VOC dërgoi një grumbull (gunçi) dhe një krijues kore në Gjykatën Siameze. Në rrjedhën e viteve në vijim, ndër të tjera, një smaltues, një argjendar dhe një mjeshtër ndërtues ndoqën nga Batavia në Ayutthaya.

Rrethimi i trupave franceze në Bangkok 1688

Në vitin 1672, Daniel Brouchebourde, një burrë franko-flamand, u emërua mjek personal i mbretit siamez. Për një kohë ai kishte praktikuar si kirurg-kirurg në Sedan, një qytet në veri-lindje të Francës, përpara se të fillonte të punonte si mjek anijesh në Dhomën e Amsterdamit të VOC rreth vitit 1655. Ndoshta ai ishte një protestant, ndoshta një huguenot, i cili kishte kërkuar mbrojtje në Provincat e Bashkuara pasi mbreti francez Louis XIV nisi një fushatë disa vjet më parë për t'i detyruar protestantët të ktheheshin në vathën romake. Emri Brouchebourde ndoshta i referohet Broekburgut, një vend afër Dunkirkut dhe kjo vetëm e vërteton këtë tezë sepse Broekburg, i cili ishte në vijën e parë të luftërave franko-spanjolle të trashëgimisë, kishte mbajtur anën e Stadtholder William II të Orange në atë periudhë. Nga 1659 Brouchebourde ishte kirurgu kryesor i VOC në Nakhon Sithammarat dhe ishte i martuar me një siamez. Pak para vitit 1669 ai u zhvendos me gruan e tij në Ayutthaya. Aftësitë e tij si mjek depërtuan shpejt në qarqet e oborrit dhe pasi kishte trajtuar me sukses disa oborrtarë, Mbreti Narai pyeti VOC në Batavia nëse mund t'i jepte hua mjekut. Një kërkesë që udhëheqja e VOC në Batavia e pranoi me kënaqësi, sepse një punonjës që fliste rrjedhshëm gjuhën siameze, i cili jetonte në qarqet më të larta të gjykatës, ishte gjithmonë një shpërblim i mirë…

Daniel shpejt arriti të fitonte besimin e monarkut. Megjithatë, kjo nuk e pengoi atë të përfshihej - ndoshta kundër vullnetit të tij - në atë që më vonë do të njihej në librat e historisë tajlandeze si Revolucioni i vitit 1688'. Në atë vit shëndeti i mbretit ishte në rënie dhe francezët, të nxitur nga Paulkhon, u përpoqën të përfitonin nga vakuumi i pushtetit që rezultoi dhe të zgjeronin bazën e tyre të pushtetit duke dërguar trupa dhe duke pushtuar kështjellat në Bangkok dhe Mergui. Nje numer i siamez të shquar, të udhëhequr nga oborrtari me ndikim Phetracha, kapiteni i regjimentit mbretëror të elefantëve dhe princesha Si Suphan, gjysmë motra e mbretit, e panë këtë si një pushtim të sovranitetit siamez dhe vranë Paulkhon dhe një numër aleatësh të tij siamezë, duke përfshirë princat Mami Pi, Noi dhe Aphaitot largohen nga rruga. Francezët u bënë ushtarake manu thirrën në urdhër dhe i detyruan trupat e tyre të largoheshin nga vendi. Në këtë mënyrë, pas vdekjes së Narait, Phetracha mundi të ngjitej në fron pa shumë kundërshtime.

Nga burimet e VOC, Danieli shfaqet si dikush që nuk luajti asnjë rol të rëndësishëm në krizën kushtetuese të 1688-ës, por si një perëndimor i besuar dhe i vlerësuar nga të gjitha palët në një kohë kur pothuajse të gjithë perëndimorët ishin nën dyshime. Burimet franceze, megjithatë, prekin një vepër krejtësisht të ndryshme. Atje Daniel Brouchebourde është një skemër, i cili, së bashku me holandezët, ishte në një aleancë me Phetracha. Mjeku i VOC jo vetëm që i mbijetoi krizës së vitit 1688 i padëmtuar, por edhe doli i forcuar nga ky konflikt i brendshëm. Mbreti Phetracha madje i dha atij titullin e nderit në shenjë mirënjohjeje për shërbimet e bëra  Okphra Phaetosot. Ai vdiq në Ayutthaya në 1697. Ai la trashëgiminë jo të pakët prej 1.582 guilderësh. Një trashëgimi, e cila - sipas ligjit siamez - shkoi në kurorën siamez. Trashëgimtarët e Daniels lindën të gjithë nga gra të lidhura dhe për këtë arsye të lidhur, kështu që ata duhej t'i përmbaheshin jurisprudencës së bashkuar.

Mbreti Narai

Djali i tij i madh Mozes jo vetëm që kishte ndjekur hapat e Daniels dhe kishte punuar si mjek në gjykatë, por ai kishte edhe një punë anësore fitimprurëse. Nga viti 1688 ai ishte, për tre vjet, llogaritar i fabrikës VOC në Ayutthaya. Në 1690-1691, kur kontrata e tij trevjeçare me VOC-në kishte skaduar, Pieter Van den Hoorn, tregtari kryesor i atëhershëm i VOC në Siam, dëshironte ta zgjaste atë. Moisiu e kishte bërë veten të domosdoshëm për VOC si përkthyes dhe ndërmjetës. Megjithatë, kjo ishte kundër vullnetit të Mozes dhe çoi në një konflikt të nxehtë në të cilin Van den Hoorn kërcënoi se do ta dëbonte doktorin në Batavia. Danieli dhe Mozes pastaj i drejtohen Phraklang-ut, ministrit përgjegjës për kontaktet me të huajt, për mbrojtje. Phraklang informoi VOC se Moisiu jo vetëm që lindi në Siam nga një grua siameze, por ishte gjithashtu një nga mjekët personalë të mbretit dhe për këtë arsye ishte një nënshtetas siamez. Tashmë ishte e qartë edhe për VOC se Brouchebourdes mund të mbështeteshin në mbrojtje të lartë... Për shkak të dobisë së pamohueshme të familjes për VOC, nuk kaloi shumë kohë para se palosjet u hekurosën dhe që nga viti 1709 Moisiu mori një pagë mujore nga VOC prej 30 guilderësh si shpërblim për të tijënbesnikërinëtek kompania…

Një djalë tjetër, Paulus Brouchebourde, ishte gjithashtu i punësuar nga Gjykata dhe VOC si ndihmës mjek. Në vitin 1692 ai kërkoi nëpërmjet kryetregtarit Joannes van Wagensvelt të gradohej kirurg. Një kërkesë, të cilën VOC refuzoi ta plotësonte për arsye të panjohura. Dy vjet më vonë, në fund të 1694, Paulus informoi VOC se ai po largohej nga shërbimi. Ai u angazhua si kapiten në flotën siameze dhe iu dha komandimi i një anijeje me të cilën ai lundroi për në Indi, ndër të tjera.

Djali i tretë i Danielit, Pieter ishte Taelman i dytë ose përkthyes i VOC. Ai mori një fund dramatik në 1713. Në atë vit zyrtarët siamezë zbuluan se VOC jo vetëm kishte mbrojtur disa tregtarë opiumi, por se opiumi po tregtohej edhe në afërsi të fabrikës VOC. Gjatë një bastisjeje në këtë kasolle opiumi, Pieter Brouchebourde u vra nga njerëz që ishin në shërbim të princit të kurorës Phon, mbretit të mëvonshëm Borommakot. Si një hakmarrje për përfshirjen e mundshme të VOC, siamezët ngrinë të gjithë tregtinë e VOC në perandori për dy muaj. Jo plotësisht padrejtësisht, Dirck Blom, atëherë kryetregtari i VOC në Ayutthaya, akuzoi Peter'ssjellje e pakujdesshme'...

Dihet se Mozes Brouchebourde kishte dy djem nga martesa me një grua Mon. Asnjë dokument nuk ka mbijetuar për Filemonin përveç një përmendjeje si mjek në Gjykatën Siameze. Vëllai i tij Jeremias Brouchebourde ka lënë gjurmë. Një letër nga 1711 tregon se ai ishte i punësuar nga VOC dhe se shpresohej që së shpejti të fillonte të punonte për ta si përkthyes. Nuk është për t'u habitur, sepse dëshmitë tregojnë se Jeremias përveç holandishtes fliste siamezisht, mon, frëngjisht dhe portugalisht. Kur babai Mozes vdiq në 1724, Jeremias e pasoi atë në pozicionin e tij si mjek personal i mbretit. Jeremias i kërkoi VOC-së që ta paguante atë, ashtu si babai i tij, por kryetregtari Prageman informoi guvernatorin e përgjithshëm në Batavia se ai dyshonte nëse Jeremias mund të kishte shumë rëndësi për VOC, pas së cilës kërkesa e tij u refuzua menjëherë.

Përmendja e fundit e këtyre vëllezërve daton nga viti 1732. Në atë vit ata iu drejtuan VOC-së që të dërgonte kryekirurgun e tyre nga Batavia, kur doli se ata nuk ishin në gjendje të kuronin mbretin Thai Sa të sëmurë përfundimisht. Me sa duket ata nuk ishin më ndër të preferuarit mjekësorë të monarkut, sepse vëllezërit u ankuan se ai ishte përfshirë shumë me shakatë vietnameze dhe kineze...

Brouchebourdes u zhdukën në mjegullat e historisë, por ndoshta pasardhësit e këtij mjeku iniciativ ende jetojnë sot në Tajlandë... Në vitin 1990, Dhiravat na Pombejra shkroi një shkrim interesant letër për Danielin dhe pasardhësit e tij.